مدل سازی ارتباط عوامل موثر بر جزء اصلی عملکرد در گندم

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 6، دوره 11، شماره 37، تیر 1398، صفحه 63-73   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

عباس ابهری^*

استادیار گروه علمی کشاورزی، دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران

چکیده

در طول فصل رشد عوامل مختلفی روی تعداد دانه تاثیر گذارند و هر یک از این عوامل در دوره بحرانی خود می توانند روی تعداد دانه نهایی و عملکرد تاثیر داشته باشد. به منظور بررسی ارتباط عوامل مختلف روی تعداد دانه گندم آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار رقم گندم (بکراس روشن، پیشتاز، چمران و مهدوی) و چهار تاریخ کاشت (اول آبان، 25 آبان، 20 آذر و 15 دی) و چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سبزوار در سال های 1390-1389 و 1391-1390 اجرا شد. دما، نیتروژن برگ و ساقه و وزن خشک ساقه در گرده افشانی بیشترین اثر را روی تعداد دانه داشتند. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که رابطه تعداد دانه در واحد سطح با میانگین دما از ساقه رفتن تا گرده افشانی در درجه اول اهمیت قرار داشت. برای نشان دادن اثر ماده خشک ساقه در گرده افشانی روی تعداد دانه از مدل نمایی استفاده شد. حداقل ماده خشک ساقه در گرده افشانی برای تولید تعداد دانه 7/156 گرم در متر مربع بود. و مقدار ماده خشک ساقه لازم در گرده افشانی برای رسیدن به 95 درصد حداکثر تعداد دانه730 گرم در متر مربع برآورد شد. در طول فصل رشد فراهمی شیره پرورده، دما و طول روز در تولید ماده خشک کل دخیل هستند و تولید ماده خشک ارتباط مستقیم با تعداد دانه دارد، بنابراین هر یک از این عوامل در دوره بحرانی خود می توانند روی تعداد دانه نهایی و عملکرد تاثیر داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

تعداد دانه؛ دما؛ وزن خشک کل؛ نیتروژن و گرده افشانی

مراجع

Andrade, F.H., Otegui, and  A. G. Cirilo 2008. Kernel number determination differs among maize hybrids in response to nitrogen. Field Crops Reseearch. 105: 228-239.

Board, J.E., and H., Modali. 2005. Dry Matter Accumulation Predictors for Optimal Yield in Soybean. Crop Science. 45: 1790-1799.

Bindraban, P.S., K.D., Sayreb, and E.,Solis-Moyac,   1998.  Identifying factors that determine kernel number in wheat. Field Crops Research 58: 223-234.

Brancourt-Hulmel, M., G., Doussinault, C,. Lecomte,P., Berard, B., Le Buanec, M., and Trortet, 2003. Genetic improvement of agronomic traits of winter wheat cultivars released in France from 1946 to 1992. Crop Science 43: 37-45.

Demoste-Mainard. S., M., Jeuffroy, 2004. Effect of nitrogen and radiation on dry matter and nitrogen accumulation in spike in winter wheat. Field Crop Research 87, 221-233.

Duggan, B.L., D.R.,Domitruk,  and D.B.,Fowler,  2000. Yield component variation in winter wheat grown under drought stress. Canadian Journal Plant Science 80: 739-745.

Fischer, R. A., and Y. M. Stochman. 1986. Increased kernel number in norin 10-derived dwarf wheat: Evaluation of the cause, Australian Journal of plant physiology, 13: 746-784.

Gerik, T.G., W.D., Rosenthal, R.L., Vanderlip, and L.J., Wade, 2004. Simulating seed number in grain sorghum from increases in plant dry weight. Agronomy Journal 96, 1222- 1230.

Gonzalez, F.G., G.A., Slafer, and D.J., Miraleles, 2003. Grain and floret number in response to photoperiod during stem elongation in fully and slightly vernalized wheats. Field Crops Research 81: 17-27.

Kirby, E.J.M., 1988. Analysis of leaf, stem and ear growth in wheat from terminal spikelet stage to anthesis. Field Crops Research 18: 127-140.

Kashei-Siuki A,. Kouchakzadeh M. and Ghahraman B., 2011. Predicting dryland wheat yield from meteorological data using expert system, Khorasan Province, Iran. Journal Agriculture Science Technology 13: 627-640.

Moreno - Sotomayor, A., and A., Weiss, 2004. Improvements in the simulation of kernel number and grain yield in CERES - Wheat. Field Crops Research 88: 157-169.

Peltonen-Sainio, P., S., Muurinen, A., Rajala, and L., Jauhiainen, 2006. Variation in harvest index of modern spring barley, oat and wheat cultivars adapted to northern grown conditions. Manuscript (In Press).

SAS Institute. 1996. SAS/STAT user's guide, Version 6, (4th edition), SAS Inst., Inc.,Cary, NC.

Sinclair, T.R., and P.O., Jamieson, 2006. Grain number, Wheat yield , and Bottling beer: An analysis. Field Crop Research 98: 60-67.

Victor O. Sadras 2007. Evolutionary aspects of the trade-off between seed size and number in crops. Field  Crop Res.100, 125-138.

Ugarte, C., D.F., Calderini,  and  G.A.,Slafer, 2007.  Grain Weight grain number responsiveness to pre-anthesis temperature in wheat, barley and triticale. Field Crops Research 100:240-248.

Yajam, SH., H., Madani,  2013. Delay sowing date and its effect on Iranian winter wheat cultivars yield and yield components. Annals of Biological Research, 4 (6):270-275.