شبیه سازی تاثیر کم آبیاری بر عملکرد گندم و ذرت با استفاده از مدل Budget (مطالعه موردی: دشت بیله سوار)

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 8، دوره 11، شماره 37، تیر 1398، صفحه 85-93   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الناز علی آبادی¹؛ فریبرز احمدزاده کلیبر^{* 2}

¹دانشگاه آزاد تبریزدانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی آب، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²گروه علوم و مهندسی آب، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

انتخاب شیوه صحیح و مطلوب آبیاری و افزایش بازده آن با اعمال مدیریت صحیح از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. مدل ها شاید بهترین ابزار برای این منظور به حساب آیند. در این تحقیق شبیه سازی تاثیر کم آبیاری در دشت بیله سوار واقع در شمال شرق استان اردبیل برعملکرد دو نوع گیاه گندم و ذرت با استفاده از مدل تعادل آب و خاک Budgetانجام گرفت. با انتخاب روش های حاصلضربی، کمینه و فصلی با گام های زمانی مختلف و نیز انتخاب تبخیر و تعرق نسبی و یا تعرق نسبی جهت تخمین مقدار محصول به واسنجی و کالیبراسیون مدل برای سال آماری شاهد(94-93) پرداخته شد. نتایج آنالیز آماری نشان داد مدل در شبیه سازی با روش حاصلضربی با گام زمانی 10 روزه و استفاده از تبخیر و تعرق نسبی با مقادیر 〖 R〗^2،RMSEو EF به ترتیب برابر 97/0، %6/7 و81/0 بین داده های مشاهداتی و شبیه سازی شده در گندم و 87/0 و%4/7 و83/0 در ذرت دارای بیشترین همپوشانی است. نمودار های آب مصرفی- عملکرد برای دوره آماری ده ساله (93-83) با اعمال استراتژی های آبیاری مختلف برای هر دو گیاه ترسیم گردید. نتایج حاکی از تاثیر بسزای میزان بارندگی، ذخیره آب خاک و مدیریت مصرف آب آبیاری و حساسیت به تنش آب هر دو محصول در مرحله میان فصلی رشد خود نسبت به مراحل اولیه و انتهایی زیاد بود و نشان داد که مدیریت کم آبیاری باید بر این اساس صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

تبخیر و تعرق نسبی؛ دشت بیله سوار؛ مدل Budget؛ مدیریت کم آبیاری؛ واسنجی

مراجع

احمدزاده، ف. و م. فولادی پناه. 1391. بهینه سازی مصرف آب با شبیه سازی تاثیر کم آبیاری. اولین همایش ملی کشاورزی در شرایط محیطی دشوار، دانشگاه آزاد اسلامی رامهرمز، 20 اردیبهشت، رامهرمز ایران.

سرائی تبریزی، م. 1391. شبیه سازی برنامه ریزی آبیاری گیاه سویا با استفاده از مدل Budget. مجله حفاظت منابع آب و خاک، سال اول، شمار 3.

ظهره وند، ع.، ف. کاوه و م. سرائی تبریزی. 138. بررسی مدل water-Budget جهت برنامه ریزی صحیح آبیاری و افزایش بهره وری و بهینه سازی مصرف آب. دومین همایش ملی اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان 30-31 اردیبهشت، اصفهان، ایران.

Ahmadzadeh, F. F. Kaveh, H.  Babazadeh, and A. Fakheri Fard. 2012. Optimization of limited water resources by using deficit irrigation. Journal of Archives des sciences, 65(5):46-59.

Allen, R,G.1994.Memorandum on application of FAO-33 yield function. Department of Biological and Irrigation Engineering,Utah state University, Logan, Utah, 3 pp.

Bear J. 1972. Dynamics of fluids in porous media. American Elsevier, NY, USA, pp. 338–346.

Doorenbos, J., A.H. Kassam and C.M. Bentvelsen.1979.Yield response to water food and agriculture of the united nations.vol .32 of FAO irrigation and drainage paper.

Kenjabaev, Sh.,I. Forkusta, M. Bach, H.G. Frede. 2013. Performance evaluation of the Budget model in simulating cotton and wheat yield soil moisture in Fergana valley.-Center for international development and environmental research.

Kipkorir E.C., B. Raes and B. Massawe. 2002. Seasonal water production function and yield response factors for maize and onion in Perkerra Kenya. Agricultural Water Management, 56: 240-229 .

Raes ,D.2002. Reference manual of Budget model. K.U.Leuven-, faculty of agricultural and applied biological sciences, Institute for land water management, Leuven Belgium.

Raes, D., S. Geerts, E. Kipkorir, J. Wellens  and A. Sahli. 2006. Simulation of yield decline as a result of water stress with a rubust soil water balance model. Agricultural water management 8(2006) 335-357.