تحلیل سبکی رمان «نخل و نی» از رضا رئیسی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 8، دوره 11، شماره 39، فروردین 1398، صفحه 169-184   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

سپیده سپهری

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن،رودهن،ایران

چکیده

بهار از پیشگامان سبک­شناسی در ایران در مقدمه کتاب خود سبک را روش خاص ادراک و بیان افکار به وسیله ترکیب کلمات و انتخاب الفاظ و طرز تعبیر آنها می­داند. شمیسا نیز در کلیات سبک­شناسی مفهوم سبک را بدیهی می­داند و معتقد است تعریف جامع و کامل آن دشوار می­باشد.
رضا رئیسی، صاحب رمان مستند «نخل و نی» همچون بسیاری از نویسندگان ادبیات جنگ و مقاومت سبک خاصی را به‌خصوص از دیدگاه زبان و هنر داراست. از حیث زبانی می‌توان به کاربرد جملات کوتاه، روشن، واژگان و اصطلاحات عامیانه، افعال شکسته و حضور حال و هوای جنوبی در داستان اشاره کرد. لایه های فکری او را مواردی چون واقع گرایی، تکیه بر استنادهای تاریخی جنگ در خرمشهر، بیان روابط انسانی و تأکید بر اصل واقع گرایی تشکیل می‌دهد. این جستار با روش توصیفی تحلیلی در پی آن است نگاهی سبک شناسانه به داستان «نخل و نی» داشته باشد. روش بررسی سبکی این داستان رویکرد لایه ای است که در 3 لایه زبانی، فکری و ادبی مورد بررسی قرار گرفته است. پرسش اصلی تحقیق آن است که کدام لایه سبکی و در هر لایه کدام ویژگی­ها با بسامد بالاتری در اثر خودنمایی می‌کنند؟ پر واضح است با پرداختن به این ویژگی ها می‌توان خوانندگان را با سیر اندیشه و نوع نگاه نویسنده به مقوله جنگ آشنا کرد.

کلیدواژه‌ها

سبک؛ نخل و نی؛ رضا رئیسی؛ ادبی؛ فکری؛ زبانی

مراجع

1. بهار، محمدتقی (1369) سبک شناسی، تهران: انتشارات زوار
2. بی نیاز، فتح الله (1392) درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی، تهران : نشر افراز.
3. حنیف، محمد (1388) کندو کاوی پیرامون ادبیات داستانی و جنگ، تهران: پژوهشکده  علوم و معارف دفاع مقدس.
4. رحماندوست، مجتبی (1388) سه پدیده در آینه رمان، تهران: نشر سوره مهر
5. رئیسی، رضا (1387) نخل و نی، تهران: نشر حریر
6. سنگری، محمدرضا (1389) ادبیات دفاع مقدس، تهران: انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش­های دفاع مقدس.
7. شمیسا، سیروس (1378) کلیات سبک شناسی، تهران: نشر فردوسی
8. فتوحی، محمود (1386) سبک شناسی (نظریه­ها، رویکردها و روش­ها)، تهران: نشر سخن.
9. گروتسک، ترجمة فرزانه طاهری، 1390، تهران: نشر مرکز.
10. مهرورز، ذکریا (1380) سبک شناسی نثر داستانی معاصر ، آموزش زبان و ادب فارسی، ش 60 ، صص 59-54.
11. مهریان، جواد (1389) نظری انتقادی بر سبک شناسی در ایران، فصل نامه تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد، ش 27، صص 122-111.