پیشنهاد استفاده از الگوی ساقه‌ای در بررسی توسعه ادواری و فرسودگی بافت‌های شهری

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 12، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 26، اردیبهشت 1394، صفحه 211-227   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

فریبرز یدالهی^{* 1}؛ مختار یوردخانی²

¹دانش‌آموخته دکتری شهرسازی، دانشکده هنر، آکادمی علوم ارمنستان

²استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، سمنان، ایران

چکیده

چکیده
    در کنار نظریه‌های متعدد ساخت شهر که نحوه رشد و توسعه شهر در ادوار مختلف را بررسی می‌نمایند، تعیین نواحی سکونت و اشتغال، در دوره‌های مختلف جریانات اجتماعی درون شهرها را تبیین می‌نمایند و هرکدام سعی بر آن دارند تا قسمتی از واقعیت شکل‌گیری و تحول شهرها را ضابطه‌مند سازند. از آنجاییکه شهر پیچیده‌ترین ساخته دست بشر است و علل و عوامل متعدد و گاه غیرمترقبه روند زندگی آنرا با چالش‌های اساسی روبرو می‌سازد و وجود فرهنگ‌های مختلف، اقلیم و شرایط مکانی متفاوت و نقش‌هایی که هر شهر در طول تاریخ بر می‌گزیند به‌همراه تخریب‌ها و بازسازی‌ها هرگونه ضابطه‌ای را در بررسی و پیش‌بینی مراحل توسعه آن ناکام می‌گذارد. دراین پژوهش تعمیمی که سعی در یافتن قواعد کلی رشد شهر و فرسودگی بافت‌های شهری دارد و به‌لحاظ هدف به‌عنوان مطالعه بنیادی طبقه‌بندی می‌گردد تلاش گردیده که با نگاهی بر نظریه‌های موجود و با استفاده از روش پژوهش اکتشافی نظریه رشد شهر بر مبنای الگوی ساقه‌ای را ارائه تا ضمن بررسی روند رشد شهر، دلایل فرسودگی بافت‌های تاریخی و ایجاد بافت‌های جدید شهری تبیین گردد. در این مدل، دلایل فرسودگی بافت‌ها، نحوه برخورد با بافت‌های فرسوده و راهکارهای بنیادی تقویت و اصلاح این بافت‌ها بررسی و در شهر سمنان به‌عنوان مطالعه موردی به‌کارگرفته شده است. مساله مورد بررسی این پژوهش این است که آیا می‌توان بافت‌های فرسوده شهری را مدل‌سازی نمود؟ دلایل اصلی موثربر فرسودگی بافت‌های شهری چه می‌باشد؟ در راستای پاسخ به این سوالات مدل الگوی ساقه ای تدوین یافته است.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی بافت تاریخی؛ الگوی ساخت شهر؛ فرسودگی؛ الگوی ساقه‌ای

مراجع

منابع

آیسان، یاسمین، دیویس، یان(1382). معماری و برنامه‌ریزی بازسازی، ترجمه: فلاحی، علیرضا، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

باتیسته، ژان، دزر، برنارد(1382). شهر، ترجمه: اشرفی، علی، انتشارات دانشگاه هنر، تهران.

پاول، کنت(1383). شهر فردا، ترجمه: اشرفی، علی، انتشارات سازمان شهرداریها، تهران.

تیبالدز، فرانسیس(1387). ساخت شهرهای مردم پسند، ترجمه: قاسمی اصفهانی، مروارید، انتشارات روزنه، تهران.

تابان، محسن؛ پورجعفر، محمدرضا(1387). بازشناسی عوامل هویت بافت تاریخی دزفول و کاربرد آنهادر توسعه شهر، مدیریت شهر42.

حبیبی، سید محسن؛ مقصودی، ملیحه(1386). مرمت شهری، انتشارات دانشگاه تهران.

حبیبی، کیومرث،؛ پوراحمد، احمد؛ مشکینی، ابوالفضل(1386). بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری، انتشارات دانشگاه کردستان، سنندج.

حبیب، فرح(1382). ماهیت مسائل شهری نقش برنامه‌ریزی شهری و جایگاه شهرساز؛ مجله شهرسازی، شماره 2 و 3.

رضوانی، سیدعلی‌اصغر(1393). نقش آب در روند شکل‌گیری سکونتگاه‌های انسانی در ایران، مجله شهرساز، شماره 2 و 3.

سلطانزاده، حسین(1385). فضاهای شهری در بافت تاریخی ایران، چاپ سوم، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.

ساوج، مایک، وارد، آلن، جامعه شناسی شهری، ترجمه: پوررضا، ابوالقاسم، انتشارات سمت، تهران،1385.

شیعه، اسماعیل(1381). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم وصنعت، تهران.

شکویی، حسین(1383). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری(جلد اول)، انتشارات سمت، تهران.

شارع پور، محمود، جامعه شناسی شهری، انتشارات سمت، تهران،1390.

کامیلوزیته، ساخت شهر براساس مبانی هنری، ترجمه: قریب، فریدون، انتشارات دانشگاه تهران، 1385.

فرزام شاد، مصطفی و عراقی‌زاده، مجتبی(1391). مبانی برنامه‌ریزی و طراحی شهر امن از منظر پدافند غیر عامل، انتشارات علم آفرین، تهران.

فلامکی، منصور(1380). باززنده‌سازی بناها و شهرهای تاریخی، انتشارات دانشگاه تهران، صص.

فرید، یداله(1390). جغرافیا وشهرشناسی، انتشارات دانشگاه تبریز.

لینچ، کوین(1386). تئوری شکل خوب شهر ، ترجمه: بحرینی، حسین، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

مهندسین مشاور ایوان نقش جهان(1387). طرح راهبردی بافت تاریخی شهر سمنان.

مهندسین مشاور پارت(1374). طرح جامع شهر سمنان.

معصوم، جلال(1383). ماهیت مسائل شهری نقش برنامه‌ریزی شهری و جایگاه شهرساز؛ مجله شهرسازی، شماره 2 و 3.

میرمقتدایی، مهتاب و طالبی، زهرا(1385). هویت کالبدی شهر (مطالعه موردی شهر تهران). انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان ومسکن، تهران.