تحلیلی بر میزان به کارگیری فناوری‌های کشاوری پایدار در بهره‌وری تولید برنج(نمونه موردی: شهرستان دورود)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 4، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 22، خرداد 1393، صفحه 47-63   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

سید حسن مطیعی لنگرودی^{* 1}؛ فرشاد سوری²

¹استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه تهران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران

چکیده

چکیده
در چهار دهه گذشته، تحولات چشمگیری در تولید محصولات کشاورزی ایجاد شده است که علیرغم افزایش میزان بهره­وری، فشار بی­رویه­ای را بر منابع تولیدی کشاورزی وارد نموده است. مهم­ترین دلیل آن، به کارگیری فناوری­های نامناسب و استفاده نادرست از فناوری­های مدرن است. برای مقابله با آثار این پدیده، کشاورزی پایدار بصورت دستیابی به حداکثر ظرفیت باروری و تولیدی مستمر با حفاظت از منابع پایه به ویژه آب و خاک در کشاورزی تعریف شده است. هدف این نوشتار تحلیلی بر میزان استفاده از فناوریهای کشاورزی پایدار در بهره­وری تولید برنج در شهرستان دورود می­باشد. در این راستا مسأله پیش­رو این است که کشاورزان در تولید برنج از چه فناوری­هایی استفاده می­کنند و تا چه اندازه اصول پایداری را مورد توجه قرار می­دهند؟ پژوهش دارای دو نوع متغیر است. متغیر وابسته به کارگیری از فناوریهای کشاورزی و متغیر مستقل عوامل سن، تجربه، آگاهی، شرکت در کلاسهای ترویجی و.. می­باشد که برای سهولت کار در شش دسته عوامل تقسیم­بندی شده­اند. شیوه گردآوری اطلاعات در این پژوهش پیمایش میدانی است و از نظر روش تحقیق به شیوه تحلیلی- همبستگی می­باشد. حجم نمونه نیز از بین 30 روستای مورد مطالعه با استفاده از فرمول170 نفر تعیین شد که جهت تحلیل نتایج پرسشنامه­ها از نرم افزار spss و آزمونهای همبستگی و رگرسیون استفاده گردیده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که، برخی از متغیرها از قبیل دسترسی، ترویج، تعداد قطعات اراضی، درآمد و هزینه دارای رابطه مثیت و معنادار و برخی دیگر از متغیرها ازجمله سن، سواد، نظام بهره­برداری و آگاهی دارای رابطه منفی و غیر معناداری با فناوریهای کشاورزی پایدار می­باشند. بطور کلی از نتایج تحقیق چنین استنباط می­شود که به کارگیری فناوری­ها در منطقه مورد مطالعه: اولاً با فناوریهای کشاورزی پایدار همخوانی چندانی نداشته و ثانیاً به­کارگیری فناوری­ها بیشتر برای کسب سود بوده و به پایداری کشاورزی کمتر توجه شده است.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: کشاورزی پایدار؛ بهره‌وری؛ تولید برنج؛ شهرستان دورود

مراجع

منابع

جهادکشاورزی استان لرستان (1387) نتایج تفضیلی سر شماری عمومی کشاورزی استان لرستان-1387. دفتر انتشارات و اطلاع رسانی، تهران.

رولینگ، ن.و پرتی، جی. ان (1381) نقش ترویج در توسعه کشاورزی پایدار.در: ارتقاء ترویج کشاورزی، ترجمه ا. باقری و ت. صیامی.انتشارات دانشگاه محقق اردبیلی.

سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور(1383) چشم انداز برنامه چهارم توسعه اقتصادی - اجتماعی - فرهنگی کشور.

سالنامه آماری استان لرستان(1387) نتایج تفصیلی شهرستان دورود.

سلیمانی، علی. و امیری لاریجانی(1383) اصول به­زراعی برنج. ناشر: آرویج. چاپ اول.303 صفحه.

شاندارم، لله(1378) توسعه پایدار یک بررسی انتقادی، گزیده مسائل اجتماعی و اقتصادی، شماره27

عزیزی، جعفر(1386) اقتصاد کشاورزی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، چاپ اول

فرانسیس و همکاران (1377) کشاورزی در مناطق معتدل. ترجمه عوض. کوچکی و خلقانی. دانشگاه فردوسی مشهد.

کهن، گوئل(1376) شاخص شناسی در توسعه پایدار، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی

مطیعی لنگرودی، سید حسن و شمسایی، ابراهیم(1388) توسعه و کشاورزی پایدار (از دیدگاه اقتصاد روستایی)،

مظاهری، داوود. 1386. کشت مخلوط. انتشارات دانشگاه تهران.چاپ چهارم.

یانگ، تی. و بورتون، ام. پی(1377) پایداری کشاورزی: تعریف و دلالت‌های آن در سیاست تجاری کشاورزی. ترجمه محسن تشکری. مؤسسه پژوهش‌های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، وزارت کشاورزی، تهران.

Alonge, A. J. and Martin, R. A. 1995. Assessment of the adoption of sustainable agriculture practices: Implications for agricultural education. Journal of Agricultural Education.Vol. 3, No.3: 34-42.

CIAS. 2000. Sustainable Agriculture: balancing profit and human and natural resources. Available at: http://www.wisc.edu/cias/pubs/resbrief/001.htm.

CTTA, 1992. A method for transferring Technologies to farmers. Washington, D.C.: Academy for Educational Development.

De Souza, H.M., young, T. and Burton, M. p. 1999. Factors influencing the adoption of sustainable agricultural technologies: evidence from the state of Espirito Santo, Brazil. Technological Forecasting and Social Change 60, 97- 112.

FAO. 2009. World Agriculture:Towards 2015/2030. London,UK. Earthscan publication, LTD. No.2:21

Francis, C. and Yougberg,G.1999. Sustainable agriculture- an overview. In:. C.A. Francis, C.B. Flora and L.D. King(Eds). Sustainable Agriculture in Temperate Zones. New York, Wiley.

Gold, M. V.1999. Sustainable Agriculture: Definitions and Terms, Special Reference Briefs Series no. SRB 99-02Updates SRB 94-05. Alternative Farming Systems Information Center. Available at: http://www.nal.usda.gov/afsic/AFSIC_pubs/srb9902.htm.

Grainger A., Francisco H. A, Tiraswat P. 2003. The impact of changes in agricultural technology on long-term trends in deforestation. Land Use Policy, 20: 209–223.

Khush,G.S. Harnessing science and technology for sustainable rice- based production systems. In: Proceedings of FAO rice conference. International Rice Commission Newsletter. Vol.53, (2004). pp.17- 21.

Munton, R., Marsden, T., Whatmore, S., 1990. Technological change in a period of agricultural adjustment. In: Lowe, P., Marsden, T., Whatmore, S. (Eds.), Technological Change and the Rural Environment. David Fulton Publishers Ltd., London, pp. 104–126.

Munton, R., Marsden, T., Whatmore, S., 1990. Technological change in a period of agricultural adjustment. In: Lowe, P., Marsden, T., Whatmore, S. (Eds.), Technological Change and the Rural Environment. David Fulton Publishers Ltd., London, pp. 104–126. Badawi, A.T. 2004. Rice- based production systems for food security and poverty alleviation in the Near east and North Africa. Proceedings of the FAO rice conference. International rice commission Newsletter,vol.53.

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) Publications. “Environmental Indicators for Agriculture Methods and Results, Executive Summary; 2001.” OECD. 3 Dec. 2003. http://www.oecd.org/dataoecd/0/9/1916629.pdf.

Pears D.W. and Atkinson G.D.1993. Capital theory and measurement of sustainable development: an indicator of sustainability. Ecological Economics.8:103-108

Rahman, S. 2003. Environmental impacts of modern agricultural technology diffusion in Bangladesh: an analysis of farmers’ perceptions and their determinants. Journal of Environmental Management 68:183–191.

Rezaei-Moghaddam, K.; E. Karami; J. Gibson, 2005. Conceptualizing sustainable agriculture: Iran as an illustrative case. Journal of Sustainable Agriculture, Vol. 27(3) ,PP.25-56.

The Organic Cow of Vermont. “Farmers Who Care.” 9 March 2003.

Tolba,M.K(1987)sustainable development,London,Routledge.p141.

WECD (World Commission on Environment and Development).1987.Our Common Future: Oxford University Press.