الگوهای ارتباطی خانواده و خودشفقت ‎ورزی: نقش واسطه ‎ای راهبردهای مقابله با تنیدگی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 6، دوره 15، شماره 58، دی 1397، صفحه 189-202   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

الهام سلطانی بناوندی^*

کارشناسی ارشد روان‎شناسی تربیتی

چکیده

این پژوهش با هدف پیش‌بینی خودشفقت‎ورزی براساس الگوهای ارتباطی خانواده با واسطه‎گری راهبردهای مقابله با تنیدگی انجام شد. برای اجرای آن 347 نفر (141 پسر و 206 دختر) از دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان به روش نمونه‎برداری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به مقیاس‎های الگوهای ارتباطی خانواده (فیتزپاتریک و ریتچی، 1994)، راهبردهای مقابله با تنیدگی (کالزبیک، ریجکن، هنگوون و دکر، 2003) و خودشفقت‎ورزی (ریس، پومیر، نف و ون‎گوچت، 2011) پاسخ دادند. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه‌ مطابق با مراحل بارون و کنی (1986) نشان داد که گفت‌وشنود پیش‎بینی‎کنندة مثبت خودشفقت‎ورزی است و همنوایی به صورت منفی بر خودشفقت‎ورزی تأثیر دارد. گفت‌وشنود راهبرد مسئله‎محور را به صورت مثبت پیش‎بینی می‎کند، اما قادر به تأثیرگذاری بر راهبردهای هیجانی و اجتنابی نیست و همنوایی به صورت منفی بر راهبرد مسئله‎محور و به صورت مثبت بر راهبردهای هیجانی و اجتنابی تأثیر می‎گذارد. علاوه‎ بر این، یافته‎ها نشان داد که راهبرد مسئله‎محور خودشفقت‎ورزی را به صورت مثبت و راهبردهای هیجانی و اجتنابی خودشفقت‎ورزی را به صورت منفی پیش‎بینی می‎کند. نتایج حاکی از آن بود که راهبردهای مقابله با تنیدگی در رابطة بین الگوهای ارتباطی خانواده و خودشفقت‎ورزی نقش واسطه‎ای دارد.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: الگوهای ارتباطی خانواده؛ راهبردهای مقابله با تنیدگی؛ خودشفقت‎ورزی

مراجع

منابع

احیاءکننده، م. و یوسفی، ف. (1396). رابطة الگوهای ارتباطی خانواده و سازگاری با دانشگاه: نقش واسطه‌ای راهبردهای مقابله با تنیدگی. فصلنامه خانواده‎پژوهی، 13(50)، 291- 273.

افلاکی‌فرد، ح. و بیژنی، ف. (1394). رابطۀ بین شیوه‎های والدگری و الگوهای ارتباطی خانواده با خودتنظیمی دانش‎آموزان. فصلنامه‎ آموزش‌پژوهی، 1(4)، 103- 85.

بشارت، م. ح.، کشاورز، س. و غلامعلی‌لواسانی، م. (1394). نقش واسطه‌ای خودشفقت‌ورزی و خودمهارگری در رابطة بین روان‌سازه‌های سازش‎نایافته اولیه و کیفیت زندگی. فصلنامه‎ روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 11(44)، 355- 341.

تجلی، ف. و اردلان، ا. (1389). رابطه‎ ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با خودکارآمدی و سازگاری تحصیلی. مجله‎ روان‎شناسی، 14(1)، 78- 62.

تجلی، ف. و لطیفیان، م. (1387). تأثیر ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده بر سلامت روان با واسطه‎ هوش هیجانی نوجوانان. فصلنامه‎ خانواده‎پژوهی، 4(16)، 422- 407.

توصیفیان، ن.، قادری‌بگه‌جان، ک.، خالدیان، م. و فرخی، ن. ر. (1396). مدل‏یابی ساختاری کارکرد خانواده و ولع مصرف مواد در معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون با تأکید بر نقش واسطه‎ای خودشفقت‎ورزی. مجلۀ اعتیادپژوهی، 11(44)، 226- 209.

جوادیان، ر.، اکبری، ن. و بهزادمنش، م.، (1386). رابطۀ بین شیوه‎های فرزندپروری والدین و راهبردهای مقابله با تنیدگی فرزندان. مجله‎ مددکاری اجتماعی، 6(1)، 34- 23.

حسن‎زاده، م.، خواجه، ل.، حسن‎زاده، م. و حسن‎زاده، ا. (1394). رابطه‎ ابعاد شخصیت و الگوهای ارتباطی خانواده با رفتار جرأت‎مندانه در دانشجویان. فصلنامه‎ روان‌شناسی تربیتی، 11(37)، 117- 103.

خرمایی، ف.، اکبری، ع.، صبری، م. و نیرومند، ح. (1394). پیش‎بینی شادکامی براساس ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با واسطه‎گری تاب‎آوری در دانش‎آموزان. مجله‎ مطالعات روان‎شناسی تربیتی، 21، 82- 63.

خرمایی، ف. و زارع، م. (1395). بررسی رابطه‎ بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده/ استادان و جرأت‎ورزی در دانشجویان با واسطه‎گری تنظیم هیجان. مجله‎ مطالعات آموزش و یادگیری، 8 (9)، 91- 68.

دهقان‌سفی‌کوه، ا. (1394). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افزایش شادکامی و شفقت بر خود در مادران کودکان اتیسم شهر اصفهان. پایان‌نامه‎ کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی خمینی شهر.

دهقانی، ا. و کجباف، م. ب. (1392). رابطه‎ سخت‎رویی با سبک‎های مقابله با تنیدگی در دانشجویان. فصلنامه‎ دانش و تندرستی، 8(3)، 118- 112.

زارع، م. و سامانی، س. (1387). بررسی نقش انعطاف‎پذیری و انسجام خانواده در هدف‎گرایی فرزندان. فصلنامه‎ خانواده‎پژوهشی، 14(13)، 36- 17.

سبزی، ن. و شیخ‎الاسلامی، ر. (1394). نقش واسطه‎ای نمویافتگی عاطفی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و همدلی. فصلنامه‎ روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 12(46)، 153- 141.

سبزه‎آرای‌لنگرودی، م.، سرافراز، م. ر. و قربانی، ن. (1393). بررسی ویژگی‌های روان‎شناسی مقیاس وابستگی‎های ارزش خود. فصلنامه‎ اندیشه‎ نوین تربیتی، 10(1)، 140- 119.

سبقتی، ع. و امامی‌پور، س. (1394). نقش واسطه‎ای خودکنترلی در رابطۀ‎ سبک‎های دلبستگی والدینی و راهبردهای مقابله‌ای نوجوانان. فصلنامۀ علمی‌ـ‌پژوهشی خانواده و پژوهش، ۱۲(1)، 66- 51.

شاکری، ج. و صادقی، خ. (1382). بررسی نقش رویدادهای تنیدگی‎زای زندگی و روش‎های مقابله با عود PTSD درنمونه‌ای از جانبازان جنگ تحمیلی. مجله‌ طب نظامی، 5(2)، 116- 111.

شبانی، ر.، محمودی، غ.، غباری‌بناب، ب.، امامی‎پور، س. و سپاه‎منصور، م. (1395). نقش واسطه‎ای خودشفقت‎ورزی در رابطه‎ بین سبک‎های دلبستگی با بهزیستی روان‎شناختی: الگوی تحلیل مسیر. فصلنامه‎ شخصیت و تفاوت‌های فردی، 5(12)، 124- 109.

شعاع‌کاظمی، م.، حقانی، س.، سعادتی، م. و خواجه‎وند، آ. (1392). رابطة بین حمایت اجتماعی خانواده و سبک‎های مقابله‎ای در سیر بهبودی بیماران سرطان پستان. فصلنامه‎ بیماری‎های پستان ایران، 6(4)، 40- 35.

صادقی، م. و خسروی، ص. (1395). نقش پیش‎بینی‎کنندگی الگوهای ارتباطی خانوادگی در میزان شفقت خود، ذهن‎آگاهی و سبک‎های تنظیم هیجان شناختی. فصلنامه‎ مطالعات روان‎شناسی و علوم تربیتی، 2(10)، 36- 21.

صدیقی‌ارفعی، ف.، تمنایی‎فر، م. ر. و عابدین‎آبادی، ع. (1391). رابطۀ جهت‎گیری مذهبی، سبک‎های مقابله و شادکامی در دانشجویان. مجله‎ روان‌شناسی و دین، 5(3)، 163- 135.

صدیقی‌ارفعی، ف. و نجاریان، ز. (1395). پیش‎بینی روش‎های مقابله با فشار روانی بر اساس سبک‎های دلبستگی در دانشجویان دانشگاه‌های کاشان. مجله‎ روان‎شناسی و روان‌پزشکی شناخت، 3(1)، 74- 62.

طاهری، ر.، زندی قشقایی، ک. و هنرپروران، ن. (1391). مقایسۀ رابطۀ ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و متغیر خودپنداره با سبک‎های مقابله‎ای در دانشجویان دختر و پسر مؤسسه‎ آموزش عالی ارم شیراز. مجلۀ‎ علمی‌ـ‌پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، 17(4)، 369- 359.

عظیمایی، ح. و فولادچنگ، م. (1395). بررسی نقش واسطه‎گری عزّت نفس در رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و بهزیستی معنوی. فصلنامه‎ فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 6(4)، 544- 523.

فراهانی، م. ن.، شکری، ا.، گراوند، ف. و دانشورپور، ز. (1387). تفاوت‎های فردی در تنیدگی تحصیلی و بهزیستی ذهنی: ‏نقش سبک‎های مقابله با تنیدگی. مجله علوم رفتاری، 2(۴)، 304- 297.

فراهتی، م.، فتحی‌آشتیانی، ع. و مرادی، ع. ر. (1390). الگوهای ارتباطی خانواده با منبع ‏کنترل و عزت ‏نفس نوجوانان. مجلۀ علوم رفتاری، 5(3)، 285- 279.

فرحمند، س. و فولادچنگ، م. (1395). تبیین علّی سرزندگی تحصیلی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده: نقش واسطه‎ای ابرازگری هیجانی. فصلنامه‎ روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 13(51)، 269- 257.

فرخی، ا. و سبزی، ن. (1394). شادکامی و ادراک الگوهای ارتباطی خانواده: نقش واسطه‎ای سرمایۀ روان‎شناختی. فصلنامۀ روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 11(43)، 323- 313.

فرزادی، ف.، بهروزی، ن. و شهنی‌ییلاق، م. (1395). رابطه علّی بین شیوه‎های والدگری، سبک‎های دلبستگی و بی‎انضباطی با میانجی‎گری خودتنظیمی هیجانی، مهارت‎های اجتماعی و نظریه ذهن. مجله‎ روان‎شناسی خانواده، 3(2)، 16- 3.

فرنودیان، پ.، اسدزاده، ح. و ابراهیمی‌قوام، ص. (1392). رابطۀ بین شیو‎ه‎های والدگری والدین با کمال‎گرایی و خودتنظیمی و مقایسه آن در دانش‎آموزان خانواده‎های تک‌فرزند و چند فرزند. فصلنامه‎ علوم رفتاری، 5(16)، 120- 99.

لطیفیان، م. و فخاری، ن. (1393). نقش میانجی‎گری تمایزیافتگی خود در رابطه با الگوهای ارتباطی خانواده و سلامت روان. فصلنامه‎ فرهنگی و تربیتی زنان و خانواده، 8(26)، 83- 65.

ویسکرمی، ح.، سبزیان، س.، پیرجاوید، ف. و گراوند، ه. (1393). بررسی رابطه بین ادراک از سبک‌های والدگری با راهبردهای یادگیری خودتنظیمی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامۀ علمی‌ـ‌پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 2(5)، 94- 81.

یارمحمدیان، ا. و مختاری، ا. (1394). رابطۀ عملکرد خانواده با سبک‎های مقابله با فشار روانی در دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان در سال 1391. مجلة دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 15(56)، 280- 253.

یزدانی، م. ر. و مؤمنی، خ. م. (1395). نقش سبک زندگی و تاب‎آوری در پیش‌بینی سلامت روان و خودشفقت‎ورزی دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه در سال 1393. تحقیقات بالینی در علوم پیراپزشکی، 5(2)، 124- 115.

 

Abu Ghali, E. M. (2015). Self-Compassion as a Media­tor and Moderator of the Relationship between Psychological Suffering and Psychological Well-being among Palestinian Widowed Women. Re­search on Humanities and Social Sciences, 5(24), 66-76.

Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psycho­logical Research: Conceptual, Strategic, and Sta­tistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.

Bennett-Goleman, T. (2001). Emotional alchemy: How the mind can heal the heart. New York: Three Rivers Press.

Brenner, E., & Salovey, P. (1997). Emotion Regulation during Childhood: Developmental, Interpersonal, and Individual Considerations. In P. Salovey & D. Sluyter (Eds.), Emotional literacy and emotional development, (pp. 168-192). New York: Basic Books.

Brown, B. (1999). Soul without shame: A guide to lib­erating yourself from the judge within.
Boston: Shambala.

Burges Sbicigo, J., & Dalbosco Dell’Aglio, D. (2012). Family Environment and Psychological Adapta­tion in Adolescents. Psicologia: Reflexão e Crítica, 25(3), 615-622.

Calsbeek, H., Rijken, M., Henegouwen, G. P. B., & Dekker, J. (2003). Factor structure of the Coping Inventory for Stressful Situations (CISS-21) in ad­olescents and young adults with chronic digestive disorders: In H. Calsbeek (Ed.). The Social Posi­tion of Adolescents and Young Adults with Chronic Digestive Disorders, (pp. 83-103). Utrecht: Nivel.

Chaffee, S. H., McLeod, J. M., & Atkin, C. K. (1971). Parental influence on adolescent media use. Amer­ican Behavioral Scientist, 14(3), 323-340.

Damas, E. J., & Laughlin, J. (2001). Latent model of family process in African American families: Re­lationships to child competence, achievement, and problem behavior. Journal of Marriage and Fam­ily, 63, 967-998.

Dorrance Hall, E., McNallie, J., Custers, K., Timmermans, E., Wilson, S. R., & Van den Bulck, J. (2016). A cross-cultural examination of the me­diating role of family support and parental advice quality on the relationship between family com­munication patterns and first-year college student adjustment in the United States and Belgium. Communication Research, 44(5), 638-667.

Endler, N. D., & Parker, J. D. A. (1990). Multidimen­sional assessment of coping: A critical evaluation. Journal of Personality and Social Psychology, 58(5), 844-854.

Epstein, N. B., Baldwin, L. M., & Bishop, D. S. (1983). The McMaster Family Assessment Device. Jour­nal of Marital and Family Therapy, 9(2), 171-180.

Fitzpatrick, M. A. (2004). The family communication patterns theory: Observations on its development and application. Journal of Family Communica­tion, 4(3), 167-179.

Fitzpatrick, M. A., & Ritchie, L. D. (1994). Communi­cation schemata within the family: Multiple per­spectives on family interaction. Human Commu­nication Research, 20(3), 275-301.

Gallagher, S., & Shear, J. (1999). Models of the self. Thorverton. UK: Imprint Academic.

Gilbert, P. (2009). Introducing compassion focused therapy. Advances in Psychiatric Treatment, 15(3),199-208.

Gilbert, P., & Irons, C. (2005). Focused therapies and compassionate mind rraining for shame self-at­tacking. In P. Gilbert (Eds.), Compassion: Con­ceptualisations, research and use psychotherapy (pp. 263-325). London: Routledge.

Halamandaris, K. F., & Power, K. G. (1999). Individual differences, social support and coping with the ex­amination stress: A study of the psychosocial and academic adjustment of first year home students. Personality and Individual Differences, 26(4), 665-685.

Horney, K. (1950). Neurosis and human growth: The struggle toward self-realization. NewYork: Nor­ton.

Ho-tang, W., Mei-ju, C., Wei-hung, C., & Chin-Tang, T. (2016). Relationship among family support, love attitude, and well-being of junior high school students. Universal Journal of Educational Re­search, 4(2), 370-377.

Jones, S. M., Bodie, G. D., & Koerner, A. F. (2016). Connections between family communication pat­terns, person‐centered message evaluations, and emotion regulation strategies. Human Communi­cation Reaserch, 43(2), 237-255.

Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (2002). Toward a theory of family communication. Communication Theory, 12(1), 70-91.

Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational & Psychological Measurement, 30, 607-610.

Lazarus, R. S., DeLongis, A., Folkman, S., & Gruen, R. (1985). Stress and adaptational outcomes: The problem of confounded measures. American Psy­chologist, 40(7), 770-785.

Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer.

Lazarus, R. S., & Folkman S. (1985). Coping and ad­aptation gentry. In W. D. Gentry (Ed.), The hand­book of behavioral medicine (pp. 262-325).New York: Guilford press.

Leary, M. R., Tate, E. B., Adams, C. E., Allen, A. B., & Hancock, J. (2007). Self-compassion and reac­tions to unpleasant self-relevant events: The im­plications of treating oneself kindly. Journal of Personality and Social Psychology, 92(5),887-904.

Li, C., Liu, Q., Hu, T., & Jin, X. (2017). Adapting the short form of the Coping Inventory for Stressful Situations into Chinese. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 13, 1669-1675.

Love, K. M., & Thomas, D. M. (2014). Parenting styles and adjustment outcomes among college students. Educational, School, and Counseling Psychology Faculty Publications, 55(2), 139-150.

Mackintosh, K., Power, K., Schwannauer, M., & Chan, S. W. Y. (2018). The relationships between self-compassion, attachment and interpersonal prob­lems in clinical patients with mixed anxiety and depression and emotional distress. Mindfulness, 9, 961-971.

Mehr, K. E., & Adams, A. C. (2014). Self-Compassion as a Mediator of Maladaptive Perfectionism and Depressive Symptoms in College Students. Journal of College Student Psychotherapy, 30(2), 132-145.

Neff, K. D. (2003a). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Iden­tity, 2(3),223-250.

Neff, K. D. (2011). Self-compassion, self-esteem and well-being. Social and Personality Psychology Compass, 5(1), 1-11.

Neff, K. D., & Vonk, R. (2009). Self-compassion ver­sus global self-esteem: Two different ways of re­lating to oneself. Journal of Personality, 77(1), 23-50.

Paikoff, R. L., & Brooks-Gunn, J. (1991). Do parent-child relationships change during puberty? Psy­chological Bulletin, 110(1), 47-66.

Phelps, C. L., Paniagua, S. M., Willcockson, I. U., & Potter, J. S. (2018). The relationship between self-compassion and the risk for substance use disor­der. Drug and Alcohol Dependence, 183, 78-81.

Potter, R. F., Yar, K., Francis, A. J. P., & Schuster, S. (2014). Self-compassion mediates the relationship between parental criticism and social anxiety. In­ternational Journal of Psychology and Psycholog­ical Therapy, 14(1), 33-43.

Raes. F., Pommier, E., Neff, K. D., & Van Gucht, D. (2011). Construction and factorial validation of a short form of the Self-Compassion Scale. Clinical Psychology and Psychotherapy, 18(3), 250-255.

Raque-Bogdan, T. L., Piontkowski, S., Hui, K., Ziemer, K. S., & Garriott, P. O. (2016). Self-compassion as a mediator between attachment anxiety and body appreciation: An exploratory model. Body Image, 19, 28-36.

Ritchie, L. D., & Fitzpatrick, M. A. (1990). Family communication patterns: Measuring intrapersonal perceptions of interpersonal relationships. Com­munication Research, 17(4), 523-544.

Rueter, M. A., & Koerner, A. F. (2008). The effect of family communication patterns on adopted ado­lescent adjustment. Journal of Marriage and Family, 70(3), 715-727.

Scabini, E. (2016). Family Relationships: A Long-Last­ing Source of Well-Being. Community Psychol­ogy in Global Perspective, 2(1), 36-51.

Schrodt, P., & Ledbetter, A. (2007). Communication processes that mediate family communication pat­terns and mental well-being: A mean and covari­ance structures analysis of young adults from di­vorced and nondivorced families. Human Com­munication Research, 33(3), 330-356.

Yap, K., Victoria, B., Potter, R. F., Yar, K., Francis, A. J. P., & Schuster, S. (2014). Self-compassion me­diates the relationship between parental criticism and social anxiety. International Journal of Psy­chology and Psychological Therapy, 14(1), 33-43.