نقش اسلامگرایی حزب عدالت و توسعه در سیاست منطقه ای ترکیه از منظر نظریه پیوستگی جیمز روزنا

مجله پژوهش های سیاسی و بین المللی

مقاله 2، دوره 10، شماره 38، فروردین 1398، صفحه 27-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

نقش اسلام­گرایی حزب عدالت و توسعه در سیاست منطقه­ای ترکیه از منظر نظریه پیوستگی جیمز روزنا
مسعود مطلبی[1]- فاطمه میری[2]-آزاد حسنوند[3]
تاریخ دریافت:19/10/1397- تاریخ پذیرش: 7/11/1397
 
چکیده:
سیاست خارجی ترکیه قبل از 2002 یک سیاست خارجی به مراتب غرب­گراتر و تک­بُعدی تر بود و این کشور بخش عمده سیاست­های خود را در جهت رابطه با غرب شکل داده بود. اما با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه، و با توجه به نگاه اسلامی آنها، سیاست خارجی ترکیه متحول شده و از یک سیاست تک­بُعدی تبدیل به یک سیاست خارجی چندبُعدی، عمل­گرا و منافع­محور در محیط پیرامونی و جهانی شد. یکی از ابعاد مهم این سیاست خارجیِ متحول شده، توجه به مناطق پیرامونی و کشورهای همسایه و اسلامی به منظور افزایش نقش و جایگاه ترکیه در این مناطق می­باشد. هدف این مقاله تأثیر اسلام­گرایی حزب عدالت و توسعه بر سیاست خارجی کشور ترکیه می­باشد. بنابراین، نظریۀ پیوستگی جیمز روزنا که به شناسایی عوامل نقش­آفرین در سیاست خارجی می­پردازد، می­تواند الگویی مناسبی برای تبیین این وضعیت باشد. براین اساس، نوشتار حاضر در صدد است به این مسأله پاسخ دهد که اسلام­گرایی حزب عدالت و توسعه چه تأثیری بر سیاست خارجی کشور ترکیه داشته است؟ فرضیه بر آن است که از زمان روی کار آمدن این حزب، اسلام­گرایی در سیاست خارجی ترکیه تشدید شده است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد بر اساس پنج متغیر مطرح در مدل پیوستگی روزنا، به ترتیب متغیر فرد (شخصیت مقتدر رجب طیب اردوغان، دکترین داوود اوغلو و اسلام­گرایی عبدالله گُل)، جامعه (اسلام)، نظام بین­الملل (پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی)، نقش (قدرت هم­افزاینده نقش و فرد)، و متغیرحکومت (افزایش دموکراسی) بیشترین نقش را بر تأثیرگذاری سیاست خارجی دولت عدالت و توسعه داشته است.   
واژگان کلیدی: سیاست خارجی، ترکیه، حزب عدالت و توسعه، خاورمیانه، نظریه پیوستگی جیمزروزنا



[1]- استادیار و عضو هیئت علمی،گروه علوم سیاسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران (نویسنده مسئول)
[e-mail]


[2]- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روابط بین­ لملل، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
[e-mail]


[3] - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم سیاسی، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، لرستان، ایران

کلیدواژه‌ها

سیاست خارجی؛ ترکیه؛ حزب عدالت و توسعه؛ خاورمیانه؛ نظریه پیوستگی جیمزروزنا

مراجع