ارتباط پارامترهای زیستی شته روسی گندم Diuraphis noxia (Hemiptera: Aphididae) با محتوای فنولی ژنوتیپ میزبان

فصلنامه تخصصی تحقیقات حشره شناسی

مقاله 3، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 39، آذر 1397، صفحه 163-175   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

حمیده طبسیان¹؛ شیلا گلدسته^{* 2}؛ غلام حسین مروج³؛ الهام صنعتگر¹؛ محمد قدمیاری⁴

¹ﮔﺮوه ﺣﺸﺮه‌ﺷﻨﺎﺳﻲ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، واحد اراک، اﻳﺮان

²استادیار، ﮔﺮوه ﺣﺸﺮهﺷﻨﺎﺳﻲ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، واحد اراک، اﻳﺮان.

³گروه گیاه‌پزشکی، دانشگاه فردوسی مشهد

⁴گروه گیاه‌پزشکی،دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

شته روسی گندم، Diuraphis noxia (Hem.: Aphi.)، یکی از آفات مطرح جو است که در معرض گستره­ای از آللوکمیکال­ های گیاهان میزبان از جمله ترکیبات فنولی قرار می­ گیرد. در این بررسی ارتباط پارامتر­های بیولوژیکی شته روسی گندم روی دو ژنوتیپ جو (بهمن و یوسف) و محتوای فنولی آن­ ها، مورد بررسی قرار گرفت. پارامتر­های جدول زندگی شته روسی گندم بر روی گیاهچه­ های جو بر اساس جدول زندگی دو جنسی ویژه سن – مرحله زیستی و تحت شرایط گلخانه­ ای (دمای 5 ± 25 درجه سلسیوس، شرایط نوری 8/16 و رطوبت 10 ± 70%) تعیین شد. دوره رشد و نموی، طول عمر و متوسط زمان یک نسل شته روسی گندم بر روی ژنوتیپ بهمن به­ ترتیب برابر با 7/5، 18 و 97/10 و بر روی ژنوتیپ یوسف برابر با 06/7، 93/24 و 4/13 روز بود. هم­چنین میزان کل زاد­آوری شته بر روی ژنوتیپ بهمن و یوسف به­ ترتیب برابر با 8/55 و 39/23 ماده/ماده/نسل و نرخ ذاتی افزایش جمعیت آفت بر روی ژنوتیپ­ ها مورد نظر به­ ترتیب برابر با 34/0 و 23/0 ماده/ماده/روز ارزیابی گردید. این نتایج نشان داد که ژنوتیپ بهمن از حساسیت بیشتری نسبت به شته روسی گندم برخوردار بود. بر اساس بررسی­ های آزمایشگاهی، محتوای کلی ترکیبات فنولی ژنوتیپ یوسف، 59/1 برابر بهمن به­ دست آمد. آنالیز­های آماری نشان داد که رابطه معکوس و معنی­ داری بین حساسیت ژنوتیپ­ های جو نسبت به شته روسی گندم با محتوای فنولی  آن­ ها وجود دارد. چنین اطلاعاتی ممکن است در انتخاب ژنوتیپ­ های مقاوم و موفقیت مدیریت تلفیقی شته روسی گندم نقش مهمی ایفا کند.

کلیدواژه‌ها

شته روسی گندم؛ آللوکمیکال؛ محتوای فنولی؛ جدول زندگی دو جنسی؛ نرخ ذاتی افزایش جمعیت

مراجع