بررسی نقش ساختار فضایی شهرها در پیشگیری از آلودگی غبار در مناطق غرب کشور

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 1، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 23، شهریور 1393، صفحه 1-21   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسنده

صدیقه لطفی^*

استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه مازندران

چکیده

چکیده
مطالعات گسترده و مهمی در چند سال اخیر در مورد تاثیرات ساختار فضایی کلانشهرها بر توسعه پایدار در ابعاد زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی تاکید داشته است؛ بخشی از این ادبیات مربوط به ارتباط نزدیک بین ساختار فضایی و پایداری زیست محیطی است که بر موضوعات مهمی مانند مصرف زمین، کارآیی انرژی و یا انتشار دی اکسید کربن تمرکز نموده اند.امروزه انتشار گرد و غباردر بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک موضع پرداختن به مسئله را در نواحی شهری پررنگ نموده است.. ایران هزینه بالایی را برای آلودگی هوامی‌پردازد که هر چند عامل اصلی آن از سوی کشورهای همسایه است اما عوامل داخلی هم در ایجاد آن موثرند. هدفاین مطالعه کشف رابطه میان ساختار فضایی شهر و انتشار غبار در یکی از نمونه‌های ورد مطالعه در غرب کشور یعنی شهر قروه است. روش شناسی این تحقیق مبتنی بر رویکردهایتوصیفی – تحلیلی با بهره گیریاز تکنیک‌های مختلف مانندموران، آنتروپی شانون و غیره با کمکنرم افزار GISبوده است.داده‌هااز سازمان‌های مرتبط اداری شهری مانند شهرداری و اداره هواشناسی استان گردآوری شد.همچنین یافته‌های تحقیق با تست‌های آماری مورد آزمون واقع گردید. نتایج به دست آمده نشان دهنده اثرمشخص ساختار فضایی بر ایجاد یا جلوگیری از گرد و غبار است. البته باید اشاره نمود که هر کدام از شاخص‌های مورد بررسی در ساختار فضایی شهرها می‌تواند اثری جداگانه با شدت تاثیر گذاری متفاوت بر ایجاد یا جلوگیری از گرد و غبار شهری داشته باشد. که این امر می‌تواند در تحقیقات بعدیدر شهرهای دیگر مورد بررسی و آزمون قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: ساختار فضایی؛ آلودگی؛ رشد فیزیکی؛ گرد غبار؛ غرب ایران

مراجع

منابع

اصیلیان، حسن؛ قانعیان، محمد تقی؛ غنی زاده، قادر،(1389)، آلودگی هوا، چاپ سوم، انتشارات سبحان تهران

اداره کل هواشناسی استان کردستان

بوم نگار پارس، 1387، طرح جامع شهر قروه

پاپلی یزدی، محمد حسین؛ سناجردی، حسن(1382)، نظریه‌های شهر و پیرامون، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، انتشارات سمت، چاپ اول

قربانی،رسول؛نوشاد،سمیه،(1387)،راهبردرشدهوشمنددرتوسعهشهریاصولوراهکارها،مجلهجغرافیاوتوسعه،شماره 12

رزاقی،حبیباله؛زیاری،کرامتاله؛ سعیدیرضوانی، نوید،(1390)، مدلچندهستهایوچندمرکزیشهروکلانشهری،ازنظریهتاعمل(موردشهرکرج)،فصلنامهتحقیقاتجغرافیایی،سال26،شمارهسوم،شمارهپیاپی102.

رهنما،محمدرحیم،(1387)،اصول،مبانیومدل‌هایسنجشفرمکالبدیشهر،انتشاراتجهاددانشگاهی،چاپاول.

دبیری، مینو،(1385)، آلودگی محیط زیست هوا، آب، خاک، صوت، چاپ چهارم، انتشارات آیلار تهران

 سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1385، مرکز آمار ایران

کرمانشاه، امیرحسین،(1390)، بررسی علل وقوع گرد و غبار در مناطق غربی کشور و تاثیر آن بر تغییرات اقلیمی، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: تجریشی، مسعود، دانشگاه صنعتی شریف.

لینچ، کوین،(1387)، سیمای شهر، ترجمه منوچهر مزینی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هشتم.

قالیباف، محمد باقر؛ عزت پناه، بختیار؛ پور موسوی، سید موسی؛(1389)، تمرکز گرایی فضایی و اثرات آن بر گسترش فیزیکی و ساختار فضایی شهر (مطالعه موردی شهر سنندج)، مجله فضای جغرافیایی، سال دهم، شماره 32

ضرابی، اصغر؛ وارثی، حمیدرضا؛قنبری، محمد،(1390)، تحلیلکاربریاراضیشهرجدیدبینالود، مجلهعلمیتخصصیبرنامه‌ریزیفضایی، سالدوم،شمارهاول

زبردست، اسفندیار وحاجی پور، خلیل (1387). تبیین فرایند شکل گیری، تکوین و دگرگونی مناطق کلانشهری. مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی. شماره 69.

شاهسونی، عباس؛یاراحمدی،مریم؛جعفرزادهحقیقیفرد،نعمتالله؛ نعیمآبادی،ابوالفضل؛ محمودیان، محمدحسن؛صاکی، حامد؛صولت، محمدحسین؛سلیمانی، زهرا؛ندافی، کاظم؛(1389)، اثراتطوفان‌هایگردوغباریبرسلامتومحیطزیست، مجلهدانشگاهعلومپزشکیخراسانشمالی، دوره2،شماره4

شکویی، حسین،(1379)، اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، جلد اول، انتشارات گیتاشناسی، چاپ چهاردهم

شکویی، حسین؛ موسی کاظمی، سیدمهدی،(1384)،مبانی جغرافیای شهری، انتشارات پیام نور، چاپ دوم

فرج کرده، خدر، (1389)، جایگاه مرکز شهر در نظریه‌های ساخت شهر و برنامه‌ریزی شهری، مجله شهرداری‌ها، سال نهم، شماره 89

عرفان منش، مجید؛ افیونی، مجید،(1385)، آلودگی محیط زیست(آب، خاک،هوا)، چاپ چهارم، انتشارات ارکان اصفهان

غیاث الدین، منصور،(1385)، آلودگی هوا، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران

مرصوصی، نفیسه؛ بهرامی، رحمت الله،(1388)، توسعه پایدار شهری، انتشارات پیام نور

Angel, Miquel & Lopez Garcia (2010): Population suburbanization in Barcelona, 1991–2005: Is its spatial structure changing? Journal of Housing Economics, Vol 19,pp 119–132.##

Banerji,S.K,(2009), Enviroment chemistry, PHI learning private limited, New Delhi, pp,187##

Bertaud, A., 2002. The spatial organization of cities: deliberate outcome or unforeseen consequence? World Development Report 2003, Dynamic Development in a Sustainable World. Background paper.##

Camagni, R., Salone, C., 1993. Network urban structures in northern Italy: elements for a theoretical framework. Urban Studies 30, 1053–1064.##

Cuesta,J, Morsham,J, H, parker,D,J and flament,C(2009), Dynamical mechanism contoroling the vertical redistribution of the dust and the thermodynamic structure of the west Saharan atmospheric boundry layer during summer , Atmospheric science letters, Vol 10:1, pp34-42##

Ewing,R,(1997), is los angeles- style sprawl desirable,J.Am.plan.Assoc,63.107.27##

Gerivani,H, Lashkaaripour,G.R, Ghafoori,M and Jalali,N,(2011), the sources of dust stremas in Iran, a case study based on geological information and rainfall data, Carpathian journal of earth and environment sciences, Vol 16:1,pp 297-308##

Guiliano , G, Agarwal , A and Redfearn,C, (2008): Metropolitan Spatial Trends in Employment and Housing Literature Review, SPECIAL REPORT 298: DRIVING AND THE BUILT ENVIRONMENT: THE EFFECTS OF COMPACT DEVELOPMENT ON MOTORIZED TRAVEL, ENERGY USE, AND CO2 EMISSIONS##

Peiser, Richard,(2001), decomposing Urban Sprawl, town planning riview, Vol 72, No3.

PACIONE, MICHAEL,(2005), URBAN GEOGRAPHY A GLOBAL PERSPECTIVE, Routledge Taylor & Francis Group, LONDON AND NEW YORK,Second edition##

Ivan, Muñiz, Ana Galindo and Miguel Angel García (2002): URBAN SPATIAL STRUCTURE And SUBURBANISATION, Universitat Autònoma de Barcelona.##

Jenks, M., Burton, E. and Williams, K. (1996) ‘Compact Cities and Sustainability: an introduction’, in Jenks, M., Burton, E. and Williams, K. (eds.) The Compact City: a sustainable urban form? E & FN Spoon, London: 3-8.##

Khan, M.E., 2000. The environmental impact of suburbanization. Journal of Policy Analysis and Management 19, 569–586.##