تعیین ارقام گندم متحمل به تنش شوری با استفاده از روشهای آماری چندمتغییره

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 7، دوره 11، شماره 37، تیر 1398، صفحه 74-84   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یونس دولت آبای^{* 1}؛ حمید نجفی زرینی²؛ غلامعلی رنجبر³؛ هادی درزی رامندی⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

²استادیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

³دانشیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

⁴دانشجوی دکتری اصلاح بیومتری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی اثر تنش شوری بر رقمهای گندم در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1394 اجرا گردید. این تحقیق در قالب دو آزمایش مجزا انجام شد. در آزمایش اول اثر سه سطح شوری (0 و60 و 120 میلی مولار) بر 117 رقم در مرحلهی جوانهزنی بررسی شد و پس از استخراج نتایج آن در آزمایش دوم تاثیر 4 سطح شوری (0، 60، 120، 180 میلی مولار) بر 10 رقم در مرحله رشد زایشی مورد مطالعه قرار گرفت. هر دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. با استفاده از تجزیه به مولفههای اصلی 75/56 درصد صفات رویشی بوسیله 2 مولفه و 78/31 درصد صفات زایشی بوسیله 3 مولفه قابل تفسیر بودند. با بررسی همبستگیها نیز مشاهده شد که در مرحله جوانه زنی، همبستگی مثبتی بین سه صفت وزن خشک ساقهچه، طول ساقهچه و وزن خشک ریشهچه با مجموع وزن خشک و در مرحله زایشی همبستگی مثبتی بین تعداد کل دانهها با عملکرد دانه وجود داشت. تعدادی از رقمهایی که در مرحله جوانهزنی در برابر تنش شوری تحمل بالایی داشتند، در مرحله رشد زایشی به شوری مقاوم نبودند. با توجه به نتایج بدست آمده از این پژوهش، صفات اندازه طول ریشهچه، طول ساقهچه، وزن خشک ریشهچه و وزن خشک ساقهچه، صفات موثر در تحمل شوری هستند و ارقام روشن زمستان، آریا و چمران 2 ارقام متحمل و ارقام قهته ساروق، کشه فراهان و نیشابور ارقام حساس به تنش شوری شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

سدیم کلرید؛ تجزیه به مولفه های اصلی؛ روش های آماری

مراجع

 پرنده، س.، غ. زمانی، ص. بهامین و ا. فتحی. 1391. بررسی اثر سدیم کلرید بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود تحت تنش شوری. اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار ، تهران، وزارت کشور.

 چغاکبودی، ز.، ع. زیرجدی و د. کهریزی. 1391. ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ­های مختلف کلزا در شرایط مزرعه و آزمایشگاه. مجله به­نژادی نهال و بذر. 1(1): 28.

دادرس، ن.، ح. بشارتی و س. کتابعلی. 1391. اثرات تنش شوری ناشی از کلرید سدیم بر رشد و تثبیت بیولوژیک نیتروژن در 3 رقم سویا. مجله پژوهش­های خاک. 26(2).

رستمی هیر، م.، س. گالشی، ا. سلطانی و ا. زینلی. 1383. تاثیر تنش شوری (کلرید سدیم) بر رشد و تثبیت نیتروژن در 11 رقم سویا. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 11(2).

فرشید ر. صحرایی ا. و غ.ر. زمانی. 1393. تاثیر شوری ناشی از کلرید سدیم بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه های 12 رقم گندم.نشریه پژوهش های زراعی ایران. 12(1): 156-146.

گماریان م.، م.ع. ملبوبی، ف. درویش، س.ا. محمدی و خ. رضوی. 1388. بررسی واکنش ژنوتیپهای گندم نان   (Triticum aestivum L.) به تنش شوری. مجله پژوهش در علوم کشاورزی. 5(1): 31-21.

ولدیانی ع.ر.، ع. حسن زاده قورت تپه و م. تاج بخش. 1384. بررسی اثرات تنش شوری بر جوانه زنی و رشد گیاهچه ارقام جدید و پر محصول کلزای پاییزه. مجله پژوهش و سازندگی زراعت و باغبانی. 66: 32-23.

مصطفوی، خ. و ع. حیدریان. 1391. بررسی تنش شوری بر جوانه­زنی و شاخص­های آن در چهار رقم گیاه آفتاب­گردان. مجله زراعت و اصلاح نباتات. 8 (4): 123-131.

مقتولی، م.، و م. چائی چی. 1387. بررسی اثر شوری و نوع نمک بر تندش و رشد اولیه سورگوم. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. سال ششم. 33-40.

نبوی کلات، س.م. و ر. غفاری، ۱۳۸۹، مطالعه اثرات تنش شوری و خشکی بر خصوصیات جوانه زنی سویا (رقم کلارک)، همایش ملی دستاوردهای نوین در تولید گیاهان با منشاء روغنی، بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد.

Brevedan, R. E., and D. B. Egli 2003. Short periods of water stress during seed filing, leaf  senescence, and yield of soybean. Crop Sciense.43: 2083-2088.

Dieriga, D.A., M.C. Grieve, and M.C. Shannon. 2003. Selection for salt tolerance in lesquerella fendleri. Industrial Crops and Products 17: 15-22

Heydari, B.G.‚ A. Saeidi and B.I. Tabatabaei. 2007. Factor analysis for quantitative traits and path coefficient analysis for grain yield in wheat. J. Agric. Nat. Res. Sci. Techn. 11:135-143.(In Persian).

Kaya, C., D. Higgs. and H. kirnak. 2004. The effects of high salinity (NaCl) and Supplementary phosphorus and potassium on physiology and nutrition development of spinach. Bulg. J. Plant physiol. 27:47-59

Khajeh-Hosseini, M., I. Powell and J. Bingham. 2003.The interaction between salinity stress and seed vigour during germination of soybean seeds. Seed Sci. & Technol., 31: 715- 725.

Munns, R., James, R.A. and A. Lauchli, 2006. Approaches toincreasing the salt tolerance of wheat and other cereals. J. Exp.Bot., 57: 1025.

Pan. Y., L. J. Wu, Z. L. Yu. 2006. Effect of salt and drought stress on antioxidant enzymes activities and SOD isoenzymes of liquorice (Glycyrrhiza uralensis fisch). Plant Growth Regul. 49: 157-165.