نقش واسطه ‎ای حرمت خود در رابطه بین جهت‎‎ گیری ‎های دلبستگی و سازگاری روان ‎شناختی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 2، دوره 15، شماره 58، دی 1397، صفحه 139-151   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

نرگس عطاران^{* 1}؛ نوراله, محمدی²

¹کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی بالینی دانشگاه شیراز

²استاد روان‌شناسی بالینی دانشگاه شیراز

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین ارتباط بین جهت‎گیری‎های دلبستگی با ابعاد سازگاری با نقش واسطه‎ای حرمت خود انجام شد. روش پژوهش همبستگی از نوع تحلیل مسیر بود و جامعه آماری همة دانش‌آموزان دبیرستانی دختر و پسر شهر شیراز بودند. 225 دانش‎آموز (102 دختر، 123 پسر) با استفاده از روش نمونه‎برداری چندمرحله‎ای انتخاب شدند. ابزارها شامل سیاهه دلبستگی به والدین و همسالان (آرمسدن و گرینبرگ، 1987)، سیاهۀ سازگاری بل (1961) و مقیاس حرمت خود روزنبرگ (1965) بود. برای تحلیل داده‎ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که دلبستگی به مادر و همسالان به طور مستقیم توانایی پیش‎بینی حرمت خود و دلبستگی به مادر به طور مستقیم توانایی پیش‎بینی ابعاد سازگاری در خانه و سازگاری اجتماعی را دارد. همچنین دلبستگی به پدر به طور مستقیم توانایی پیش‎بینی سازگاری در خانه و سازگاری عاطفی و دلبستگی به همسالان نیز به طور مستقیم توانایی پیش‎بینی سازگاری اجتماعی و همچنین حرمت خود روابط معنا‎دار با همة ابعاد سازگاری دارد. دیگر یافته‎ها نشان داد که حرمت خود در ارتباط بین سبک‎های دلبستگی با سازگاری روان‎شناختی نقش واسطه‎ای دارد. بنابراین می‎توان گفت سبک‎های دلبستگی و حرمت خود دو مولفة مهم در پیش‎بینی سازگاری نوجوانان است.
 

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: سبک‎های دلبستگی؛ سازگاری روان‎شناختی؛ حرمت خود؛ نوجوانان

مراجع

آقاپورحصیری، ف. (1393). ویژگی‌های روان‎سنجی پرسشنامه سازگاری و رابطه آن با هوش هیجانی دختران دبیرستانی شهر بابل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد سنجش و اندازه‌گیری روان‎سنجی، دانشکده روان‎شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

افشاریان، ن. و کدیور، پ. (1395). نقش دلبستگی به والدین و همسالان و از خودبیگانگی روانی در پیش‎بینی رفتار خرابکارانه نوجوانان. پژوهش‌های نوین تربیتی، 12 (1)، 78- 61.

برقی‎ایرانی، ز.، بختی، م. و بگیانکوله‌مرز، م. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی مبتنی بر پردازش شناختی بر بهزیستی اجتماعی، هیجانی، روان‎شناختی و کاهش نشانه‌های کودکان اختلال سلوک. دوفصلنامه علمی پژوهشی شناخت اجتماعی، 1(3)، 176- 157.

دلاور، ع (1373). ساخت و هنجاریابی مقیاس سازگاری بل. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی

رجبی، غ. و بهلول، ن. (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس حرمت خود روزنبرگ در دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران. مجلة پژوهش‎های تربیتی و روان‎شناختی دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی دانشگاه اصفهان، 3، 48- 33.

صفایی، ص.، بیگدلی، ا. و طالع‌پسند، س. (1390). رابطه خودپنداره مادر با سبک‌های دلبستگی و خودپنداره فرزند. مطالعات تربیتی و روان‎شناسی، 1 (2)، 52- 39.

طولابی، س.، گراوند، ف.، شکری، ا. و افضلی، م. (1392). نسخۀ فارسی فهرست پنج عامل بزرگ شخصیت: ساختار عاملی، روایی و اعتبار. دوفصلنامۀ روان‎شناسی معاصر، 3(2)، 25- 12.

عمرانیان، م. و شیخ‌الاسلامی، ر. (1391). نقش سبک‌های دلبستگی در ارضای نیازهای اساسی روان‎شناختی فرزندان با توجه به وضعیت اشتغال مادر. زن در فرهنگ و هنر، 4 (2)، 61- 45.

گنجی، ط.، تعاونی، س.، احدی، م. و حسینی، ف. (1387). مقایسه رفتارهای دلبستگی مادر و جنین در زنان نخست حامله و با سابقه مرگ جنین یا نوزاد. فصلنامه پرستاری ایران، 21 (53)، 31- 15.

مرادی، م.، حسین چاری، م.، سلیمانی، ع. و دهقانی‎زاده، م. (1391). پیش‎بینی ابعاد بهزیستی روان‎شناختی دانشجویان بر اساس ابعاد سبک دلبستگی و حرمت خود. مطالعات روان‎شناسی تربیتی، 10 (20)، 174- 137.

محمدی، م.، جزایری، ع.، رفیعی، ا.، جوکار، ب. و پورشهباز، ع. (1384). بررسی متغیرهای خانوادگی و فردی در افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد. مجلة توان‎بخشی، 6 (1)، 36- 31.

مویدفر، ه.، آقامحمدیان، ا. و طباطبایی، م. (1386). رابطه سبک‌های دلبستگی و حرمت خود اجتماعی. مطالعات روان‎شناختی، 3 (1و 2)، 72- 61.

نجاریان، ب.، عطاری، ی. و زرگر، ی. (1380). ساخت و اعتباریابی مقیاس کمال‎گرایی اهواز. مجله علوم تربیتی و روان‎شناسی، 2 (3 و 4) 69- 58.

محمدی، ن. (1384). بررسی مقدماتی اعتبار و قابلیت‎اعتماد مقیاس حرمت خود روزنبرگ. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 1(4)، 320- 313.

نصرتی، م. (1383). بررسی تحولی رابطة پایگاه‌های هویت با میزان دلبستگی در نوجوانان 14، 16 و 18 ساله شهرستان کامیاران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‎شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی، دانشگاه شهید بهشتی.

نعمت‎طاوسی، م. و اکبرزاده‎حوری، ش. (1391). روی‎آورد خلقی رضایت‎ شغلی: هسته ارزشیابی‎های خود در محیط کار. فصلنامه علوم رفتاری، 6 )2(، 118- 111.

هاشمی، ز. و جوکار، ب. ( 1392). مدل‎یابی علی تاب‎آوری هیجانی: نقش دلبستگی به والدین و همسالان، راهبردهای مقابله‌ای و تنظیم شناختی هیجانات. مطالعات روان‎شناختی، 9 (1)، 38- 9.

 

Ainsworth, M. D. S. (1989). Attachments beyond in­fancy. American Psychologist, 44, 709-716.

Armesden, G. C., & Greenberg, M. T. (1987). The in­ventory parent and peer attachment: Individual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 16(1), 427- 453.

Ball, J. (2005). The moderating effect of family factors on the relationship between lifetime trauma event exposure and juvenile delinquency in a sample of male juvenile offenders. PhD dissertation, Georgia State University.

Bell, H. M. (1961). The adjustment inventory: adult form. Palo Alto: Consulting Psychological Press.

Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Loss sadness and depression. New York: Basic Books.

Burnette, J. L., & Klementer, R. (2004). Attachment and trait forgivingness: The mediating role of an­gry rumination, Journal of Counseling & Devel­opment, 8, 312-320.

Cherry, M. G., Fletcher, O., & O'sullivan, H. (2013). Exploring the relationships among attachment, emotional intelligence and communication. Medi­cal Education, 47(3), 317-325.

Coopersmith, S. (1967). The antecedents of self-esteem. San Francisco, freeman. Self-esteem. IOWA State University, University Extension.

Cottrell, J. L. (1992). The relation of attachment and supports to adolescent well-being and school ad­justment. Journal of Adolescence Research, 7, 28-42.

Delaney, M. D. (2016). Effects of acculturation gap and attachment style on south Asian adolescent well-being. Walden dissertation and doctoral studies.

Feeney, J.A., & Noller, P. (1996). Attachment style as a predictor of adult Romantic Relationships. Jour­nalof Personality and Social Psychology, 58, 282- 292.

Gang Nie, Y., Bin Li, J., Vazsonyi, A. T. (2016). Self-control mediates the associations between paren­tal attachment and prosocial behavior among Chinese adolescents.

Goldenberg, H., & Goldenberg, I. (2008). Family ther­apy: An overview (7th ed.). Belmont, CA: Thomson Brooks/Cole.

Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence; why it can matter more than IQ. New York: Bantam Books.

Greenberg, G. Y. (2002). The effect of relationship en­hancement program on martial communication and self-esteem. Journal of Applied Social Sci­ences, 5, 1378- 1394.

Gullone, E., Robinson, K. (2005). The inventory of par­ent and peer attachment revised (IPPA-R) for chil­dren: A psychometric in investigation. Clinical Psychology Psychotherapy, 12, 67-79.

Harter, S. (1990). Issues in the assessment of the Self-concept of children and adolescents. In A. LaGreca (Ed.), through the eyes of a child. Boston: Allyn & Bacon.

Hazan, C., & Shaver, P. (1987). Romantic love concep­tualized as an attachment process. Journal of Per­sonality and Social Psychology, 42, 511- 542.

Inderbitzen-Pisaruk, H., Clark, M. L., & Solano, C. H. (1992). Correlates of loneliness in midadoles­cence. Journal of Youth and Adolescence, 21(2), 151-167.

Kim, K. & Rohner, R. P. (2008). Parental warmth, con­trol, and involvement are schooling predicting ac­ademic achievement among Korean American ad­olescents. Journal of Cross- Cultural Psychology, 33, 127- 140.

Kline, R. B. (2015). Principles and practices of struc­tural equation modeling (4nd Eds.). NewYork: Guilford Press.

Laible, D. J., Carlo, G., & Raffaelli, M. (2017). The dif­ferential relations of parent and peer attachment to adolescent adjustment, Journal of Youthand Ado­lescence, 29, 45-59.

Laible, D. J., Carlo, G., & Roesch, S. C. (2017). Path­ways to self-esteem in late adolescence: the role of parent and peer attachment, empathy, and so­cial behaviors. Journal of Adolescence, 27(6), 703-716.

Maccoby, E. E., & Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent-child interac­tion. In P. Mussen (Ed.), Handbook of Child Psy­chology, (pp. 1-101). New York: Wiley.

Mahalik, J. R., Levine Coley, R., McPherran Lombardi, C., Doyle Lynch, A., Markowitz, A. J., & Jaffee, S. R. (2013). Changes in health risk behaviors for males and females from early adolescence through early adulthood. Health Psychology, 32(6), 685.

Mann, M., Hosman, C. M., Schaalma, H. P., & de Vries, N. K. (2004). Self-esteem in a broad-spec­trum approach for mental health promotion. Health Education Research, 19(4), 357–372.

Mccarthy, G. (1999). Attachment style and adult love relationships and friendships difficulties. British Journal of Medical Psychology, 72(3), 305-321.

McCurby, B. A., & Kelly, D. B. (1997). Correlations of the MMPI-2 low self-esteem scale with two self-esteem measures. Psychological Reports, 81, 826.

McMillan, J. H., & Heren, S. (2008). Educational re­search: Fundamentals for the consumer (4th Ed.). Boston: PearsonPublishers.

Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2007). Attachment in Adulthood: Structure, Dynamics, and Change.The Guilford Press, New York London.

Novilla, M. L., Barnes, M. D., De La Cruz, N. G., Williams, P. N., & Rogers, J. (2006). Public health perspective on the family: An ecological approach to promoting health in the family and community. Fam Community Health, 29, 28-42.

Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. NJ: Princeton University Press.

Rubin, K. H., Dwyer, K. M., Booth-LaForce, C., Kim, A. H., Burgess, K. B., & Rose Krasnor, L. (2004). Attachment, friendship, and psychosocial func­tioning in early adolescence. Journal of Early Ad­olescence, 24, 326-56.

Taylor, S. E., & Brown, J. D. (1988). Illusion and well-being: A social psychological perspective on mental health. Psychological Bulletin, 103, 193–210.

Verschueren, K., & Marcoen, A. (2002). Perceptions of self and relationship with parents in aggressive and no aggressive rejected children. Journal of School Psychology, 40, 501-22.

Wong, S. S. (2012). Negetive thinking versus positive thinking in a Singaporean student sample: rela­tionships with psychological well being and psy­chological maladjustment. Learning and Individ­ual Differnces, 4, 76-82.

Woodward, M., Patton, S. C., Olsen, S. A., Jones, J. M., Reich, C. M., Blackwel, M., & Beck, J. G. (2013). How do attachment style and social support con­tribute to women’s psychopathology following in­timate partner violence? Journal of Anxiety Disor­ders, 27(3), 312-320.