حرکت به سوی مدرسه مطلوب از دیدگاه استاد مطهری با استناد به آیات قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 1، دوره 9، شماره 36، اسفند 1397، صفحه 9-36   

نویسندگان

لیلا میرزائی¹؛ سعید بهشتی²؛ محسن ایمانی نائینی³

¹دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی

²استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

³دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

این پژوهش با هدف معرفی الگوی مدرسه‌‌ مطلوب بر اساس تحلیل مبانی انسان‌شناختی استاد مطهری و استناد به آیات قرآن کریم انجام شده است. نوع تحقیق، بنیادی- کاربردی و روش مورد استفاده تحلیلی- استنباطی و با استفاده از روش کتابخانه‌ای (واقعی و مجازی) اطلاعات جمع‌آوری و ابزار گردآوری اطلاعات نیز فیش‌برداری می‌باشد. یافته‌‌های تحقیق نشان داد که استاد مطهری، کمال را فعلیت یافتن استعدادها می‌داند و از سه نوع فطرت ادراکی، احساسی و خواستنی نام می‌برد که در مدارس و در فضای تعلیم و تربیت باید رشد داده شوند. در ادامه محققان با نظر به آیات قرآن و مبانی انسان شناختی استاد مطهری(ره) به تدوین الگوی مدرسه مطلوب می‌پردازند. مدرسه‌ا‌‌ی که حتی در عصر فناوری اطلاعات نیز اصول ثابت انسانی را پرورش داده و مهارت‌‌های نرم، فقط شامل مهارت‌‌های رایانه‌ای و دیجیتال نیست. نگاه همه کارگزاران مدرسه، بر اصل هدایت‌پذیری انسان می‌باشد. در این مدرسه تنها تراز علمی مدرسه، نشانگر لیاقت و شایستگی آن مدرسه محسوب نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

فلسفه‌‌ تعلیم و تربیت اسلامی؛ الگو؛ مدرسه‌‌ مطلوب؛ انسان شناختی

مراجع

قرآن کریم.

ابوطالبی، مهدی. 1386ش، تربیت دینی از دیدگاه امام علی، قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

افخمی اردکانی، علی‌محمد. 1390ش، تبیین روش‌های تربیت اجتماعی در نهج البلاغه، مجموعه مقالات چاپ شده در همایش ملی آموزش ابتدایی، ش: 21 و 22

باقری، خسرو. 1385ش، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.

بهشتی، سعید. 1386ش، زمینه‌ای برای بازشناسی و نقادی فلسفه تعلیم و تربیت در جهان غرب، تهران: اطّلاعات.

بولا، اچ‌واس. 1375ش، ارزشیابی طرح و برنامه‌‌ی آموزشی برای توسعه، ترجمه خدایار ابیلی، تهران: مؤسسه بین المللی روش‌های آموزش بزرگسالان.

بیلر، رابرت. 1390ش، کاربرد روان‌شناسی در آموزش، ترجمه پروین کدیور، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

حسینی، افضل‌ السادات. 1388ش، یادگیری خلاق، کلاس خلاق، تهران: مدرسه.

داودی، محمد. 1389ش، سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

داودی، محمد. 1390ش، نقش معلم در تربیت دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

رجبی، محمود. 1395ش، انسان‌شناسی، قم: مؤسسه آموزش و پژوهش امام خمینی(ره).

فکوهی، ناصر. 1382ش، تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان شناسی، تهران: نشر نی.

ماوردیانی، کامران. 1380ش، آنچه مدیر، معلم، مشاور و مربی تربیتی باید بدانند،تهران: آرین.

محبی، عظیم و همکاران. 1394ش، مدرسه در آینه تعالی، تهران: معین.

مطهری، مرتضی. 1361ش، گفتارهای معنوی، قم: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1369ش، شناخت انسان، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1371ش، اصول تربیت، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1371ش، تکامل اجتماعی انسان، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1372ش، انسان در قرآن، قم: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1372ش، انسان کامل، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1372ش، توحید، قم: صدرا.

معنیان، داود و صفائی، فاطمه. 1388ش، گذری بر فلسفه‌ آموزش و پرورش، قم: عترت.

ملکی، حسن. 1385ش، مبانی و اصول تربیت، زنجان: نیکان کتاب.

ملکی، حسن. 1390ش، تعلیم و تربیت اسلامی؛ رویکرد کلان‌نگر، تهران: عابد.

نساجی زواره، اسماعیل. 1394ش، آسیب شناسی تربیت دینی دانش‌آموزان،تهران: محمد فایز.

وزارت آموزش وپرورش. 1390ش، سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش.

 

مقالات

اکران، طیبه و گلی، مهرناز. 1396ش، «سبک تغذیه در سلامت انسان از دیدگاه آیات و روایات»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش22، صص 159-176.

بانشی، سعید. 1388ش، «تبیین نظام تعلیم و تربیت از دیدگاه شهید مطهری»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

بهزادپور، محمدرضا. 1397ش، «نفس، فطرت و اخلاق در سوره مبارکه شمس»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش22، صص 67-84.

حسینی، سیدحسن. 1388ش، «انسان‌شناسی دینی تربیتی از منظر شهید مطهری»، نشریه معرفت، ش141.

حکمت آرای، محمد کریم و سلطانی، عادل. 1395ش، «تأثیر نماز بر وجدان کاری و ایجاد تعهد شغلی از منظر آیات و روایات»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش25، صص 103-131.

سوهانی، عاطفه و قائمی امیری، علی و وکیلی، نجمه و آهنگران، خلیل. 1396ش، «تبیین نقش مربیان و والدین در تعمیق باورهای دینی در کودکان با رویکرد قرآنی»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش 20، صص 67-86.

صاحبکار، علیرضا. 1388ش، «بررسی نظریه انسان‌شناسی شهید مطهری و دلالت‌های آن در حوزه تربیت اخلاق»، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.

صالحی، اکبر و همکاران. 1394ش، «نگاهی جامع به تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه شهید مطهری با تأکید بر اصول، اهداف و روش‌های تربیتی»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ش 25.

علی‌زاده، قدرت‌الله و سلیمی، قربانعلی. 1390ش، «رابطه‌ فرهنگ سازمانی و بهبود کیفیت مدارس متوسطه‌ شهر اصفهان»، دانش و پژوهش در علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، ش 14.

فراهانی‌کیشانی، عزت‌اله و فراهانی‌فرمهینی، محسن. 1392ش، «مؤلفه‌های اساسی تربیت شهروند اسلامی- ایرانی»، فصلنامه مطالعات ملی، ش 4.

مذبوحی، سعید. 1391ش، «مقایسه اندیشه دیویی و ایزنر در برنامه درسی و دلالت‌هایی برای برنامه درسی ایران»، همایش آموزش در ایران 1404.

ملکی، حسن، شاملی، عباسعلی و شکرالهی، مهدی. 1390ش، «تربیت عبادی کودکان»، مؤسسه‌ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، ش 5.

ملکی، حسن. 1390ش، «اصول تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه شهید مطهری»، فصلنامه مصباح، ش 50.

ملکی، سکینه. 1394ش، «بررسی مفاهیم انسان‌شناسی، هستی‌شناسی، شناخت‌شناسی و ارزش‌شناسی از دیدگاه شهید مطهری»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز همدان.

هاشمی، سهیلا و خبازی کناری، مهدی و کاظمی، سیده فاطمه. 1396ش، «تحلیل رویکردهای هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه اساتید دانشگاه در فرایند تدریس»، دوفصلنامه برنامه درسی آموزش عالی، ش 15.