اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی بر عزت‌نفس و امید به زندگی نوجوانان 12 تا 17 سال بدسرپرست و بی‌سرپرست

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 3، دوره 20، شماره 2 - شماره پیاپی 76، تیر 1398، صفحه 24-33   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2019.665257

نویسندگان

سجاد اسکندری پیله رود^{* 1}؛ بانودخت نجفیان پور²؛ عاطفه نژادمحمد نامقی³

¹کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.

²استاد تمام، گروه روان‌شناسی بالینی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

³استادیار، گروه راهنمایی و مشاوره، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی بر عزت‌نفس و امید به زندگی در نوجوانان 12 تا 17 سال بی‌سرپرست و بدسرپرست انجام شد. پژوهش نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعة آماری پژوهش شامل تمامی نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست تحت نظارت اداره بهزیستی شهرستان رباط‌کریم در سال 1397-1396 به تعداد 125 نفر بود. نمونة تحقیق شامل 26 نفر نوجوان بی‌سرپرست و بدسرپرست بود که با روش نمونه‌گیری هدفمند در دسترس انتخاب و در دو گروه 13 نفر آزمایش و 13 نفر کنترل جایگزین شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامة عزت‌نفس کوپر اسمیت (1967) و پرسشنامة امید به زندگی میلر (1988) بود. داده‌های پژوهش با روش‌های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس تحلیل شد. نتایج نشان داد که در مرحلة پس‌آزمون میانگین نمرات عزت‌نفس و امید به زندگی افراد گروه آزمایش بیشتر از میانگین نمرات گروه کنترل بود (05/0>P).

کلیدواژه‌ها

آموزش مهارت مثبت‌اندیشی؛ عزت‌نفس؛ امید به زندگی؛ نوجوانان 12 تا 17 سال؛ بی‌سرپرست و بدسرپرست

مراجع

احمدی، م. (1380). بررسی اثربخشی آموزش‌های حل مسئله بر برخی از ویژگی‌های شخصیتی نوجوانان تحت پوشش مراکز شبانه‌روزی استان تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی. دانشگاه علامه طباطبایی.

احمدی، س.، کریمی جوزستانی، ل.، عابدینی، م.، اسماعیلی، ع.(1394). آموزش مهارت‌های زندگی بر مؤلفه‌های مثبت‌گرایی روان‌شناختی (امید و شادکامی) در کودکان و نوجوانان بد و بی‌سرپرست استان اصفهان. دومین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی.

بیابانگرد، آ.(1384). روش‌های افزایش عزت‌نفس در کودکان و نوجوانان. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.

پروت، ت؛ براون، د.(1395). روان‌درمانی و مشاوره کودکان و نوجوانان (کاربردهای عملی در مراکز درمانی و مدارس). ترجمة فرهی، ح. تهران انتشارات ارجمند.

جباری، م، شهیدی، ش، موتابی، ف.(1393). اثربخشی مداخة مثبت‌نگر گروهی در کاهش نگرش‌های ناکارآمد و افزایش میزان شادکامی دختران نوجوان. مجلة روان‌شناسی بالینی.6(2)،74-65.

حسینی، م.(1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی بر بحران هویت، عزت‌نفس و امیدواری نوجوانان دختر تحت حضانت بهزیستی تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، دانشگاه تهران.

خدایاری‌فرد، م؛ مهدی‌زاده، آ؛ غلامعلی لواسانی، م و حکیم‌زاده، رضوان. (1394). بستة آموزشی مهارت‌های مثبت‌اندیشی: ساخت و مطالعة اثربخشی، مجلة پژوهش در سلامت روان‌شناختی.

درخشان، ا. (1392). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر اضطراب، نشخوار فکری و عزت‌نفس در دختران بی‌سرپرست. پایان‌نامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، البرز.

سادات آقایی، س. (1391)، اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی به شیوة گروهی بر انگیزة پیشرفت و عزت‌نفس دانش‌آموزان دختر مقطع دبیرستان شهرستان اسفراین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، دانشگاه الزهرا (س)، تهران.

ستوده، ه.(1394). روان‌شناسی اجتماعی، تهران، آوای نور.

صیادسرینی، م؛ حجت‌خواه، م؛ رشیدی، ع.(1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی بر بهزیستی روان‌شناختی و احساس تنهایی زنان سالمند. مجلة روان‌شناسی پیری، دورة 2، شمارة 1، 71-61.

صدیق، م.(1384). بررسی اثربخشی آموزش حل مسئله در کاهش افسردگی دختران فراری ساکن در مراکز بهزیستی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.

فرج‌زاده، ر؛ پورشهریاری، م؛ رضائیان، ح؛ آهنگرانزابی، و.(1391). آموزش گروهی کنترل خشم به شیوة رفتاری-شناختی و بررسی میزان تأثیر آن بر تغییر پرخاشگری و کفایت اجتماعی نوجوانان پسر بدسرپرست ساکن خوابگاه‌های بهزیستی شهرستان تبریز، مجلة اندیشه‌های نوین تربیتی، پاییز 1391، دورة هشتم، شمارة 3، ص 66-51.

کار، آ.(1957). روان‌شناسی مثبت، علم و شادمانی و نیرومندی‌های انسان، ترجمة پاشا شریفی، نجفی زند و ثنایی (1385)، تهران، سخن.

کرین، و.(1934). نظریه‌های رشد، ترجمة خویی‌نژاد و رجایی. (1395). انتشارات رشد، تهران.

کمری، س؛ فولادچنگ، م.(1395). اثربخشی آموزش معنویت‌درمانی مبتنی بر مثبت‌نگری بر میزان امید به زندگی و رضایت از زندگی نوجوانان. پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره،6(1)، 23-5.

کویلیام، س.(2003). مثبت اندیش.، ترجمة براتی‌سده، ف و صادقی (1395)، تهران، جوانه رشد.

ماسن، پ؛ کیگان، ج؛ هوستون، آ و کانجر، ج. (1396). رشد و شخصیت کودک، ترجمة یاسائی، م. تهران، انتشارات مرکز.

نادری، ف و حسینی، م. (1389). رابطة امید به زندگی و سرسختی روان‌شناختی در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران. فصلنامة زن و جامعه، 1 (2): 27-19.

نیک‌منش، ز، زندوکیل، م.(1394) تأثیر آموزش مثبت نگری بر کیفیت زندگی، افسردگی و استرس بزهکاران نوجوان، پژوهشنامة روان‌شناسی مثبت، سال اول، شمارة دوم، 64-53.

نوری، ر؛ متقیان، م؛ غیرتمند، ر.(1384). سلامت نوجوانی. تهران. انتشارات نیستان.

Aramide K, John M. Orphanhood and School Attendance in Nigeria: Do Gender and Household Income Matter? Journal of Sociological Focus. 2018; 51(1):31-51.

Atoum, A.Y & Hadad, A.H. (2015). The effect of a training program based on positive thinking inreducing test anxiety among tenth grade Jordanian students. Indian journal of positive psychology, 6(3), 276-278.

Chaing, Y., Shih,H., Hsu,Y., Lin,D.& Lee,C. (2015). Effectiveness of a Mind Training and Positive Psychology Program on Coping Skills in Schoolchildren in Taiwan. Journal of Child and Adolescent Behavior, 3, 246-253.

Demerouti, E., van Eeuwijk, E., Snelder, M., & Wild, U. (2011). Assessing the effects of a ‘personal effectiveness’ training on psychological capital, assertiveness and self - awareness using self – other agreement. Career.

Doussard-Roosevelt, J.A, Joe, C.M, Bazhenova, O.V & Porges, S.W. (2003). Mother-Child interaction in autistic and no autistic children: Characteristics of maternal approach behaviors and child social responses. J Dev Psychopathol, 15 (2): 277-295.

Eneanya N, Paasche O, Michael K, Volandes A. Palliative and end-of-life care in nephrology: moving from observations to interventions. Journal of Current Opinion in Nephrology and Hypertension. 2017; 26(4): 327–334.

Freed, R. D., Rubenstein, L. M., Daryanani, I., Obino, T. M & Alloy, L. B. (2016). The relationship between family functioning and adolescent depressive symptoms: the role of emotional clarity. Journal of Youth and Adolescence, 45, 505-519.

Ghamari, M (2012). Family function and depression, anxiety and somatization among college students. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 2(5), 101-105.

Jafarian, S. & Saeidipour, B. (2013). The profile information literacy, critical thinking and self-esteem graduate students in terms of academic achievement,"the idea of a new season Education, Faculty of Education and Psychology Al- Zahra University, 9, 3,57-70. [Persian].

Leontopoulou, S. (2015). A Positive Psychology Intervention with Emerging Adults. The European Journal of Counselling Psychology, 3(2), 113–136.

Lyubomirsky, S. & Layous, K. (2013). How do simple positive activites increase well – being? Current Directions in psychological Science, 22(1), 57-62.

Mercy S, Latifat I. Orphanhood Prevalence, Living Arrangements and Orphan Hood Reporting in Lesotho, Malawi and Zimbabwe. Journal of Child Indicators Research. 2017; 10(4): 929–943.

Naranjo, C. R. & Cano, A. (2016). Daily stress and coping styles in adolescent hopelessness depression: Moderating effects of gender. Personality and Individual Differences, 97, 109-1

Okrodudu G. Influence of parenting styles on adolescent delinquency in Delta Central Senatorial District. EDO J Counseling 2010; 3:58-86.

Sariçam, H. (2014). Subjective Happiness and Hope. Universitas Psychologica, 14(2), 685-694.

Seligman, M., Steen, T. A., Park, N., Peterson, C. (2005). Positive psychology progress: Empirical validation of intervention. American Psychologist, 60, 410-421.

Wolff,p. H. (1998) The orphans of Eritrea: A comparison study Journal of child – psychology and psychiatry 36 633 644.

Yaghobi A. Motamedi A. Sohrabi F. Mediating Role of Optimism in the Relationship between Personality Types, Religious Beliefs, Social Interest and Mental Health. Journal Management System. 2017; 11(44): 233-249. [Persian]