بررسی تاباندن امواج آلتراسونیک و محلول پاشی24-اپی برازینواستروئید در کاهش اثرات تنش کم آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا قرمز (رقم اختر)

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 22، دوره 11، شماره 37، تیر 1398، صفحه 237-248   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

امیر یونسیان¹؛ حسین عجم نوروزی^{* 2}؛ منوچهر قلی پور³؛ افشین سلطانی⁴

¹دانشجو دکتری زراعت، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

²استادیار، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

³دانشیار، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت، دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایران

⁴استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارزیابی اثرات تابش امواج آلتراسونیک و محلول پاشی24-اپی برازینواستروئید بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا قرمز (رقم اختر) در شرایط تنش آبی آزﻣﺎﻳﺸﻲ در دو محل به صورت اسپیلت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎی آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺎﻣﻞ آبیاری در کرت اصلی (در سه سطح آبیاری نرمال، تنش خفیف و تنش شدید به ترتیب 60، 90 و 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر)، تیمارهای امواج آلتراسونیک (در دو سطح عدم استفاده و استفاده از پرتودهی بذور) و محلول پاشی 24-اپی برازینواستروئید (در دو سطح محلول پاشی و عدم محلول پاشی طی 2 مرحله) که در کرت‌های فرعی قرار گرفتند بود. آزمایش به صورت هم زمان در دو مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی شهرستان شاهرود و مزرعه کشت لوبیا در 40کیلومتری شهرستان شاهرود در ﺳﺎل 1394 اجرا شد. جهت ارزیابی اثر محل اجرا، آزمایش به صورت تجزیه مرکب انجام شد. صفات مورد ارزیابی شامل: تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن صددانه، عملکرددانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بود. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ تنش آبی شدید، تعداد دانه در نیام (33%)، وزن صددانه (25%)، عملکرد دانه (53%) و عملکرد بیولوژیک (52%) را نسبت به شرایط نرمال کاهش داد اما محلول پاشی 24-اپی برازینواستروئید (بین 9 تا 17 درصد) و کاربرد امواج آلتراسونیک (بین 6 تا 15 درصد) در هر دو شرایط نرمال و تنش موجب افزایش صفات مذکور شدند. بنابراین می‎توان گفت تاباندن امواج آلتراسونیک و محلول پاشی24-اپی برازینواستروئید در زراعت لوبیا در افزایش توان رقابتی گیاه در کم‏آبی نقش بسزایی دارد.

کلیدواژه‌ها

آبیاری؛ امواج آلتراسونیک؛ عملکرد دانه؛ محلول پاشی

مراجع

اصغری، م. ر. و پ. زاهدی پور. 1394. رشد، عملکرد و خصوصیات کیفی میوه توت فرنگی رقم سابروسا تحت تأثیر محلول پاشی 24- اپی براسینولید. مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار. جلد25، شماره 4: 149-160.

حیاتی، س.، ا. فاتح و ا. آینه بند. 1393. اثر پرتوهای یونیزه بر توان جوانه‌زنی و استقرار گیاهان زراعی گندم، کلزا و علف‎های هرز یولاف وحشی و خردل وحشی. دانشگاه شهید چمران اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد. 125صفحه.

قنبری، ع. ا. و م. طاهری مازندرانی. 1382. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد لوبیا چیتی.  مجله نهال و بذر. جلد19، شماره4: 496-483. 

محمدزاده، آ. ۱۳90.  بررسی واکنش دو رقم لوبیا قرمز (.Phaseolus vulgaris L)  به سطوح مختلف کم ‌آبیاری و نیتروژن.  پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران.   

Aladjadjiyan, A. 2002. Increasing carrot seeds (Daucus carota L.), cv. Nantes, viability through ultrasound treatment. BJAS, 8: 469–472.

Bajguz, A and S. Hayat. 2009. Effects of brassinosteroids on the plant responses to environmental stresses. PPB, 47:1–8.

Baker, G. K., V. J. Robertson and F. A. Duck. 2001. A review of therapeutic ultrasound: Biophysical effects. PT, 81: 1351–1358.

Chuhan, Y. S. and K. Kumar. 2004. Gamma rays induced chocolate B seeded mutant in Brassica compestris L. cv. Yellow Sarson. Current Sci. India. 55-410.

Clouse, SD., A. F. Hall, .M. Langford, T. C. Mcmorris and M. E. Baker. 2002. Phsiological and molecular effects of brassinosteroids on Arabidopsis thaliana. J.PGR, 12: 61-66.

Divi, K. U and P . Krishna. 2009. Brassinosteroid: a biotechnological target for enhancing crop yield and stress tolerance. New Biotechnology, 26: 131-136.

Fl´orez, M., M. V. Carbonell and E. Martinez. 2007. Exposure of maize seeds to stationary magnetic fields: Effects of germination and early growth. EEB, 59: 68–75.

Fu, F.Q., W.H. Mao, K. Shi, Y.H. Zhou, T. Asami and J.Q. Yu. 2008. A role of brassinosteroids in early fruit development in cucumber. JXB, 59: 2299-2308.

Gaba, V., K. Kathiravan,  S. Amutha, S. Singer, X. Xiaodi and G. Ananthakrishnan. 2008. The uses of ultrasound in plant tissue culture. In Focus on Biotechnology. PTCE, 417–426.

German, C and B.K. Teran. 2006. Utilization and determination of water use efficiency (WUE) in the selection of drought tolerant common bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars. Plant Science Seminar. University Idaho.

Hameed, A., T. M. Shah, B. M. Atta, M. A. Haq and H. Syed. 2008. Gamma irradiation effects on seed germination and growth, protein content, peroxidase and protease activity, lipid peroxidation in desi and kabuli chickpea. PJB, 40(3): 1033-1041.

Hayat S, M. Mori, Q. Fariduddin, A. Bajguz and A. Ahmad. 2010. Physiological role of brassinosteroids: an update. Indian J Plant Physiol 15:99–109.

Javed, M. A., M. A. Siddiqui, M. Kashif, A. Khatri, I. A. Khan, N.A. Dahar, M.H. Hanzada and R. Khan. 2003. Development of high yielding mutants of Brassica campestris L. cv. oria selection through gamma rays irradiation. Plant Sci. 2: 192-195.

Kiong Ling, J., S. H. Chia, A. Harun. 2008. Physiological Responses of Citrus sinensis to Gamma Irradiation. World Appli. Sci. J., 5(1): 12-19.

Machikowa, T., T. Kulrattanarak and S.Wonprasaid. 2013. Effects of Ultrasonic Treatment on Germination of Synthetic Sunflower Seeds. IJABE, 7: 1-3.

Ozdemir, F., M. Bor, T. Demiral and I. Turkan. 2004. Effect of 24-epibrassinolide on seed germination, seedling growth, lipid peroxidation, proline content and antioxidant system of rice (Oryza sativa L.) under salinity stress. PGR, 41: 1-9.

Ramraj, VM., B. N. Vyas, N. B. Godrej, K. B. Mistry, B.N. Swamy and N. Singh. 1997. Effects of homobrassinolide on yields of wheat, rice, groundnut, mustard potato and cotton. JAS, 128: 405-413.

Rawling, J.O., D. D. G. Hanway and C.O. Gardner. 2001. Variation in quantitative characters of soybeen after seed irradiation. Agr. J. 50: 524-528.

Sharma, SS and K. J. Dietz. 2009. The relationship between metal toxicity and cellular redox imbalance. Trends Plant Sci 14:43–50

Sing, S. H. 2007. Drought resistance in the Race Durango dry bean landrace and cultivars. AJ, 99: 1919-1225.

Szilagyi, L. 2003. Influence of drought on seed yield components in common bean. BJPP, 8: 320-330.

Yaldagard, M., S. A. Mortazavi and F. Tabatabaie. 2008a. Influence of ultrasonic stimulation on the germination of barley seed and its alpha-amylase activity. AJB, 7: 2465–2471.

Yaldagard, M., S. A. Mortazavi and F. Tabatabaie. 2008b. Application of ultrasonic waves as a priming technique for accelerating and enhancing the germination of barley seed: Optimization of method by the Taguchi approach. JIB, 114: 14–21.