تأثیرات هجوم مغول بر تصوف

فصلنامه تاریخ

مقاله 7، دوره 13، شماره 49، شهریور 1397، صفحه 135-157   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

ذکرالله محمدی¹؛ نصراله پورمحمدی املشی²؛ محسن سلطانی³

¹- عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه الزهرا

²- عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی ره

³دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

چکیده

هجوم مغول به ایران که با گسترش ناامنی، تخریب بسیاری از زیرساختهای تمدنی و خلاء ناشی از سقوط
خلافت همراه بود، نه تنها تصوف را به مرجع عوام در گریز از فشارهای اجتماعی ارتقاء بخشید که مناطق دور
از دسترس را ملجاء نخبگان فرهنگی نمود. با توجه به ویژگی های مشایخ در ساده زیستی، هدایت عمومی به
تسلیم و توکل، همگونی با شریعت و عدم مزاحمت برای حکومت، تصوف از دو منظر مورد توجه مردم و
دولتمردان شد. مشروعیت بخشی به ساختار قدرت و تسکین آلام اجتماعی. بدین ترتیب ارادت حکام و بزرگان
محلی به تصوف، در ساخت و توسعه مالی خانقاهها نمود یافت. این هجوم برتصوف علیرغم این تأثیرات مثبت
آسیب های سختی وارد آورد. که در نتیجه باعث آوارگی و قتل عده ای از صوفیان شد. همچنین در اندیشه
برخی صوفیان جبرگرایی و تکیه بر عنایات إلهی بیش از پیش غلبه کرد. و گسترش عامیانه تصوف منجر به
ابتذال، بی مایگی و انحطاط آن در قرون بعدی شد.

کلیدواژه‌ها

تصوف؛ صوفیان؛ مغولان؛ تاثیرات مثبت؛ تاثیرات منفی

مراجع