ریشه های بحران ژئوپلیتکی عراق و تداوم مقاومت ضد ژئوپلیتیکی کردی

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 6، دوره 11، شماره 38، اردیبهشت 1398، صفحه 84-101   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2019.664727

نویسندگان

زهره حیدری بنی¹؛ عزت الله عزتی^{* 2}؛ محمد رضا حافظ نیا³؛ حیدر لطفی⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد گرمسار

²دانشیار دانشگاه ازاد واحد علوم تحقیقات

³استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

⁴دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه ازاد گرمسار

چکیده

بعد از تاسیس عراق جدید در عصر پسا جنگ جهانی اول، بحرانهای ژئوپلتیکی مهمترین شاخصه پویایی های سیاسی در این کشور بوده است که به صورت ویژه در فرایند ضد ژئوپلتیکی کردی در طی دهه های گذشته نمود پیدا کرده است. در این راستا، این پژوهش هدف خویش را بر مبنای پاسخگویی بدین پرسش اساسی گذاشته است که، ریشه های بحران های ژئوپلتیکی در عراق و به صورت ویژه ضد ژئوپلتیک کردی کدامند و چه عواملی در تداوم این بحران موثر بوده اند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که، ژئوپلتیک تحمیلی قدرت های بزرگ پیروز در جنگ جهانی اول بخصوص بریتانیا در شکل دهی به نظم منطقه ای پسا جنگ جهانی اول، منجر به شکل گیری و تداوم بحران ژئوپلیتیکی در عراق و به صورت ویژه مقاومت ضد ژئوپلیتیکی کردی شده است. از طرف دیگر،مداخلات بشر دوستانه شورای امنیت و به صورت ویژه صدور قطعنامه 688 شورای امنیت و در نهایت حمله آمریکا به عراق در 2003، منجر به باز شدن مرزهای مسدود ژئوپلیتیک و قدرتمند شدن مقاومت ضد ژئوپلتیکی کردی در عراق شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، و روش گردآوری داده ها منابع کتاب خانه ای و اینترنتی است.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: عراق؛ اقلیم کردستان؛ مداخلات بشردوستانه؛ بحران ژئوپلیتکی؛ ضد ژئوپلیتیک

مراجع

احمدی، حمید (1377) ریشه‌های بحران خاورمیانه، تهران: انتشارات مؤسسه کیهان. 

احمدی، کوروش (1384) ضعف انسجام سیاسی اجتماعی و مشکلات ژئوپلیتیک در عراق؛ عراق پس از صدام، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. 

اکبری، حسین (1385) بزرگ‌ترین اشتباه و اشتباهات بزرگ آمریکا در عراق و تأثیر آن بر چشم‌انداز آینده منطقه، مطالعات منطقه‌ای جهان اسلام، شماره 25. 

توفیق، خوشناو‌(2002)، قضیة کرد در حقوق بین‌الملل (به زبان کردی) سلیمانیه. 

جزا توفیق، طالب‌(2000)، اهمیت ژئوپلیتیکی جمعیت کردستان عراق (به زبان کردی) سلیمانیه، مرکز تحلیل‌های استراتژیک. 6 دهشیار، حسین (1386) عراق: امنیت به‌مثابة هویت، فصلنامة مطالعات خاورمیانه، دورة 14 شماره 2 3. 

حافظ نیا، محمدرضا (1395) اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، ناشر پا پلی. 

رستمی، فرزاد و سفیدی، سیامک (1395) بررسی علل ظهور و استمرار معمای امنیت در عراق پس از صدام، فصلنامة پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، شماره اول، بهار 1395. 

سردار نیا، خلیل‌اله (1391) عراق، استمرار خشونت و روی‌ای دموکراسی: یک تحلیل چند سطحی، فصلنامة راهبرد. دوره 21. شمارة 63، تابستان. 

صالح ملا عمر عیسی (1380) بحران‌آفرینی ابرقدرت‌ها در کردستان عراق، تهران، انتشارات توکلی. 

عزتی، عزت‌الله (1381) تحلیلی بر ژئوپلیتیک ایران و عراق، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه. 

مرادی، اسکندر (1383) نقش قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در تقسیم کردستان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، دانشکدة جغرافیا. 

مجتهد زاده پیروز 1379 خلیج‌فارس. کشورها و مرزها. تهران: عطایی. 

مویر، ریچارد (1379) درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، تهران، ترجمة دکتر دره میرحیدر، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

Barnes-Dacey, J., & Levy, D. (Eds.). (2013). The Regional Struggle for Syria. European Council on Foreign Relations.

Bengio, O. (1998). Saddam's word: political discourse in Iraq. Oxford University Press on Demand.

Bengio, O. (2012). The Kurds of Iraq: Building a state within a state (pp. 76-78). Boulder, CO: Lynne Rienner Publishers.

Blanchard, Christopher M., &Humud, Carle E., (2016), “The Islamic State and U.S.Policy”, Congressional Research Service. Chaliand, G., & Black, P. (1994). The Kurdish Tragedy (p. 33). London and New Jersey: Zed Books Cleveland, W.و

L. & Bunton, M. (2009). A History of Modern Middle East, Philadelphia: Westview Press.

Eppel, M. (2004). Iraq from Monarchy to Tyranny: From the Hashemites to the Rise of Saddam. University Press of Florida.

Falk, R. (1991). The Cruelty of Geopolitics: The Fate of Nation and State in the Middle East. Millennium, 20(3), 383-393.

Foucault, M. (1980). Power/knowledge: Selected interviews and other writings, 1972-1977. Vintage.

Gallant, J. A. (1991). Humanitarian Intervention and Security Council Resolution 688: A Reappraisal in Light of a Changing World Order. Am. UJ Int'l L. & Pol'y, 7, 881.United Nations Security Council resolution 688, adopted on 5 April 1991.

Hinnebusch, R. (2003). The international politics of the Middle East. Manchester University Press. Hama, H., & Connelly, M. (2017). Kurdistan’s Struggle for Sovereignty: State, Societal, and Human Security, CASE ANALYSIS.

Holden, S. E. (2016). Iraq: A History by John Robertson. The Middle East Journal, 70(2), 336-337.

Katzman, K. (2010). Kurds in Post-Saddam Iraq. Diane Publishing. Availabli at: https://fpc.state.gov/documents/organization/122959.pdf

Khalil, L. (2009). Stability in Iraq Kurdistan: Reality or Mirage? The Saban Center for Middle East, Number 2.

Farouk-Sluglett, M., & Sluglett, P. (2001). Iraq since 1958: From revolution to dictatorship. Bloomsbury Publishing. McDowall, D. (2001). Kurdish Modern History. London: IB

Tauris. Marr, P. (1985). The History of Modern Iraq.Boulder: Westview Press.

Nerguizian, A. (2014). The Struggle for the Levant: Geopolitical Battles and the Quest for Stability. Center for Strategic and International Studies (CSIS).

O’Ballance, E. (1996). More Iraqi Offensives: 1966–75. In The Kurdish Struggle 1920–94 (pp. 81-101). Palgrave Macmillan, London.

Oğuzlu, H. T. (2001). The Turkomans of Iraq as A Factor in Turkish Foreign Policy: Socio-Political and Demographic Perspectives. Turkey: Foreign Policy Institute.

Pelletiere, S., (1990), “The Society and Irs Environment in Iraq: A Country Study”, Helen Chapin Metz (ed.) Federal Research Division Library of Congress.

Routledge, P. (2003). Anti-geopolitics. A companion to political geography, 236-248.

Thaler, D. E., Nader, A., Chubin, S., Lynch, C., & Green, J. D. (2010). Mullahs, Guards, and Bonyads: an exploration of Iranian leadership dynamics (Vol. 878). Rand Corporation.

Richardson III, H. J. (2003). US Hegemony, Race, and Oil in Deciding United Nations Security Council Resolution 1441 on Iraq. Temp. Int'l & Comp. LJ, 17, 27.United Nations Security Council Resolution 1441 is a United Nations Security Council resolution adopted unanimously by the United Nations Security Council on 8 November 2002.

Yildiz, K. (2007). The Kurds in Iraq-: The Past, Present and Future. Pluto Press (UK).