ارزیابی کیفیت زندگی در بافت‌های برنامه‌ریزی شده نواحی شهری (نمونه موردی: محله کارمندان شهر زنجان)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 10، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 26، اردیبهشت 1394، صفحه 171-185   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

محسن احدنژاد¹؛ اسماعیل دویران²؛ سعید نجفی^{* 3}

¹دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

²استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

چکیده
    کیفیت زندگی مفهومی عام است که در چارچوب تعریف علمی و در قلمرو وظایف، اختیارات و تکالیف مدیریت شهری متضمن عناصر، اجزا و شاخص‌های مهمی است که تنزل و ارتقای آن‌ها همچنین بهره مندی یا فقدان هر یک سطح کیفیت زندگی را مشخص می نماید. در این میان بررسی کیفیت زندگی ساکنان بافت‌های برنامه‌ریزی شده در شهر یکی از وظایف برنامه ریزان و مدیران شهری است. آنچه این پژوهش در پی آن است ارزیابی کیفیت زندگی در بافت‌های برنامه‌ریزی شده شهر زنجان با نمونه موردی شهرک کارمندان است. روش تحقیق در این از نوع توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است. شیوه گردآوری اطلاعات به روش میدانی در قالب پرسش نامه بوده است، که در آن 143 خانوار بصورت سیستماتیک به عنوان نمونه انتخاب شده اند. داده‌های حاصل در نرم افزار Spss مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته و جهت دستیابی درجه و اختلاف کیفیت زندگی در محله برنامه‌ریزی شده با استفاده از مدل Topsis و AHPمورد سنجش قرار می‌گیرند. نتایج مطالعات نشان داد که اولاً محله کارمندان در وضعیت مطلوبی از لحاظ شاخص‌های اجتماعی، فرهنگی و مذهبی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی علیرغم نارضایتی قرار گرفته و اختلاف چشمگیری بین شاخص‌ها وجود ندارد. ثانیاً بین شاخص‌های کیفیت زندگی در این محله رابطه متقابل و معناداری حاکم است.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: کیفیت زندگی؛ بافت‌های برنامه‌ریزی شده؛ نواحی شهری؛ محله کارمندان؛ شهر زنجان

مراجع

منابع

اسمیت، دیوید. ام (1381) کیفیت زندگی، رفاه انسانی و عدالت اجتماعی، ترجمه حسین حاتمی‌نژاد و حکمت شاهی اردبیلی، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، سال هفدهم، شماره 186- 185

امینی، مهدی (1385) شاخص‌های کیفیت زندگی شهروندی و نقش و وظایف دولت، هفتمین کنفرانس بین‌المللی مدیران کیفیت، مجموعه همایش‌های بین‌المللی اجلاس، تهران.

پاپلی یزدی، محمد حسین و حسین رجبی ستاجردی (1390) نظریه‌های شهر و پیرامون، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، چاپ ششم،

پاکزاد، جهانشاه (1386)، سیر اندیشه‌ها در شهرسازی از آرمان تا واقعیت، تهران، شرکت عمران شهرهای جدید

پاکزاد، جهانشاه (1369) واحد همسایگی، نشریه علمی – پژوهشی صفه، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، سال اول، شماره اول

جاجرمی، کاظم و ابراهیم کلکته (1385) سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان، مطالعه موردی گنبد قابوس، مجله جغرافیا و توسعه

خادم الحسینی، احمد، حسین منصوریان و محمدحسین ستاری (1389)سنجش کیفیت ذهنی زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد، استان لرستان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شماره 3

زیاری، کرامت الله، امین فرجی ملائی و آزاده امینی (1389) تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال اول، شماره دوم

شیعه، اسماعیل (1389) مقدمه ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، تهران، نشر دانشگاه علم و صنعت ایران

شماعی، علی، امین فرجی ملائی، آزاده امینی و مریم‌هاتفی (1391) تحلیل نابرابری شاخص‌های کیفیت زندگی در سطح محلات شهر بابلسر، جغرافیا (فصلنامه علمی‌– پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال دهم، شماره 33

غلامی، سعید (1390) سنجش تطبیقی شاخص‌های کالبدی فرمال اجتماعی کیفیت زندگی در محلات شهر زنجان (نمونه‌های موردی محلات، کوی فاطمیه (اسکان غیررسمی)، محله حسینیه (بافت فرسوده) و کوی قائم (بافت جدید))، پایانامه کارشناسی ارشد شهرسازی، استاد راهنما: علی شکوهی، دانشگاه آزاد واحد اسلامی، دانشکده فنی و مهندسی گروه شهرسازی

قالیباف، محمد باقر، مجتبی روستایی، مهدی رمضان زاده لسبویی و محمد رضا طاهری (1390) ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه ی موردی: محله یافت آباد)، جغرافیا (فصلنامه علمی‌– پژوهشی انجمن جغرافیای ایران) – سال نهم – شماره 31

نوغانی، محسن، احمدرضا اصغرپور، مهدی کرمانی و شیما صفا (1387) کیفیت زندگی شهروندان و رابطه آن با سرمایه اجتماعی در شهر مشهد، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد.

هاروی، دیوید (1376): شهر و عدالت اجتماعی، مترجمین فرخ حسامیان. محمدرضا حایری و بهروز منادی زاده، چاپ اول، زمستان. شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران).

Bowling, A. , and Windsor, J. (2001). Towards the Good life: A Population Survey of Dimensions of Quality of Life. Journal of Happiness Studies, 2 (1), 55-82

Costanza, R. , Fisher, B. , Ali, S. , Beer, C. , Bond, I. , Boumans, R. , … Snapp, R, (2007), Quality of life: An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being. Ecological Economics, 61 (2-3), 267-276

Foo, T. S. (2000). Sublective assessment of urban quality of life in Singapore (1997-1998). Habitat international, 24 (1), 31-49

Felce, D. , & Perry, J. (1995). Quality of life: Its definition and measurement. Research in Developmental Disabilities, 16 (1), 51-74

Greg Bognar (2005) The Concept of Quality of Life, Social Theory and Practice, Vol. 31 , No. 4

Higgins, P. , & Campanera, J. M. (2011). (Sustainable) quality of life in English city locations. Cities, 28 (4), 290 – 299

Harvey, David (1996): Justice. Nature & Geography of diffrence, Blakwell publishers, Oxford, UK

Liu, B. C. , (1976): Quality of life Indicators in US Metropolitan Ares: A Statistical Analysis, Praeger, NewYork

McCrea, R. , Shyy, T. K. and Stimson, R. , (2006), What is the strength of the link between objective and subjective indicators of urban quality of life? Applied Research in Quality of Life, 1 (1): 79-96.

Mc Gregor, A (1998), A poverty of agency: resource management amongst poor people in Bangladesh, In: European Network of Bangladesh Studies Workshop. Bath: University of Bath.

Pearl, d. C. , Cabral, P. , and Mateu, J. (2011). Mapping the Quality of life Experience in Alfama: A case study Lisbon, Portugal. In B. Murgante, O. Gervasi, A. Iglesias, D. Taniar and B. Apduhan (Eds), Computational Science and its Applications – ICCSA 2011 (vol 6782, pp. 269-283): Springer Berlin / Heidelberg

Pacion, M,. (1990). Urban liveability. Urban Geogr. 30 – 1 , (1) 11.

Pal, A. K. and Kumar, U. C. (2005), Quality of life concept for the evalution of societal development of rural community in west Bangal, India. Rural Development. No. 2

Senlier, N. , Yildiz, R. , and Aktas, E. D (2009). A perception Survey for the Evalution of urban Quality of life in Kocaeli and a Comparison of the life Satisfaction with the European Cities. [Article]. Social Indicators Research, 94 (2), 213-226

Tesfazghi, E. S. , Matinez, J. A. , and Verplanke, J. J. (2010). Variability of quality of life at small scales: Addis Ababa, Kirkos Sub-City. In: Social Indicators research,98 (2010)1, pp. /3-88.