بررسی و تحلیل شکواییه در شعر ملک الشعرای بهار

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 2، دوره 11، شماره 39، فروردین 1398، صفحه 31-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نوشین طالب زاده¹؛ سعید حسام پور^{* 2}

¹دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه شیراز،شیراز،ایران

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز،شیراز،ایران.

چکیده

بررسی گونه شکواییه که یکی از گونه های اصلی ادبیات غنایی می­باشد،موضوع اصلی مقاله حاضر است.شکوائیه در وجود انسان به صورت فطری وجود دارد و انسان ها درمواقعی که از موضوعی نارضایتی پیدا می­کنند به شکواییه روی می آورند. شاعران نیز با زبانی عالی تر از مردم عامه، به بیان مشکلات خود در قالب شکوه می­پردازند. شکوائیه از زمان های گذشته درشعر شاعران وجود داشته است اما در شعر معاصر به علت تغییرات اجتماعی و سیاسی این دوره و سبک نیمایی جدید برای مخاطبان این نسل ملموس­تر می­باشد. به لحاظ حساسیت موضوع و زمان مورد بحث ، این مسأله نیاز به تشخیص و تمایز ویژه­ای از سایر مباحث شعر معاصر می­یابد.
این مقاله به بررسی مقوله شکواییه در شعر ملک الشعرای بهار می پردازد.بهار نماینده شاعران کلاسیک پرداز معاصر است و از این جهت شعر او دارای اهمیت است.جایگاه سیاسی و اجتماعی او وجه متمایزی به شکواییه­هایش نسبت به دیگر شاعران کلاسیک معاصر می­دهد.مقاله حاضر تحلیل و بررسی دیوان اشعار بهار با روش توصیفی و تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای است که در سه قسمت اصلی نگارش شده،قسمت اول مقدمه­ای گذرا بر ادبیات غنایی و گونه شکواییه است و در قسمت دوم که تنه اصلی مقاله است به بررسی و تحلیل اشعار شکوایی بهار بر اساس تقسیم بندی پنج گانه شکواییه و به ترتیب بسامد این دسته ها پرداخته شده است.شکواییه های بهار از نظر بسامد و فرم بیرونی و موضوع مورد بررسی هستند.شکواییه­های او بیشتر زبانی سیاسی دارند و میزان ناسازگاری اندیشه پیشرو شاعر با دوران سیاسی خویش را نشان می­دهند.پیوند ادبیات با اوضاع سیاسی جامعه در این شکواییه ها از جمله نشانه های معاصر شعر اوست.انسان و اجتماع هم به عنوان دو مولفه معاصر در شکواییه­های کلاسیک او مورد توجه هستند.پس از واکاوی گونه شکواییه در شعر بهار به عنوان شاخص شعر کلاسیک معاصردر قسمت نهایی میزان تاثیرات سیاسی و اجتمای بر تفکرات فردی شاعر و همچنین میزان نوآوری و عدم خلاقیت او در تقسیمات شکواییه مشخص می­شود.

کلیدواژه‌ها

ادبیات غنایی؛ شعر؛ شکواییه؛ ملک الشعرای بهار

مراجع

1. قرآن مجید،(1384) ترجمه مکارم شیرازی، چاپ چهارم، انتشارات دارالقرآن کریم: تهران .
2. انوری حسن ،(1381) فرهنگ بزرگ سخن، چاپ اول ، انتشارات سخن: تهران.
3. بابا صفری علی اصغر،(1388) اکبر کلاهدوزان ، منصوره معینی، بر بلندای سخن، چاپ اول ، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:اصفهان.
4. بهار محمدتقی،(1388) دیوان اشعار، چاپ دوم ، انتشارات نگاه: تهران.
5. حاکمی اسماعیل،(1386) تحقیق درباره ادبیات غنایی ایران وانواع شعر غنایی ، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران:تهران.
6. دهخدا علی اکبر ،(1372) لغت نامه ، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران:تهران.
7. رزمجو حسین،(1382) انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی ، چاپ اول، انتشارات دانشگاه فرودسی مشهد،مشهد.
8. رستگار فسایی منصور،(1372) انواع شعر فارسی، چاپ اول، انتشارات نوید :شیراز .
9. سرامی قدمعلی ، بث الشکوی،=492Htpp: // www. Eneyelo peadia islamica. Com/ madkhal PHP Sid
10. شمسیا سیروس ،(1383) انواع ادبی، چاپ دهم، انتشارات فردوس، تهران.
11. عابدی کامیار،(1376) به یاد میهن ( زندگی وشعر ملک الشعرای بهار) ،چاپ اول، انتشارات ثالث :تهران.
12. معین محمد،(1386)فرهنگ فارسی معین یک جلدی ، چاپ دوم، انتشارات اشجع: تهران .
13. یا حقی محمد جعفر ،(1380) جویبار لحظه ها ، چاپ سوم ، انتشارت جامی :تهران.
14. یوسفی غلامحسین،(1383) چشمه های روشن، چاپ دهم ، انتشارات علمی: تهران.