ارزیابی توان رقابتی و عملکرد برخی ارقام لوبیا در تداخل با علف های هرز

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 9، دوره 11، شماره 37، تیر 1398، صفحه 95-106   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

احمد مهربان^*

گروه کشاورزی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

چکیده

به منظور بررسی قدرت رقابتی برخی ارقام لوبیاL.) (Phaseolus vulgaris در تداخل با علف‌های‌هرز آزمایشی در دو سال 1393 و 1394 در مزرعه‌ای واقع در کرج اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. وجین و عدم وجین علف‌های‌هرز و پنج رقم لوبیا (ناز، گلی، صیاد، درخشان و اختر) تیمارهای آزمایش بودند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثر علف‌هرز و ارقام لوبیا بر روی اکثر صفات معنی دار شد؛ اما اثر سال و اثر متقابل دو فاکتور معنی دار نشد. کمترین تعداد و زیست توده علف‌های‌هرز (به‌ترتیب 17 بوته در متر مربع و 92 گرم در متر مربع) مربوط به رقم ناز بود. همچنین، بیشترین میزان عملکرد دانه (به ترتیب با مقادیر 81/261 و 58/230 گرم بر متر مربع) در تیمارهای عدم حضور علف‌هرز و رقم ناز بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که بالاترین شاخص رقابت (52/1) متعلق به رقم ناز و پایین‌ترین مقدار آن (83/0) متعلق به رقم اختر بود. کاهش عملکرد دانه در شرایط وجین و عدم وجین علف‌های‌هرز در ارقام ناز، گلی، صیاد، درخشان و اختر به‌ترتیب 25/30، 91/32، 36/37، 50/38 و 78/38 درصد بود. به طور کلی ارزیابی صفات مختلف نشان داد ژنوتیپ‌های رونده و رشد نامحدود لوبیا (ارقام ناز و گلی) در مقایسه با ایستاده و رشد محدود (ارقام اختر و درخشان) رقابت کننده‌های قوی‌تری در برابر علف‌های‌هرز بودند. بنابراین با توجه به شرایط این مطالعه برای محیط‌های مشابه استفاده از رقم ناز پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

بیوماس علف‌های‌هرز؛ زراعت؛ شاخص تحمل؛ شاخص رقابت؛ عملکرد دانه

مراجع

آقاعلیخانی، م. 1380. جنبه­های اکوفیزیولوژیک رقابت تاج خروس و ذرت دانه­ای، رساله دکتری زراعت. دانشکده کشاورزی. دانشگاه تربیت مدرس. 263 صفحه.

آقاعلیخانی، م.، ع.ر. یدوی . س.ع. مدرس ثانوی. 1384. دوره بحرانی مهار علف­های­هرز لوبیا چیتی در لردگان. مجله علمی کشاورزی. ج 28 ش 1: 11-1.

احمدی، ع.، م.ح. راشد محصل، م.ع. باغستانی میبدی و م. رستمی. 1383. بررسی اثر دوره بحرانی رقابت علف­های­هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات مورفولوژیک لوبیا رقم درخشان. نشریه آفات و بیماری­های گیاهی 72 (1): 49-31.

امینی، ر و ا. فاتح. 1389. اثر تاج خروس ریشه قرمز بر شاخص­های رشد و عملکرد رقم­های لوبیا قرمز. مجله دانش کشاورزی و تو لید پایدار. ج 2/20 ش 4: 129-113.

امینی، ر.، ح. پژگان و ع. دباغ محمدی نسب. 1393. بررسی توان رقابتی ژنوتیپ­های مختلف لوبیا در برابر علف­های­هرز. نشریه پژوهش­های زراعی ایران. ج 12 ش 3: 501-491.

اله دادی، ا.، ع. شیرخانی و ح. رحیمیان مشهدی. 1385. بررسی اثر علف­هرز بر عملکرد نخود دیم. مجله کشاورزی. ج 8 ش 2: 12-1.

ایزدی دربندی، ا و م. ح. راشدمحصل. 1380. تعیین آستانه خسارت اقتصادی علف­های­هرز سوروف و تاج خروس در لوبیا. ایستگاه تحقیقات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

باغستانی، م.ع و ا. زند، 1383. بررسی خصوصیات مرفوفیزیولوژیک مؤثر در قدرت رقابتی گندم (Triticum aestivum L.) با علف­هرز ناخنک (Goldbachia laevigata L.). خلاصه مقالات شانزدهمین کنگره گیاه­پزشکی ایران.تبریز. شهریور 1383.

بختیاری مقدم، م.، س. وزان، م. اسفینی فراهانی، س. عزیزخانی و ک. رضایی. 1391. مطالعه مدیریت زمان و مکان کنترل علف­های­هرز بر عملکرد و برخی صفات زراعی نخود. مجله زراعت و اصلاح نباتات. ج 8 ش2: 96-87.

دیهیم­فرد، ر. 1383. ارزیابی خصوصیات مرفوفیزیولوژیک مؤثر بر افزایش عملکرد برخی ارقام گندم تحت شرایط رقابت با علف­هرز پهن برگ منداب (Eruca Sativa Mill). پایان نامه کارشناسی ارشد. مجتمع آموزش عالی ابوریحان دانشگاه تهران.

حمزه­ئی، ج.، م. سیدی و م. بابایی. 1395. بررسی توان رقابتی برخی ارقام عدس به تداخل علف­های­هرز در شرایط دیم. نشریه بوم شناسی کشاورزی. ج 8 ش 1: 94-82.

رحیمیان، ح. و ش. شریعتی، 1378. مدل­سازی رقابت علف­های­هرز و گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات نشر آموزش کشاورزی. 294 صفحه.

صادقی، ح. 1380. شناسایی صفات مؤثر بر قابلیت رقابت سویا (Glycin max L.) با علف­های­هرز به منظور استفاده در برنامه­های به نژادی. پایان نامه کارشناسی ارشد. مجتمع آموزش عالی ابوریحان دانشگاه تهران.

صفاهانی، ع.، ب. کامکار، ا. زند، ن. باقرانی و م. باقری. 1386. تأثیر شاخص های رشد بر توان رقابتی ارقام کلزا با علف­هرز خردل وحشی. مجله پژوهش­های زراعی ایران. ج 5 ش 2: 313-301.

کوچکی، ع.، ح. ظریف کتابی و ع. نخ فروش، 1380. رهیافت­های اکولوژیکی مدیریت علف­های­هرز (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 458 صفحه.

محمددوست چمن آباد، ح.، خ. همتی و م. برمکی. 1394. تأثیر نیتروژن بر شاخص­های رقابت و تحمل پنچ رقم گندم به رقابت علف­های­هرز. نشریه حفاظت گیاهان. ج 29. ش 1: 94-88.

مجنون حسینی، ن. 1387. زراعت و تولید حبوبات. نشر جهاد دانشگاهی تهران. 290 صفحه.

مظاهری، د.، م. موحدی دهنوی، م.ر. سید هادی و م.ت. درزی، 1385. بوم­شناسی گیاهی. انتشارات دانشگاه تهران. 880 صفحه.

موسوی، م. 1387. کنترل علف­های­هرز (اصول و روش­ها). انتشارات مرز دانش. 491 صفحه.

یعقوبی، ب. و م.ع. باغستانی، 1383. مطالعه قدرت رقابتی ارقام بومی و اصلاح شده برنج با علف­هرز سوروف با استفاده از آنالیز رشد. شانزدهمین کنگره گیاه­پزشکی ایران. تبریز.

Amossé, C., M. H. Jeuffroy, F. Celette, and C. David. 2013. Relay-intercropped forage legumes help to control weeds in organic grain production. Eur. J. Agron. 49: 158–167.

Corre-Hellou, G., A. Dibet, H. Hauggaard-Nielsen, Y. Crozat, M. Gooding, P. Ambus, C. Dahlmann, P. von Fragstein, A., Pristeri, M. Monti, and E. S. Jensen. 2011. The competitive ability of pea–barley intercrops against weeds and the interactions with crop productivity and soil N availability. Field Crop Res. 122: 264–272.

Crotser, P.M. and W.W. Wit. 2000. Effect of soybean canopy characteristics interference and weed free period on Solanum ptycuntum growth. Weed Sci. 48: 20-26.

Farbodnia, A., M. A. Baghastani, E. Zand, and G. Nor Mohammadi. 2009. Evaluation of competitive ability of wheat cultivars against weeds Daphnia. J. Plant Protec. 2 (23): 47-81.

Fuente, E.B, S.A. Suárez, A.E. Lenardis, and S.L. Poggio. 2014. Intercropping sunflower and soybean in intensive farming systems: Evaluating yield advantage and effect on weed and insect assemblages. NJAS - Wageningen J Life Sci. 165:1-6.

Gronle, A., G. Lux, H. Böhm, K. Schmidtke, M. Wild, M. Demmel, R. Brandhuber, K. Wilbois, and J. Heß. 2015. Effect of ploughing depth and mechanical soil loading on soil physical properties, weed infestation, yield performance and grain quality in sole and intercrops of pea and oat in organic farming. Soil Till Res. 148: 59–73.

Hozayn, M., M.S. Zeidan, E.M. Abd El-Lateef, and M.S. Abd El-Salam. 2007. Performance of Some Mungbean (Vignna radiate L. Wilczek) Genotypes under Late Sowing Condition in Egypt. Res J. Agric Biotech. Sci. 3: 972-978.

Magomya, A.M., D. Kubmarawa, J.A. Ndahi, and G.G. Yebpella. 2014. Determination of plant proteins via the kjeldahl method and amino acid analysis: a comparative study. Int. J. Sci. Techno. Res. 3(4): 68-72.

Midega, C.A.O., D. Salifu, T. J. Bruce, J. Pittchar, J. A. Pickett, and Z. R. Khan. 2014. Cumulative effects and economic benefits of intercropping maize with food legumes on Striga hermonthica infestation. Field Crop Res. 155: 144–152.

Mortensen, D. A., L. Bastiaan, and M. M. Sattin. 2000. The role of ecology in the development of weed management systems: and outlook. Blackweel Science LTD Weed Research, Pp. 49-62.

Nemati, M., A. Asghari, O. Sofalian, A. Rasoulzadeh, and H. R. Mohammaddoust. 2012. Effect of water stress on rapeseed cultivars using morpho-physiological traits and their relations with ISSR markers. J. Plant Physio Bree. 2 (1): 55-66.

Ren, Y., J. Liuc, Z. Wangd, and S. Zhanga. 2016. Planting density and sowing proportions of maize–soybean intercrops affected competitive interactions and water-use efficiencies on the Loess Plateau, China. Eur. J. Agron. 72: 70–79.

Ugen, M. A., H. C. Wien, and C. S. Wortman. 2002. Dry bean competitiveness with annual weeds as affected by soil nutrient availability. Weed Sci. 50:530-535.

Watson, P.R., D. A. Derksen, R. C. Van Acker, and M. C. Blrvine. 2002. The contribution of seed, seedling, and mature plant traits to barley cultivar competitiveness against weeds. Proceedings of the National Meeting. Canadian Weed Science Society. 49-57.

Weisany, W., S. Zehtab-Salmasia, Y. Raeia, Y. Sohrabib, and K. Ghassemi-Golezani. 2016. Can arbuscular mycorrhizal fungi improve competitive ability of dill + common bean intercrops against weeds? Eur. J. Agron. 75: 60–71.

Yuan-quan, C., S. Peng, L. Chen and S. Xue-peng. 2012. Xanthium suppression under maize/sunflower intercropping system. J. Integ. Agric. 11(6): 1026-1037.