تحلیل کانونی رابطه بازخورد‌های ناکارآمد مادران با خودکارآمدی و سبک‌های مقابله‌ای

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 7، دوره 15، شماره 58، دی 1397، صفحه 205-212   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

منصوره نیکوگفتار^*

استادیار روان‌شناسی دانشگاه پیام نور

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین رابطه بین بازخوردهای ناکارآمد مادران با خودکارآمدی و سبک‌های مقابله‎ای دانش‌آموزان دختر انجام شد. 400 نفر (200 دانش‌آموز دختر پیش‌دانشگاهی رشته علوم انسانی در مناطق نوزده‌گانه آموزش و پرورش شهر تهران و 200 نفر مادران همان دختران) به روش خوشه‌ای تصادفی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند با تکمیل فرم بلند مقیاس بازخورد‌های ناکارآمد (بک و وایسمن، 1978)، مقیاس خودکارآمدی عمومی (شرر و دیگران، 1982) و سیاهه سبک‌های مقابله‌ای (بیلینگز و موس، 1981) در این پژوهش شرکت کردند. نتایج نشان داد بین بازخورد‌های ناکارآمد مادران با خودکارامدی و راهبردهای مقابله‌ای دختران رابطه معنادار وجود دارد و نتایج تحلیل کانونی نشان داد که هر سه ریشه کانونی از لحاظ آماری معنادار بوده و 42درصد از تغییرات خودکارآمدی، 21درصد از تغییرات سبک مقابله‎ای مسئله‎محور و 19درصد از تغییرات سبک مقابله‎ای هیجان‎محور توسط بازخوردهای ناکارآمد تبیین می‎شود. بر این اساس می‎توان از بازخورد‎های ناکارآمد مادران به منزله یکی از عوامل پیش‎بینی‌کننده خودکارآمدی و راهبردهای مقابله‌ای دختران نام برد و در سطح سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و آموزش‌های والدین مورد توجه قرار داد.

کلیدواژه‌ها

بازخوردهای ناکارآمد؛ خودکارآمدی؛ سبک‌های مقابله‎ای

مراجع

بخشی‌پور‌رودسری، ع.، پیروی، ح. و عابدیان، ا. (1383). بررسی رابطه میان رضایت از زندگی، حمایت اجتماعی و سلامت عمومی دانشجویان. دومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان. دانشگاه تربیت مدرس، 71- 69.

براتی، س. (1376). بررسی رابطه ساده و چندمتغیری خودکارآمدی، خودپایی و عزت‌نفس با عملکرد تحصیلی در دانش‌آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.

جهان‌بخش، م.، امیری، ش.، مولوی، ح. و بهادری، م. (1389). رابطه مشکلات دلبستگی دختران با سبک دلبستگی مادران. فصلنامه روان‌شناسی بالینی، 2 (3)، 24- 15.

حسینی‌دولت‌آبادی، ف.، صادقی، ع.، سعادت، س. و خدایاری، ه. (1393). رابطه بین خودکارآمدی و خودشکوفایی با راهبردهای مقابله‌ای در دانشجویان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی،6 (1)، 18- 10.

حکمی، م.، ضیاء‌ضیابری، ف. و عسکری، م. (1390). رویدادهای استرس‌زای زندگی و راهبردهای مقابله‌ای در ظهور مجدد اختلال استرس پس از سانحه در جانبازان. سلامت و روان‎شناسی، 1، 175- 159.

خدایاری فرد، م. و پرند، ا. (1393). استرس و روش‌های مقابله با آن. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

دادستان، پ.، احمدی‌ازغندی، ع. و حسن‌آبادی، ح. (1385). تنیدگی والدینی و سلامت عمومی: پژوهشی درباره رابطه تنیدگی حاصل از والدگری با سلامت عمومی در مادران پرستار و خانه‌دار دارای کودکان خردسال. فصلنامه روا‌ن‌شناسان ایرانی، 2(7)، 184- 171.

سلیمی، ح.، رمضانی، آ.، خوانکی، ز. و امیری، م. (1388). ارتباط باورهای غیرمنطقی مادران با مشکلات رفتاری دختران دبیرستانی آن‌ها. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 1(9)، 56- 45.

عبدخدایی، م.، کیمیایی، س. ع. و خادمیان ح. (1390). کارکردهای روان‌شناختی خانواده و همبودی آن با کیفیت زندگی و خودکارآمدی نوجوانان. خانواده و پژوهش، 8 (13)، 140- 121.

عنایتیان، ح. (1387). بررسی نگرش‌های نوعی، نحوه ارزیابی وقایع فشارزا و تدابیر مقابله‌ای در بیماران مبتلا به فشار خون اساسی و زخم‌های گوارشی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روان‌شناسی بالینی انستیتو روان‌پزشکی تهران.

غضنفری، ف. و قدم‌پور، ع. (1387). بررسی راهبردهای مقابله‌ای و سلامت روانی در ساکنین شهر خرم‌آباد. فصلنامه اصول بهداشت روانی، 37 (10)، 54- 47.

فتی، ل. (1382). تعیین وضعیت‎های هویتی و ارتباط آن با سبک‎های هویتی و افسردگی در نوجوانان تهرانی. رساله دکتری، دانشگاه علوم پزشکی ایران.

کاویانی، ح.، جواهری، ف. و بحیرایی، ه. (1384). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBCT) در کاهش افکار خودآیند منفی، نگرش‌های ناکارآمد، افسردگی و اضطراب: پیگیری 60 روزه. تازه‌های علوم شناختی، 7(1)، 51- 49.

میرمهدی، ر. و کریمی، ن. (1391) رابطه خودکارآمدی، برانگیختگی و مهارت‎های اجتماعی با سوءمصرف مواد. روان‌شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 9(32)، 81- 73.

 

Bandura, A. (1997). Self-efficacy in changing societies. New York:Cambridge University Press.

Bandura, A., Barbaranelli, C., Caprara, G. V., & Pastorelli, C. (2001). Self‐efficacy beliefs as shap­ers of children's aspirations and career trajectories. Child Development, 72(1), 187-206.

Bandura, A. (2012). On the Functional Properties of Perceived Self-Efficacy Revisited. Journal of Management, 38(1), 9-44.

Beck, A. T. (1997). The past and future of cognitive therapy. Journal of Psychotherapy Research and Practice, 6, 276-284.

Bynum, M. S., & Brody, G. H. (2005). Coping behav­iors, parenting, and perceptions of children’s in­ternalizing and externalizing problems in rural Af­rican American mothers. Family Relations, 54, 58-71.

Bleeker, M. M., & Jacobs, J. E. (2004). Achievement in math and science: Do mothers' beliefs matter 12 years later? Journal of Educational Psychology, 96(1), 97.

Billings, A.G., & Moos, R. H. (1981). The role of cop­ing responses and social; resources in attenuating the stress of life events. Journal of Behavioural Medicine, 4, 139-157.

Bowlby, J. (1988). A secure base: Parent-child attach­ment and healthy human development. New York: Basic Books.

Collie, K.,Wong. P., Tilston. J., Butler, L. D., Turner-Cobb, J., Kreshka, M. A., Parsons, R., & Graddy, K., Cheasty, J. D., & Koopman, C. (2008). Self‐efficacy, coping, and difficulties interacting with health care professionals among women living with breast cancer in rural communities. Psycho‐Oncology, 14(10), 901-912.

Chodorow, N. (1989). Feminism and psychoanalytic theory. New Haven, CT: Yale University Press.

Craig, L. (2006). Does father care mean fathers share? A comparison of how mothers and fathers in intact families spend time with children. Gender & So­ciety, 20, 259-281.

Dusek, J. B., & Danko, M. (1994). Adolescent coping styles and perceptions of parental child rearing. Journal of Adolescent Research, 9(4), 412-426.

Johnson, E. B. (2000). Mothers at work: Representa­tions of maternal practice in literature. In O'Reilly & S. Abbey (Eds.), Mothers and daughters: Con­nection, empowerment, and transformation. New York: Rowman & Littlefield.

Ghodsian, M., Zajicek, E., & Wolkind, S. (1984). A longitudinal study of maternal depression and child behaviour problems. Journal of Child Psy­chology and Psychiatry, 25(1), 91-109.

Grusec, J., & Danyliuk, T. (2014). Parents’ attitudes and beliefs: Their impact on children’s develop­ment. Encyclopedia on early childhood develop­ment. University of Toronto: Canada. Retrieved from http://www.childencyclopedia.com

Kaya,I., & Hamamci, Z. (2011). Development of the Parent Irrational Beliefs Scale. Educational Sci­ences, Theory & Practice, 11(3). 1160-1165.

Kliewer, W., Fearnow, M. D., & Miller, P. A. (1996). Coping socialization in middle childhood: Tests of maternal and paternal influences. Child Develop­ment, 67(5), 2339-2357.

Lazarus, R. S. (1993). From psychological stress to the emotions: A history of changing outlook. Annual Review of Psychology, 44, 1-21.

Ledoux, S., Miller, P., Choquet, M., & Plant, M. (2002) Family structure, parent-child relationships and alcohol and other drug use among teenagers in France and the United Kingdom. Alcohol and Al­coholism, 37(1), 52-60.

McIntyre, J. G., & Dusek, J. B. (1995). Perceived pa­rental rearing practices and styles of coping. Jour­nal of Youth and Adolescence, 24(4), 499-509.

Onayli, S., & Erdur-Baker, O. (2013). Mother-daughter relationship’s links to daughter’s self-esteem and life satisfaction. Turkish Psychological Counsel­ing and Guidance Journal, 5 (40), 167-175.

Piergiovanni, L. F., & Depaula, P. D. (2018). Self-effi­cacy and stress coping styles in university stu­dents. Ciencias Psicológicas, 12 (1), 17-23.

Rabinowitz, D., Neziroglu, F., & Roberts, M. (2007). Clinical application of a behavioral model for the treatment of body dysmorphic disorder. Cognitive and Behavioral Practice, 14(2), 231-237.

Shannon, C. S., & Shaw, S. M. (2008). Mothers and daughters: Teaching and learning about leisure. Leisure Sciences, 30, 1-16.

Sherer, M., Maddux, J. E., Mercandante, B., Prentice-Dunn, S., Jacobs, B., & Rogers, R. W. (1982).self-efficacy scales: construction and validation. Psy­chological Reports, 51, 663-671.

Starrels, M. E. (1994). Gender differences in parent-child relations. Journal of Family Issues, 15, 148-165.

Stein, A., Gath, D. H., Bucher, J., Bond, A., Day, A., & Cooper. P. J. (1991). The relationship between post-natal depression and mother-child interac­tion. British Journal of Psychiatry, 158, 46-52.

Tong, Y., & Lam, S. F. (2011). The cost of being moth­er's ideal child: The role of internalization in the development of perfectionism and depression. So­cial Development, 20(3), 504-516.

Weissman, A. N., & Beck, A. T. (1978). Development and validation of the Dysfunctional Attitude Scale. Paper presented at the annual meeting of the asso­ciation for the advancement of behavior therapy. Chicago: IL.

Wolfradt, U., Hempel, S., & Miles, J. N. V. (2003). Per­ceived parenting styles, depersonalization, anxi­ety, and coping behavior in adolescents. Person­ality and Individual Differences, 34, 521-532.