سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: ارتقاء شان

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 7، دوره 11، شماره 38، اردیبهشت 1398، صفحه 102-118   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2019.664728

نویسندگان

قدرت احمدیان¹؛ سید امیرحسین بنی اشراف^{* 2}

¹عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

²دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

چکیده

این نوشتار به دنبال مطالعه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با رویکرد رئالیسم فرهنگی آلستیر آین جانستون است. رهیافت‌هایی که تا کنون به‌طور عام به مقوله‌ی سیاست خارجی و از جمله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازند، تحت تأثیر سنت رئالیسم و تا حدودی نظریه انتقادی و سازه‌انگاری بوده‌اند. این پژوهش با نابسنده دانستن مطالعات پیشین و با اتکا بر رویکرد جانستون در خصوص چین نقطه تأکید خود را در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر «جستجو و حفظ شأن هویتی در سیستم بین‌المللی» و نقش آن می‌گذارد و مفروضات واقع‌گرایانه را با مقولات فرهنگی ترکیب می‌کند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که یک نوع همخوانی آشکار میان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و رئالیسم فرهنگی جانستون دیده می‌شود. بر این اساس تمایلات استراتژیک و نظامی جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه خاورمیانه تابعی از فرهنگ استراتژیک و رئالیسم فرهنگی و همچنین تحت تأثیر تمایل این کشور برای کسب جایگاه و شأن در سیستم بین‌الملل است. روش تحقیق در این مقاله تحلیلی-توصیفی است و برای تحلیل از نظریه رئالیسم فرهنگی جانستون استفاده شده و گردآوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای بوده است.

کلیدواژه‌ها

رئالیسم؛ رئالیسم هویتی؛ فرهنگ استراتژیک؛ سیاست خارجی جمهوری اسلامی؛ هویت ایرانی-اسلامی

مراجع

ارغوانی پیرسلامی، فریبرز (1394) انقلاب اسلامی و گفتمان نو جهان ‌سوم‌گرایی در سیاست خارجی ایران، فصلنامة علمی پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی (دانشگاه همدان)، سال چهارم، شمارة 16، صص 1 22. 

ازغندی، علیرضا (1388) سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر قومس، چاپ پنجم. 

بصیری، محمدعلی و باقری، محسن (1394) بررسی رابطة حزب‌الله لبنان با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از منظر سازه‌انگاری و نوواقع‌گرایی، فصلنامة علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی شمارة 40، صص 49 72. 

بیلیس، جان و دیگران (1385)، استراتژی معاصر (نظریات، خط‌مشی‌ها)، ترجمة هوشمند میرفخرایی، تهران: نشر دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. 

جوادی ارجمند، محمدجعفر؛ چابکی، ام‌البنین (1389) هویت و شاخص‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامة سیاست، شمارة 13، صص 39 – 60. 

حضرتی، رؤیا (1387)، نقش فرهنگ در جهت‌گیری سیاست خارجی چین، فصلنامة علمی پژوهشی تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شمارة 9، صص 73-94. 

خرمشاد، محمدباقر و دیگران (1394) بازتاب‌های انقلاب اسلامی ایران، تهران: سمت. 

دولت‌آبادی، علی (1392) نقش عنصر بازدارندگی در راهبرد نظامی ایران، فصلنامة علمی پژوهشی سیاست دفاعی، شمارة 85، صص 37-88. 

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و تاجیک، محمدرضا (1382)، الگوهای صدور انقلاب در گفتمان‌های سیاست خارجی ایران، فصلنامة علمی پژوهشی راهبرد، شمارة 27، صص 61 80. 

رضایی، علیرضا (1388) تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو نظریه‌های روابط بین‌الملل، فصلنامة راهبرد توسعه، شماره 18، صص 260-288. 

شجاعی، هادی (1389) اهداف و راهبردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامة علمی ترویجی، معرفت، سال نوزدهم، شمارة 153، صص 20-43. 

طارمی، کامران (1382) تحلیلی بر نقش موشک‌های بالستیک در دکترین دفاعی ایران، فصلنامة علمی پژوهشی دانشکدة حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، شمارة 59، صص 179 194. 

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 

قوام، عبدالعلی (1388)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران: سمت. 

مشیر زاده، حمیرا‌ (1385) نگاهی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایـران، نـشر دفـتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. 

مشیرزاده، حمیرا (1390)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سمت. 

هانتینگتون، ساموئل (1378) برخورد تمدن‌ها و بازسازی نظم جهانی، ترجمه محمدعلی حمید رفیعی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

Abdo, G. (2017)، How Iran Keeps Assad in Power in Syria. Retrieved June . 2017, from https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2011-08-25/how-iran-keeps-assad-power-syria.

Abadi, S. J. D. F. (2008). Emancipating foreign policy: Critical theory and Islamic Republic of Iran’s foreign policy. The Iranian Journal of International Affairs, 20(3), 1-26.

Ashley, S. P. (2012). The Iranian Nuclear Program: Realist vs. Constructivist Models. E-International Relations.www.e-ir.info/2012/08/18/the-iranian-nuclear-program-realist-vs -constructivist-models/.

Bar, S. (2004). Iranian Defense Doctrine and Decision Making. IDC Herzliya, Lauder School of Government, Diplomacy and Strategy Institute for Policy and Strategy.

Berger, P. L., Sacks, J., Martin, D., Weiming, T., & Weigel, G. (2009). Berkley Center for Religion, Peace and World Affairs. Washington, DC: Berkley Center for Religion, Peace and World Affairs). Available HTTP: http://berkleycenter. georgetown. edu (accessed 20 July 2009).

Galen Carpenter, T., & Innocent, M. (2007). The Iraq war and Iranian power. Survival, 49(4), 67-82.

Eisenstadt, M. (2016). The Role of Missiles in Iran’s Military Strategy. Washington Institute for Near East Policy, Research Notes, 39(9). From http: //www. washingtoninstitute. org/policy-analysis/view/the-role-of-missiles-in-irans-military-strategy.

Eisenstadt, M. (2015). The Strategic Culture of the Islamic Republic of Iran: Religion, Expediency, and Soft Power in an Era of Disruptive Change. https://www.washingtoninstitute.org/uploads/Documents/pubs/MESM_7_Eisenstadt.pdf.

Eisenstadt, M. (2015 B) Iran and Iraq, The Washington Institute, Retrieved Septamber 15. 2017, from http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/iran-and-iraq .

Huntington, S. P. (2000). The clash of civilizations?. In Culture and politics (pp. 99-118). Palgrave Macmillan, New York.

Johnston, A. I. (1996). Cultural realism and strategy in Maoist China. The culture of national security: Norms and identity in world politics, 216-68. New York: Columbia University Press.

Kay, S. (2015). Global security in the twenty-first century: the quest for power and the search for peace. Rowman & Littlefield.

Kenneth, K. A. T. Z. M. A. N. (2017). Iran’s Foreign and Defense Policies. Congressional Research Service Report, (22). from https://fas.org/sgp/crs/mideast/R44017.pdf

Koreivaitė, I. (2015). Iranian foreign policy and discourse of divine justice. Lithuanian foreign policy review, (34), 61-86.

Laub, zahary(2015) The Islamic State, Retrieved Agust 20.2017 ,from www.cfr.org/iraq/islamic-state/p14811.

Lerman, E., & Teitelbaum, J. Sailing through the Straits.The Meaning for Israel of Restored Saudi Sovereignty over Tiran and Sanafir Islands, BESA Center Perspectives Paper No. 340, Retrieved May 17.2017, from https://besacenter.org/perspectives-papers/meaning-israel-restored-saudi-sovereignty-tiran-sanafir-islands/.

Sandıklı, A., & Salihi, E. (2011). Iran, the Shia Crescent and the Arab Spring. Ankara: Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi, 5(07), 2019. from http: //www. bilgesam. org/en /incele/1952/-iran--the-shia-crescent-and-the-arab-spring.

Scobell, A. (2002). China and strategic culture. Strategic Studies Institute.from www.globalsecurity.org/military/library/report/2002/ssi_scobell.pdf.

Wilson, R. W. (2000). The many voices of political cultu