صفات پنج عاملی شخصیت به منزله عاملی پیش‌بین در پرخاشگری مادران

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 6، دوره 20، شماره 2 - شماره پیاپی 76، تیر 1398، صفحه 58-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2019.665275

نویسندگان

منصوره نیکوگفتار^{* 1}؛ فرشته جزایری²

¹استادیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

²کارشناس ارشد روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطة عوامل شخصیتی با پرخاشگری مستقیم و غیرمستقیم در مادران بود. جامعة آماری پژوهش شامل 389 نفر از مادران دانش‌آموزان ابتدایی شهر تهران بود که به شیوة نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. پرسشنامة شخصیتی پنج عاملی نئو (فرم کوتاه)، پرسشنامة پرخاشگری باس و پری و پرسشنامة پرخاشگری غیرمستقیم IAS-A مورد استفاده قرار گرفتند. تحلیل داده‌ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیری انجام شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون به‌غیر از رابطة عامل گشودگی با خشم که معنادار نبود، رابطة معناداری را بین عوامل شخصیت با پرخاشگری مستقیم و غیرمستقیم نشان داد. به‌این‌ترتیب که برونگرایی، توافق‌پذیری و وظیفه‌شناسی با زیرمقیاس‌های پرخاشگری و پرخاشگری غیرمستقیم رابطة منفی معنادار داشت، گشودگی به‌غیر از خشم با بقیة زیرمقیاس‌های پرخاشگری رابطة مثبت معنادار و با پرخاشگری غیرمستقیم رابطة منفی معنادار و روان‌رنجورخویی با پرخاشگری مستقیم و غیرمستقیم رابطة مثبت معنادار داشتند. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد عوامل توافق‌پذیری، روان‌رنجورخویی و گشودگی 5/41درصد از واریانس پرخاشگری بدنی، عوامل توافق‌پذیری، روان‌رنجورخویی و گشودگی و وظیفه‌شناسی 30درصد از واریانس پرخاشگری کلامی، عوامل توافق‌پذیری، وظیفه‌شناسی، روان‌رنجورخویی و گشودگی 31درصد از واریانس خشم، عوامل توافق‌پذیری، روان‌رنجورخویی و گشودگی 26درصد از واریانس خصومت و عوامل توافق‌پذیری و گشودگی 20درصد از واریانس پرخاشگری غیرمستقیم را تبیین می‌کنند. نتایج پژوهش نشان داد بین عوامل شخصیتی پنج‌گانه با پرخاشگری مستقیم و غیرمستقیم در مادران دانش‌آموزان رابطة معنادار (01/0>P) وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عوامل شخصیتی؛ پرخاشگری مستقیم؛ پرخاشگری غیرمستقیم؛ مادران

مراجع

سیدحسنی، ف.، سدرپوشان، ن.، فلاح، م. (1397). پیش‌بینی پرخاشگری بر پایة ویژگی‌های شخصیتی دختران نوجوان پایة نهم شهر یزد. جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، 8، 79-67.

 حق‌شناس، ح. (1385). روان‌شناسی شخصیت. شیراز، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز.

سامانی، س. (1386). بررسی پایایی و روایی پرسشنامة پرخاشگری باس و پری. مجلة روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. سال سیزدهم. شماره 4. صص 365- 359.

رحیمی، چ.، عباسی، پ.، کشتکارقلاتی، س. (1393). پیش‌بینی مؤلفه‌های مختلف پرخاشگری بر اساس پنج عامل عمدة شخصیت و جنسیت در دانشجویان. فصلنامة شخصیت و تفاوت‌های فردی، 3 (6)، 72-49.

طهماسبی‌وند، ر.، شیخ‌الاسلامی، ع. (1396). بررسی تأثیر ویژگی‌های شخصیتی بر رفتار پرخاشگرانه در افراد مرتکب نزاع درگیری (مطالعة موردی: شهر اردبیل در سال 1395-1394). فصلنامة علمی- تخصصی دانش انتظامی اردبیل، 4 (13)، 69-46.

کیامهر، ج. (1381). هنجاریابی فرم کوتاه پرسشنامة پنج عاملی و بررسی ساختار عاملی آن (تحلیل تأییدی) در بین دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.

میرنسب، م.، بیرامی، م.، زند کریمی، ب. (1390). مقایسة عوامل شخصیتی در بین دانش‌آموزان دختر پرخاشگر و غیر پرخاشگر. فصلنامة پژوهش‌های نوین روان‌شناختی. شماره 23.

Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2002). Human aggression. Annual Review of Psychology, 53, 27 – 51.

Anderson, C. A., Benjamin, A. J., Wood, P. K., & Bonacci, A. M. (2006). Development and testing of the velicer attitudes toward violence scale: Evidence for a four‐factor model. Aggressive Behavior, 32(2), 122-136.

Barlett, C.P., & Anderson, C.A. (2012). Direct and indirect relations between the Big 5personality traits and aggressive and violent behavior. Personality and Individual Differences, 52, 870–875.

Baron, R.A., & Richardson,D. R. (1994). Human aggression (2nd ed.) New York: Plenum Press.

Borroni, S., Somma, A., Andershed, H., Maffei, C., & Fossati, A. (2014). Psychopathy dimensions, Big Five traits, and dispositional aggression in adolescence: issues of gender consistency. Personality and individual differences, 66, 199-203.

Buss, A. H. (1961). The psychology of aggression. New York: Wiley.

Buss, A. H., & Perry, M. (1992). The Aggression Questionnaire.Journal of Personality and Social Psychology, 63, 452–459.

Costa, Jr. P. T., & McCrae, R. R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEO PI-R) and NEO five factor Inventory (NEO-FFI) professional manual Odessa, FE, Psychological Assessment Resources, Inc.

Cavalcanti, J. G., & Pimentel, C. E. (2016). Personality and aggression: A contribution of the General Aggression Model. Estudos de Psicologia (Campinas), 33(3), 443-451.

Coley, R. L., Kull, M. A., & Carrano, J. (2014). Parental endorsement of spanking and children’s internalizing and externalizing problems in African American and Hispanic families. Journal of Family Psychology, 28(1), 22.

Costa, P.T., & Mccrae, R.R. (1992). Four ways five factors are basic personality and individual differencies. Journal ofPersonality Disorders,13,861-865.

Denson, T. F., DeWall, C. N., & Finkel, E. J. (2012). Self-control and aggression. Current Directions in Psychological Science, 21(1), 20-25.

Foran, H. M., Jansen, E., Kuhn, L., Restle, L., & Hahlweg, K. (2019). Parental Aggression and Adolescent Physical Health Status 10 years Later. Mental Health & Prevention.

Goldberg, L. R. (1990). An alternative" description of personality": the big-five factor structure. Journal of personality and social psychology, 59(6), 1216.

Hosie, J., Gilbert, F., Simpson, K., & Daffern, M. (2014). An examination of the relationship between personality and aggression using the general aggression and five factor models. Aggressive behavior, 40(2), 189-196.

Just, Caroline. (2011). A review of literature on the general factor of personality. Personality and Individual Differences 50, 765–771.

Kamaluddin, M. R., Shariff, N. S. M., Othman, A., Ismail, K. H., & Saat, G. A. M. (2014). Associations between personality traits and aggression among Malay adult male inmates in Malaysia. ASEAN Journal of Psychiatry, 15(2), 176-185.

Kokkinos, C. M., Karagianni, K., & Voulgaridou, I. (2017). Relational aggression, big five and hostile attribution bias in Adolescents. Journal of Applied Developmental Psychology, 52, 101-113.

Krakowski, M. (2003). Violence and serotonin: influence of impulse control, affect regulation, and

 

social functioning. The Journal of neuropsychiatry and clinical neurosciences, 15(3), 294-305.

Lee, V., & Egan, V. (2013). Predictors of aggression in southeast Asian female prisoners. Personality and individual differences.Volume 54, Issue 1. January 2013, pages 113_117.

Ma, J., & Grogan-Kaylor, A. (2017). Longitudinal associations of neighborhood collective efficacy and maternal corporal punishment with behavior problems in early childhood. Developmental psychology, 53(6), 1027.

Olson, S. L., Choe, D. E., & Sameroff, A. J. (2017). Trajectories of child externalizing problems between ages 3 and 10 years: Contributions of children's early effortful control, theory of mind, and parenting experiences. Development and psychopathology, 29(4), 1333-1351.

Pease, C. R., & Lewis, G. J. (2015). Personality links to anger: Evidence for trait interaction and differentiation across expression style. Personality and Individual Differences, 74, 159-164.

Reed, T. J., Goldstein, S. E., Morris, A. S., & Keyes, A. W. (2008). Relational aggression in mothers and children: Links with psychological control and child adjustment. Sex Roles, 59(1-2), 39-48.

Rodriguez, C. M. (2006). Attributional style as a mediator between parental abuse risk and child internalizing symptomatology. Child maltreatment, 11(2), 121-130.

Rodriguez, C. M., & Wittig, S. M. (2019). Predicting child problem behavior and maternal/paternal parent-child aggression: Identifying early prevention targets. Journal of Applied Developmental Psychology, 60, 76-86.

Sharma, M. K., & Raju, M. (2013). Relationship of personality dimensions and aggression in romantic relationship among youth. Indian journal of psychological medicine, 35(2), 197.

Sarchiapone, M., Carli, V., Cuomo, C., Marchetti, M., & Roy, A. (2009). Association between childhood trauma and aggression in male prisoners. Psychiatry research, 165(1-2), 187-192.

Warburton, W. A., & Anderson, C. A. (2015). Aggression, social psychology of. International encyclopedia of the social & behavioral sciences, 373-380.

Wilson, L. C., & Scarpa, A. (2011). The link between sensation seeking and aggression: A meta‐analytic review. Aggressive behavior, 37(1), 81-90.

Xie, X., Chen, W., Lei, L., Xing, C., & Zhang, Y. (2016). The relationship between personality types and prosocial behavior and aggression in Chinese adolescents. Personality and Individual Differences, 95, 56-61.

Zhang, H., Qu, W., Ge, Y., Sun, X., & Zhang, K. (2017). Effect of personality traits, age and sex on aggressive driving: Psychometric adaptation of the Driver Aggression Indicators Scale in China. Accident Analysis & Prevention, 103, 29-36.