روش‌های مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و نامه‌ 31 نهج ‌البلاغه

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 5، دوره 9، شماره 36، اسفند 1397، صفحه 99-122   

نویسندگان

همایون رستمی¹؛ سعید بهشتی²؛ محسن ایمانی³

¹دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه علوم تربیتی، تهران، ایران

²استاد دانشگاه علامه طباطبایی

³دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

هدف این پژوهش بررسی روش‌های مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و نامه 31 نهج‌ البلاغه است. روش بکار گرفته شده در این تحقیق، با توجه به ارتباط نزدیک و تنگاتنگ روش، هدف‌ها و ماهیت موضوع تحقیق، روش تحلیلی- استنباطی است. روش گردآوری مطالب، کتابخانه‌ای و بررسی اسناد، جامعه‌ آماری شامل متن و ترجمه آیات قرآن و نامه یادشده است. در این پژوهش به دلیل لزوم جامعیت نمونه، نمونه‌گیری انجام نشده و کل جامعه آماری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل مفهومی استفاده شده، و با توجه به موضوع و هدف این پژوهش، از شیوه‌ بررسی بافت یا سیاق مفهوم برای تحلیل مفاهیم بهره گرفته شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد روش‌های مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و  نامه‌ 31 نهج ‌البلاغه عبارت‌اند از موعظه، ارائه الگو، محبت، عبرت‌آموزی، توبه، و مراقبه و محاسبه.

کلیدواژه‌ها

تربیت اخلاقی؛ قرآن؛ نهج ‌البلاغه؛ روش‌های تربیت اخلاقی

مراجع

قرآن مجید.

ابن میثم البحرانی، کمال الدین میثم بن علی. 1362ش، شرح نهج البلاغه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

بهشتی، احمد. 1389ش، اندیشه سیاسی- تربیتی در نامه‌های نهج‌البلاغه، جلد سوم، قم: بوستان کتاب.

بهشتی، سعید. 1389ش، تأملات فلسفی در تعلیم و تربیت، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل.

بهشتی، سعید. 1391ش، آیین خردپروری: پژوهشی در نظام تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام علی(ع)،تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.

خوانساری، جمال الدین محمد. 1360ش، شرح غرر الحکم و درر الکلم، تهران: دانشگاه تهران.

دشتی، محمد. 1393ش، ترجمه نهج البلاغه، قم: محمد امین.

رفیعی، بـهروز. 1381ش، آرای دانـشمندان‌ مسلمان‌ در تعلیم و تربیت و مبانی آن، جلد سوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1393ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دار الکتاب الاسلامی.

طوسی، خواجه نصیر الدین. 1361ش، اوصاف الأشراف، مشهد: امام.

مطهری، مرتضی. 1361ش، فطرت، تهران: انجمن اسلامی دانشجویان مدرسه عالی ساختمان.

نوری، حسین بن محمدتقی. 1368ش، مستدرک الوسایل ومستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت.

 

مقالات

اقبالیان، طاهره. 1391ش، «مبانی، اصول و روش‌های تربیت اخلاقی در سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشکده روان‌شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

بنی اسدی، هما. 1393ش، «سبک زندگی بر اساس آموزه‌های تربیت اخلاقی در نهج البلاغه»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی.

ترک، افسانه. 1388ش، «اهداف، اصول و روش‌های تربیت اخلاقی در سیره و کلام امام علی(ع) و تبیین ارزش‌شناسی آن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.

جوادی، ناصر. 1392ش، «تربیت اخلاقی بر اساس تمثیل‌ها در نهج البلاغه»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا.

هاشمی طامه، منصوره سادات. 1393ش، «تربیت اخلاقی کودکان از دیدگاه امام علی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی.