مقایسه میزان فنل، فلانوئید کل و فعالیت آنتی‌اکسیدانی میوه چهار گیاه داروئی Momordica charantia L., Cucurbita pepo L. cultivar pumpkin, Ecballium elaterium (L.)A. Rich, Lagenaria siceraria L. cultivar Marankka

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 3، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 24، اسفند 1397، صفحه 26-39   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زینب محکمی¹؛ عزیزاله خیری^{* 2}؛ مهدی توکلی زاده اصفهانی³؛ محسن ثانی خانی²؛ عباس بهاری⁴

¹علوم باغبانی-دانشکده کشاورزی-دانشگاه زنجان-زنجان-ایران

²عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان

³گروه فارماکگنوزی-دانشکده داروسازی-دانشگاه علوم پزشکی زنجان

⁴پژوهشکده زیست فناوری دانشگاه زنجان

چکیده

این تحقیق با هدف ارزیابی محتوای فنل کل، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی میوه چهار گیاه دارویی کارلا ، خیار آب پران ، کدوی هالووین و کدوی مارانکا انجام گرفت. بدین منظور آزمایشی بصورت کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. بدین صورت که میوه های بالغ این گیاهان از مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان در بازه ی زمانی شهریور تا آذر 1396 برداشت گردید. شاخص های فیتوشیمیایی محتوای فنول کل(روش فولین سیکالتو)، فلاونوئید کل(روش آلومینیوم کلراید) و فعالیت آنتی اکسیدانی(روشDPPH) ارزیابی شدند. بالاترین محتوای فنلی و فلاونوئیدی از عصاره متانولی میوه ی خیار آب پران و کارلا به ترتیب با مقادیر 5/3 ±59/85 میلی گرم گالیک اسید بر وزن خشک و80/0±13/12میلی گرم کوئرستین بر وزن خشک حاصل شد. نتایج تست آنتی اکسیدانی نشان داد که عصاره متانولی کارلا به خوبی رادیکال های آزاد را مهار نمود (69/0± 09/97 درصد) و پس از آن خیار آب پران (1.5± 8/87 درصد) در مرتبه بعدی قرار داشت و کمترین فعالیت آنتی-اکسیدانی مربوط به عصاره متانولی میوه کدوی هالووین (7/2 ± 02/58 درصد) بود. افزون بر این همبستگی بسیار قوی بین محتوای فلاونوئیدی و فعالیت آنتی اکسیدانی (0.872= P) مشاهده گردید. همچنین همبستگی مثبتی بین محتوای فنلی و فعالیت آنتی اکسیدانی (0.545=P) وجود داشت. به طور کلی آنالیز نتایج این پژوهش نشان داد که عصاره کارلا و خیار آب پران غنی از ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی بوده و بالاترین قدرت مهار رادیکال های آزاد را در مقایسه با سایر گونه ها داشته hند و می توان از آنها به عنوان غذا-دارو بهره برد.

کلیدواژه‌ها

آنتی‌اکسیدان؛ خیار آب‌پران؛ کارلا؛ کدوی هالووین؛ مارانکا

اصل مقاله

 

 

فصلنامه اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی، شماره پیاپی 24، سال ششم، شماره 4، زمستان 1397

 

مقایسهمیزانفنل،فلاونوئید کل و فعالیتآنتی­اکسیدانی میوه­چهار گیاه داروئی

Momordica charantia L., Cucurbita pepo L. cultivarpumpkin,

Ecballium elaterium (L.)A.Rich, Lagenaria siceraria L. cultivar Marankka

 

زینب محکمی¹، عزیزاله خیری^2*، مهدی توکلی­زاده اصفهانی³، محسن ثانی­خانی⁴، عباس بهاری⁵

¹دانشجوی دکتری گیاهان داروئی ادویه­ای و نوشابه­ای، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

²استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

³استادیار گروه فارماکگنوزی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران

⁴استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

⁵استادیار گروه علوم بیوتکنولوژی، پژوهشکده زیست فناوری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

 

تاریخ دریافت: 23/02/97   تاریخ پذیرش : 19/10/97

 

چکیده

این تحقیق با هدف ارزیابی و مقایسه محتوای فنل کل، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی­اکسیدانی میوه چهار گیاه دارویی کارلا[1]، خیار آب‌پران[2]، کدوی هالووین[3] و کدوی مارانکا[4] متعلق به تیره کدوئیان انجام گرفت. بدین منظور آزمایشیبصورت کاملاًتصادفیبا سه تکرار اجرا گردید. میوه­های بالغ این گیاهان از مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان در بازه­ی زمانی شهریور تا آذر 1396 برداشت گردید. شاخص­هایفیتوشیمیایی محتوایفنولکل(روشفولینسیکالتو)،فلاونوئیدکل(روشآلومینیومکلراید) وفعالیتآنتی­اکسیدانی(روشDPPH) ارزیابی شدند. بالاترین محتوای فنلی وفلاونوئیدی از عصاره متانولی میوه­خیار آب‌پران و کارلا به‌ترتیب با مقادیر 5/3 ±59/85میلی­گرمگالیکاسیدبروزنخشک و80/0±13/12میلی­گرم کوئرستین بروزنخشکحاصل شد. نتایج تست آنتی­اکسیدانی نشان داد که عصاره متانولی کارلا به خوبی رادیکال­های آزاد را مهار نمود (69/0±09/97 درصد) و پس از آن خیار آب­پران (5/1± 8/87 درصد) در مرتبه بعدی قرار داشتوکمترینفعالیتآنتی‌اکسیدانیمربوطبهعصارهمتانولیمیوهکدویهالووین(7/2 ± 02/58 درصد)بود.افزون بر این همبستگی بسیار قوی بین محتوای فلاونوئیدی و فعالیت آنتی­اکسیدانی (872/0= P) مشاهده گردید. همچنین همبستگی مثبتی بین محتوای فنلی و فعالیت آنتی­اکسیدانی (545/0=P) وجود داشت. به‌طورکلی آنالیز نتایج این پژوهش نشان داد که عصاره کارلا و خیار آب­پران غنی از ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی بوده و بالاترین قدرت مهار رادیکال­های آزاد را در مقایسه با سایر گونه­ها داشته­اند و می­توان از آنها به عنوان غذا-دارو بهره برد.

 

واژه‌های کلیدی:آنتی­اکسیدان،خیار آب­پران، کارلا، کدوی هالووین، مارانکا.[5]

 

 

مقدمه

آنتی­اکسیدان­هاترکیباتیهستندکهفرآیند اکسیداسیونرامهاریاجلوگیریمی­کنندوبهطورکلیعمرمادهاکسیدشوندهراطولانی­ترمی­کنند. اکثربیماریهایا اختلالاتبهطورعمدهبااسترساکسیداتیوناشیازرادیکال­هایآزادارتباطدارند. رادیکالهایآزاد (اکسیدان) گونه­هاییبانیمهعمربسیارکوتاه،واکنشپذیریبالاوفعالیت­هایمضرنسبتبهماکرومولکول­هاییمانندپروتئین،DNAولیپیدهستند (Chirag et al., 2013).

تولید کنترل نشده­ی رادیکال­های آزاد با پراکسیداسیون لیپیدها و پروتئین­ها همراه است که منجر به آسیب ساختاری سلول،آسیب بافت یا جهش ژنی و در نهایت منجر به توسعه اختلالات مختلف سلامتی نظیر بیماری آلزایمر، سرطان، آترواسکلروز، دیابت نوع یک، فشار خون بالا و پیری می­گردد (Ismail et al., 2010). آثار زیان‌بار رادیکال‌های آزاد می­تواند توسط ترکیبات آنتی­اکسیدان بلوکه شود (Kris-Ethertonm et al., 2002). شواهد بسیار زیادی مبنی بر اثرات سوء آنتی­اکسیدان­های سنتزی همچون هیدروکسی‌انیسولبوتیله‌شده[6] (BHA)، بوتیل هیدروکسی تولوئن[7] (BHT) و بتا هیدروکسی کینون[8] وجود دارد که نشان می­دهد این ترکیبات منجر به آسیب کبدی و سرطانزایی[9] می‌شوند (Suja and Arumughan, 2005). مطالعات اپیدمیولوژیک و آزمایشگاهی نشان می­دهد که مواد غنی از ترکیبات آنتی­اکسیدان طبیعی اثرات بالقوه محافظتی در برابر این بیماری­ها دارند(Senevirthne et al., 2006; Denny and Buttriss, 2007).مواد غذایی مانند میوه­ها، سبزی­ها و غلات حاوی طیف گسترده­ای از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی نظیر ترکیبات فنولی هستند که خطر ابتلا به بیماری­های ناشی از دژنراسیون سلولی را از طریق تقلیل استرس اکسیداتیو[10] و مهار اکسیداسیون ماکرومولکول­ها کاهش می­دهند (Katalinic et al., 2004).

تیره کدوئیان (Cucurbitaceae) مشتمل بر 130 جنس و 825 گونه گیاهی می­باشد.اگرچهبسیاری از آنها نظیر هندوانه، کدو، خربزه و خیار در سطح وسیع کشت شده و دارای ارزش اقتصادی بالایی هستند (Ritschel et al., 2004) اما در این تحقیق بر گیاهانی تمرکز شده که ارزش دارویی و تغذیه­ای آنها کمتر معرفی شده است.خربزه تلخ (کارلا) با نام علمی.LMomordica charantia و نام لاتینBitter melon، گیاهی علفی، یکساله و یکپایه است. میوه­ نارس آن شبیه کدوی صحرایی یا خیار کوچک پر از زگیل و دارای طعم تلخ است که در زمان رسیدن به رنگ زرد و طعم شیرین تغییر می­یابد. مواد موثره این گیاه شامل ترکیبات آلکالوئیدی و گلیکوزیدی می­باشد که مهمترین آنها عبارتند از چارانتین[11] (گلیکوزید استروئیدی)، موموردیسین[12] (آلکالوئید) و پ- انسولین (نوعی پلی‌پپتید). بخش دارویی این گیاه شامل میوه و برگ­های آن می­باشد که در درمان بیماری ایدز، کاهش قند خون (درمان بیماری دیابت) و تحریک کبد به تولید صفرا و مصرف کلسترول کاربرد دارند (Heidari and Mobaseri Moghadam, 2012).

خیار آب­پران با نام علمی Ecballium elaterium به‌طور گسترده در مناطق مدیترانه­ای پراکنش یافته است (Greige-gergest etal., 2007). گیاهی چندساله با ظاهری خشن، کرکدار و گوشتی که ارتفاع بوته آن 30-100 سانتی­متر بوده و رنگ گل­های آن سبز مایل به زرد است (Salhab, 2013). این گیاه دارای میوه­های آبدار تخم مرغی شکل و کشیده است که با فرآیند انفجاری خود را از بوته جدا نموده و بذورش را به اطراف پراکنده می­سازد. خیار آب­پران در تونس به عنوان گیاه دارویی شناخته می­شود و به طور گسترده در درمان عفونت­ها، تب، یبوست، رماتیسم، زردی، سینوزیت و آنفولانزا کاربرد دارد (Toker et al., 2003; Attard et al., 2005; Bohlooli etal., 2012; Bizid etal., 2014; Jaradat et al., 2012; Sargin et al., 2013; Salhab, 2013). گزارش­های پیشین حاکی از آن است که عصاره­ی این میوه غنی از لیپیدها، پروتئین­ها، قندها و مواد معدنی بوده و حاوی ترکیبات زیستی فعال نظیر تری‌ترپنوئیدها (کوکوربیتاسین)، کربوهیدرات­ها، تانن‌ها، صمغ و پپتیدها (Attard and Attard, 2008) می­باشد. مهمترین ترکیب فعال زیستی در عصاره­میوه­ خیار آب­پران کوکوربیتاسین- ب[13] است که گزارش‌هایی مبنی بر خواصضدالتهابی،ترمیمزخمو آنتی­اکسیدانیآن وجود دارد(Felhi et al., 2016).

کدوی هالووین با نام علمیCucurbitapepo cultivar "pumpkin"  بومیشمالایالتمکزیکووجنوبغربوشرقایالاتمتحدهآمریکاست. گیاهـیروندهوعلفیباساقه‌هایبلندوبرگ‌هایپهنمی‌باشد. پوستخارجیکدویهالوویننارنجی،ضخیموباشیارهایعمودیاست. گوشتشیرین و نارنجیرنگبههمراهدانه‌هایخوراکیدارد. مطالعاتاتنوفارماکولوژیکینشاندادهکهاینگیاهخواصدرمانیبی­شماریازقبیل: ضدالتهاب،ضدویروس،ضددرددراختلالاتادراری،ضدزخم،ضددیابت،مهاررشدتومور،جلوگیریازتشکیلسنگکلیه،کاهشدیاستازپروستاتوبهبودعفونت‌هایپوستی،اثراتهیپوگلیسمی،افزایشایمنیوآنتی­اکسیداندارد. بذرهایاینمیوهنیزدارایارزشتغذیه­ای-داروییاست. بذروروغنمستخرجازبذرکدویهالووینمنبعغنیازترکیباتفیتواسترول،پروتئین­ها،اسیدهایچربغیراشباع،ویتامین­ها،کارتنوئیدها،توکوفرولوعناصرمعدنیمتنوعمی­باشد (Phillips et al., 2005; Sabudak, 2007; Stevenson et al., 2007).

کدوی ماراکا[14]با نام علمیLagenaria siceraria L. cultivar Marankkaکه با نام عمومی مارانکا[15]شناخته می‌شود.این گیاه بومی مناطق گرمسیری شمال امریکاست. گیاهی رونده دارای میوه گلابی شکل به رنگ سبز تیره و گاها دارای زگیل­های پوستی می­باشد. پوست این میوه به شدت سخت است و از آن در تهیه انواع وسایل تزئینی استفاده شده است. زمانیکه میوه هنوز نابالغ و جوان است توسط پالپ سفید رنگی پر شده که بذرها درون آن پراکنده‌اند. زمانیکه میوه بالغ می­شود بخش گوشتی درون آن خشک شده و تنها بذور باقی می­مانند. پالپ میوه ممکن است تلخ یا شیرین باشد. انواع دارای پالپ شیرین آن در تهیه غذا استفاده می­شود. آب این میوه برای شیرین کردن انواع شربت­ها و همچنین در پخت انواع شیرینی­جات و مخصوصا حلوا و مربا کاربرد دارد (Hugh et al.,1961).

با توجه به مطالعات اندک پیرامون ارزش دارویی این گیاهان و اثرات سودمند آنها در تأمین احتیاجات غذایی و سلامت بشر، در این پژوهش مطالعهخاصیت آنتی­اکسیدانی این گیاهان مورد توجه قرار گرفت. ارزیابی محتوای فنل تام، فلاونوئید تام و خاصیت آنتی­اکسیدانی این گیاهان شاید رهنمود تازه‌ای در راستای دست­یابی به آنتی­اکسیدان­های طبیعی جهت استفاده در صنایع غذایی – داروییپیش روی محققان قرار دهد.

مواد و روش­ها

تهیه نمونه گیاهی: میوه­ی خیار آب­پران، کارلا و کدوی مارانکا از مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان
(H: 1593 -E: 48^◦ 24′ 19″ -N: 36^◦ 40′ 52″) و کدوی هالووین از دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی زنجان (N: 36^◦ 41′ 54″- E: 48^◦ 30′ 55″-
H:1756) در شهریور تا آذر 1396 برداشت گردید (شکل 1). این میوه­ها درهرباریومبخش فارماکوگنوزیدانشکده­داروسازیدانشگاه علوم پزشکی زنجان توسط دکتر مهدی توکلی اصفهانی­زاده شناسایی و پس از قطعه قطعه شدن در آون با دمای 50 درجه سانتی­گراد به مدت 72 ساعت خشک گردید.

 

 

B	A
D	C

شکل 1: به‌ترتیب گیاهان: (a) کدوی مارانکا Lagenaria siceraria L. cultivar Marankka، (b) کارلا Momordica charantia، (c)خیار آب­پرانEcballium elaterium، (d)کدویهالووینCucurbitapepo cultivar pumpkin.

 

 

تهیه عصاره هیدروالکلی: 5 گرم از پودر میوه با 50 میلی­لیتر متانول با نسبت10:1 (w/v)مخلوط گردید. و به مدت 72 ساعت در دمای معمولی اتاق بر روی شیکر (با سرعت 120 دور در دقیقه) قرار داده شد. سپس به کمک کاغذ صافی واتمن شماره یک فیلتر شد و عصاره­ی حاصل تا زمان استفاده در یخچال با دمای 4 درجه­ سانتی­گراد نگهداری گردید (فیروزکوهی و همکاران، 1396).

سنجش میزان فنل کل: مقادیرترکیب­های فنلیدرعصارهمتانولی گیاهیبااندکیتغییرتوسط روشنیل و پارک (2013) اندازه­گیریگردیدونتایجبر حسبمیلی­گرمگالیکاسیددرگرمعصارهبیانشد.برطبق
اینروشمقدار 200 میکرولیترازعصاره­هاباغلظت 1 میلی­گرمبرمیلی­لیتر)،درلوله­های آزمایشریختهشد. 400 میکرولیترمعرففولین سیوکالتو (رقیقشدهباآبمقطربهنسبت 1 به 10) و 400 میکرولیترکربناتسدیم 7 درصدبهمخلوط فوق اضافهگردید. بعداز 30 دقیقه نگهداریدردمایمحیط،جذبنوریآنتوسطاسپکتروفتومتردرطولموج 765 نانومترقرائت شد. درنهایتباقراردادنمقدارجذبعصارهدر معادلهخطیمربوطبهمنحنیاستانداردگالیکاسید، مقدارفنلکلموجوددرعصارهمحاسبهشد. دادههابر اساسمعادلمیلی­گرمگالیکاسیدبرگرمعصاره (mg GAE/g) بیان شد (and Park Nile,2013). همه سنجش­ها در سه تکرار انجام شد.

معادله (1)

Y: عدد جذب ثبت شده در دستگاه اسپکتوفتومتر

X: میزان فنل کل

 

سنجش فلاونوئید کل: محتوای فلاونوئیدی این عصاره­ها به روش رنگ­سنجی آلومینیوم کلرید اندازه‌گیری شد. در این روش به 500 میکرولیتر از محلول عصاره با 5/1 میلی­لیتر متانول 80 درصد، 100 میکرولیتر محلول آلومینیوم کلرید (10 درصد)، 100 میکرولیتر محلول استات پتاسیم یک مولار و 8/2 میلی­لیتر آب مقطر اضافه گردید. نمونه­ها به مدت 40 دقیقه در دمای اتاق انکوبه و سپس جذب مخلوط در 415 نانومتر اندازه­گیری شد.ازکوئرستینبهمنظوررسممنحنی استاندارداستفادهشدونتایجبرحسبمیلی­گرماکی­ والانکوئرستین (mg QE/g) درهرگرمعصارهبیانشد (Chang et al., 2002). تمامی سنجش­ها در سه تکرار انجام شد.

معادله (2)

Y:عدد جذب ثبت شده در دستگاه اسپکتوفتومتر

X: میزان فلاونوئید کل

سنجش فعالیت آنتی­اکسیدان: سنجش فعالیت مهار رادیکال­های آزاد DPPH^[16] به روش باروس و همکاران (Barros et al., 2007) صورت گرفت. این روش بر اساس تغییر رنگ محلول متانولی بنفش رنگ 2 و 2- دی فنیل-1- پیکریل-­ هیدرازیل به محلول زرد رنگ دی فنیل- پیکریل هیدرازین می­باشد. 250 میکرولیتر از عصاره با 750 میکرولیتر از محلول DPPH (2 میلی­گرم DPPH در 50 میلی­لیتر متانول حل شد) مخلوط گردید. این نمونه­ها به مدت 30 دقیقه در شرایط تاریکی و دمای اتاق انکوبه شد و سپس میزان جذب آن در طول موج 517 نانومتر با دستگاه اسپکتوفتومتر قرائت شد. درصد مهار رادیکال­های آزاد با فرمول ذیل محاسبه گردید:

معادله (3)

درصد مهار رادیکال آزاد = (Ac-As)/Ac×100

Ac: میزان جذب برای نمونه شاهد

As: میزان جذب نمونه گیاهی

 

آنالیز آماری

نتایج به‌صورت میانگین ±انحرافمعیاربیانشد. آنالیز آماری داده­ها به کمک نرم­افزار آماریSPSS version 16.0 صورت گرفت. داده­ها به کمک ANOVAیک طرفه مورد بررسی قرار گرفتند و تست توکی در سطح احتمال 5% انجام شد. همچنین برای بررسی همبستگی بین پارامترها از ضریب پیرسون استفاده گردید. ترسیم نمودارها با نرم افزار Excel صورت گرفت.

 

نتایج

سنجش محتوای فنل کل: تجزیه و تحلیل داده­ها حاکی از وجود اختلاف معنادار آماری بین عصاره­های متانولی چهار گیاه داروییکارلا، خیارآب­پران، کدوی هالووین و کدوی مارانکا از نظر محتوای فنل کل بود(05/0P≤). بیشترین محتوای فنلی مربوط به عصاره­ی متانولی میوه­ی گیاه خیار آب­پران و معادل5/3±59/85میلی­گرمگالیکاسیدبروزنخشک و کمترین محتوای فنلی مربوط به عصاره­ی متانولی میوه­ی کدوی هالووین و معادل 5/3±25/19 میلی‌گرمگالیکاسیدبروزنخشک بود (شکل 2). محتوای فنل کل در نمونه­ها به صورت نزولی چنین بود: خیار آب­پران › کارلا › مارانکا › هالووین. مطالعات متعددی نشان داده است که محتوای فنلی گیاهان با فعالیت آنتی­اکسیدان آنها همبستگی دارد؛ شاید این امر به خاطر خصوصت کاهشی آنهاست که به ترکیبات فنلی اجازه می­دهد به عنوان عامل کاهش­دهنده، دهنده­ هیدروژن و جداکننده­ی اکسیژن عمل نمایند (Chang et al., 2001).

 

 

 

شکل 2: مقایسه محتوای فنلی چهار گیاه دارویی کارلا، خیار آب­پران، کدوی هالووین و کدوی مارانکا. حروف مختلف روی ستون­ها نشان­دهنده اختلاف آماری معنادار بین نمونه­های گیاهی است.

 

سنجش محتوای فلاونوئید کل: تجزیهوتحلیلداده‌هاحاکیازوجوداختلافمعنادارآماریبینعصاره‌هایمتانولیچهارگیاهداروییکارلا،خیارآب­پران،کدویهالووینوکدویمارانکاازنظر میزان فلاونوئیدکلبود(05/0P≤).بیشترین محتوای فلاونوئیدی مربوط به عصاره متانولی میوه گیاه کارلا و معادل 80/0±13/12میلی­گرم کوئرستین بروزنخشک و کمترین محتوای فنلی مربوط به عصاره­ی متانولی میوه­ی کدوی هالووین و معادل 808/0±26/5 میلی‌گرمکوئرستین بروزنخشک بود (شکل 3). محتوای فلانوئید کل به صورت نزولی چنین بود: کارلا›خیار آب­پران›مارانکا ›هالووین. فلاونوئیدها رایج­ترین و گسترده­ترین گروه ترکیبات فنولی گیاهی هستند که معمولا در ایفای نقش آنتی­اکسیدانی سیار موثر می­باشند (Yanishlieva-Maslarova, 2001).

 

 

 

 

شکل 3: مقایسه محتوای فلاونوئیدی چهار گیاه دارویی کارلا، خیار آب پران، کدوی هالووین و کدوی مارانکا. حروف مختلف روی ستون­­ها نشان­دهنده اختلاف آماری معنادار بین نمونه­های گیاهی متفاوت است.

 

فعالیت آنتی­اکسیدانی: سنجش فعالیت آنتی­اکسیدانی عصاره­ها در این پژوهش به روش DPPH بود که در آن ترکیبات فنولیک به عنوان دهنده­هیدروژن و ترکیب آنتی­اکسیدان عمل می­نماید. تجزیهوتحلیلداده­هاحاکیازوجوداختلافمعنادارآماریبینعصاره­هایمتانولیچهارگیاهداروییکارلا،خیارآب­پران،کدویهالووینوکدویمارانکاازنظر میزانمهاررادیکال­هایآزادDPPHبود(05/0P≤). بیشترینفعالیت آنتی­اکسیدانی مربوط به عصاره متانولی میوه گیاه کارلا و معادل 69/0± 09/97 درصد و کمترین فعالیت آنتی­اکسیدانی مربوط به عصاره متانولی میوه کدوی هالووین و معادل7/2± 02/58 درصد بود (شکل 4). قدرت مهار رادیکال­های آزاد به ترتیب نزولی چنین بود: کارلا ›خیار آب­پران ›مارانکا ›هالوین. در این بررسی، مهار رادیکال­های آزاد DPPHتوسط عصاره­ی متانولی کارلا، خیار آب‌پران، کدوی مارانکا و کدوی هالووین روند افزایشی نسبت به محتوای فنل تام (R² = 0.9867) و محتوای فلاونوئید (R² = 0.8957) تام نشان داد؛ این نشان می­دهد که قدرت مهار رادیکال­های آزاد توسط عصاره متانولی این گیاهان همبستگی مثبتی با مقدار ترکیبات فنلی به خصوص فلاونوئیدهای موجود در عصاره دارد که با سایر مطالعات مطابقت داشت (Nile et al., 2017). بررسی ضریب همبستگی پیرسون بین قدرت مهار رادیکال­های آزاد DPPHو محتوای فنل تام(P=0.545) و همچنین بین قدرت مهار رادیکال­های آزاد DPPHو محتوای فلاونوئید تام (P=0.872) نشان‌دهنده وجود همبستگی مثبت بین این دو شاخصه بود ( ) (جدول 2). فعالیت آنتی‌اکسیدانی متفاوت این گیاهان دارویی ممکن است تحت تأثیر مراحل مختلف نموی میوه­ها و همچنین شرایط محیطی (دما و ارتفاع از سطح دریا) رشد گیاهان باشد (Egea et al., 2010; Dou et al., 2013).

 

 

 

 

جدول 1: بررسی ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرهای مختلف توتال فنل، توتال فلاونوئید و فعالیت آنتی­اکسیدانی

مهار رادیکال آزاد DPPH	توتال فلاونوئید	توتال فنل	متغیر
-	-	1.000	توتال فنل
-	1.000	0.152**	توتال فلاونوئید
1.000	0.872*	0.545*	مهار رادیکال آزاد DPPH

^*معناداری در سطح احتمال 05/0P<^** معناداری در سطح احتمال 01/0P<

 

 

شکل 4: مقایسه فعالیت آنتی­اکسیدانی چهار گیاه دارویی کارلا، خیار آب­پران، کدوی هالووین و کدوی مارانکا.

حروف مختلف روی ستون­ها نشان­دهنده اختلاف آماری معنادار بین نمونه های گیاهی متفاوت است.

 

بحث

ترکیبات فنولی قادرند رادیکال­های آزاد و انواع اکسیژن فعال را از طریق دادن اتم هیدروژن یا یک الکترون از یون فلزی کلات شونده مهار نمایند که در مطالعات پیشین اثرات آنتی­اکسیدانی گیاهان مختلف مورد بررسی قرار گرفته است(Katalinic et al., 2006; The´riault et al., 2007; Nileand and Park, 2015). امروزه سنجش ترکیبات پلی‌فنلی به دلیل عملکردهای فیزیولوژیکشان شامل آنتی­اکسیدان، آنتی‌موتاژن و ضدتومور به شدت مورد توجه قرار گرفته است (Othman et al.,2007). همچنین ترکیبات فلاونوئیدی دارای فعالیت­های بیولوژیکی خاص هستند و چنانچه از طریق گیاهان، میوه­ها و سبزیجات در وعده­های غذایی روزانه تأمین شوند قادرند از جهش­­های سلولی در بدن انسان جلوگیری کنند (Husein et al., 2014). مطالعات پیشین به ارزش دارویی این گیاهان و کاربرد آنها در طب سنتی اشاره داشته است (جدول 3) لیکن مقایسه بین این گونه­ها از نظر ارزش آنتی­اکسیدانی برای اولین بار مورد توجه واقع شده است.مقایسه ضریب همبستگی پیرسون بین پارامترهای مورد سنجش در مطالعه حاضر نشان داد که با افزایش میزان ترکیبات فنلی و به خصوص فلاونوئید­ها، فعالیت آنتی­اکسیدانی عصاره متانولی چهار گیاه دارویی کارلا، خیار آب­پران، کدوی مارانکا و کدوی هالووین نیز بیشتر شده است (جدول 2) که با سایر مطالعات مطابقت دارد ( Ismail et al., 2010; Felhi et al., 2016Baljeet et al., 2015;). بالاترین فعالیت آنتی­اکسیدانی در گیاه دارویی کارلا مشاهده گردید (شکل 3) که نسبت به سایر نمونه­های موجود در این آزمایش از محتوای فلاونوئیدی بیشتری برخوردار است (شکل 4). سایر محققان نیز فعالیت آنتی­اکسیدانی قابل توجه در کارلا را به‌دلیل حضور ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی نسبت داده­اند (Ghous et al., 2015; Fongmoon et al., 2013; Hamissou et al., 2013). ترکیبات آنتی­اکسیدانی با وزن مولکولی پایین مانند پلی­فنول­ها، فلاونوئیدها و فلاونول­ها در کارلا شناسایی شده­اند (Grover and Yadav, 2004).

گروهی از محققان در بررسی اثر آنتی­اکسیدانی عصاره مستخرج از اندام­های مختلف کارلای جمع‌آوری شده از اندونزی خاطر نشان کردند کهحضور ترکیب­هایفنلیدرتماماندام­هایگیاهکارلاعامل اصلیظرفیتآنتی­اکسیدانیآناست. آناناظهار داشتندکهازتماماندام­هایگیاهکارلامی­توانبه‌عنوانمنابعآنتی­اکسیدانیاستفادهنمود (Fridriany et al., 2015). محققان حضور هفت ترکیب فنلی پی-کوماریک اسید، تانیک اسید، بنزوئیک اسید، فرولیک اسید، گالیک اسید، کافئیک اسید و کاتچین را در اندام­های برگ، ساقه، میوه­ی سبز و میوه­ی رسیده­ی کارلا تأیید نمودند. آنها اظهار داشتند که گالیک اسید، ترکیب فنلی غالب در میوه­ی کارلاست (Kubola and Siriamornpun, 2008). هوراکس و همکاران نیز گزارش نمودند که مهمترین اسیدهای فنلی گیاه کارلا گالیک اسید، جنتیسیک اسید، کاتچین، کلروژنیک اسید و اپی­کاتچین است (Horax et al., 2010). سایر تحقیقات نشان داده که فعالیت آنتی­اکسیدانی گیاه کارلا ممکن است به دلیل حضور گروه­های هیدورکسیل موجود در ترکیبات فنلی آن باشد (Patel et al., 2011). پس از کارلا، عصاره­ی میوه­ی خیار آب­پران دارای فعالیت آنتی­اکسیدانی قوی بود (شکل 4) که محتوای توتال فنل بالایی داشت (شکل 2) که این نتایج با نتایج مطالعات دیگر محققان (Felhi et al., 2016) همسو بود. محققان معتقدند خیار آب­پران غنی از ترکیبات فنلی است و فعالیت آنتی­اکسیدانی قوی این گیاه را به حضور ترکیبات فعال زیستی نظیر تری­ترپنوئیدها (کوکوربیتاسین­ها)، کربوهیدرات­ها، تانن­ها، صمغ، پپتیدها و لوکوآنتوسیانین­ها نسبتداده‌اند که قادرند فعالیت آنتی­اکسیدانی را افزایش دهند (Attard and Attard, 2008; Bernard and Olayinka, 2010). عصاره گیاه دارویی خیار آب­پران غنی از ترکیباتی نظیر کربوهیدارت­ها، کارتنوئیدها، گلیکوژن، آمینواسیدها، نشاسته، کالوتروپین، کالوتروپوجنین، فسفات­ها، لیپیدها و کالوس است که این ترکیبات همگی حاوی باندهای هیدروکسیل بوده و بنابراین فعالیت آنتی­اکسیدانی آن را افزایش می­دهد (Diaz et al., 2012).به طور کلی محققان قدرت مهار رادیکال­های آزاد DPPH توسط ترکیبات پلی­فنلی را به افزایش فرآیند احیای قندها و تشکیل محصولات واکنش میلارد نسبت دادند؛ که این محصولات فعالیت آنتی­اکسیدانی قوی دارند (Madrau et al., 2009; Herch et al., 2014; İncedayi et al., 2016).

در میان گیاهان دارویی مورد بررسی در این مطالعه که به خصوصیات اتنوفارماکولوژیکی آنها پیشتر اشاره شده است (جدول 3)؛ دو گیاه کارلا و خیار آب­پران از محتوای فنلی، فلاونوئیدی و آنتی‌اکسیدانی بالاتری نسبت به سایر گونه­ها برخوردارند. کارلا بومی ایران نیست و بذر آن از هند و پاکستان وارد شده و برای اولین­بار در استان سیستان و بلوچستان کشت شده است اما هم­اکنون در اکثر نقاط ایران مانند سایر گیاهان تیره کدوئیان مورد کشت و کار قرار می‌گیرد و در نواحی شمالی این گیاه را با نام­ جگر زلیخا می­شناسند. از میوه­ی سبز آن به صورت رنده شده با ماست برای کاهش قند خون استفاده می­شود. همچنین چیپس کارلا به صورت دم‌نوش جهت درمان دیابت استعمال دارد. ضماد برگ و میوه کارلا به صورت خارجی در درمان زخم­ها کاربرد دارد و استعمال خوراکی میوه و برگ آن اثرات کرم­کشی و انگل­کشی در سیستم گوارشی دارد. این گیاه ضدویروس بوده و در درمان هپاتیت و سرخک مفید است. در طب سنتی ترکی از میوه­ی بالغ و رسیده ­ی کارلا به صورت خارجی جهت التیام سریع زخم­ها استفاده می­شود و به صورت داخلی سبب التیام زخم­ها و مشکلات سیستم گوارش می­گردد (Grover and Yadav, 2004). در کشورهای آسیایی از برگ، میوه و ریشه­ی این گیاه به منظور کاهش تب استفاده می­شود. همچنین در درمان قاعدگی دردناک، تسهیل زایمان و یا به عنوان کنترل زادآوری استفاده شده است (Beloin et al., 2005). در درمان آبله مرغان و سرخک در کودکان موثر بوده؛ گاهی برای بهبود بیماری­های پوستی شاخساره گیاه درون آب خویسانده می­شود (100 گرم/ لیتر) و با آن استحمام می­گردد و یا محل زخم جلدی به کمک اسفنج با این خویسانده مرطوب می­شود. از بذر کارلا کمتر استفاده می­شود چون در زنان ایجاد تهوع، دیسمنوره و سقط جنین می­نماید (Beloin et al., 2005).

خیار آب­پران که در ایران با نام­های خر خیار، خیار دشتی، خیار وحشی، خیار شنگ، سیم آهنگ، کربز، خیارزه، کموزسگی و کموز کول معروف است بیشتر در استان­های آذربایجان و گیلان می­روید. برگ، گل، میوه و ریشه این گیاه در طب سنتی استفاده می‌شود. عصاره­ میوه­ی خیار آب­پران با نام الاتریوم در پزشکی کاربرد دارد. الاتریوم خاصیت بی­حس­کنندگی دارد و در مورد مالاریا و هاری به کار می­رود. طبیعت آن گرم و خشک است و در طب سنتی پاک­کننده­ی دماغ، مسهل صفرا، بلغم خام و زرد آب است و برای فلج، کزاز، سردرد، دردهای مفاصل، نقرس، سیاتیک، سرفه سرد، تنگی نفس، بادها، بواسیر، خرد کردن سنگ کلیه و مثانه، قاعده­آور و ادرارآور مفید است. خوردن دم­کرده­ آن برای درمان جذام کاربرد دارد (Moayyed Amini, et al., 2016). در طب سنتی هند و چین از برگ و میوه­ی خیار آب­پران به عنوان تهوع‌آور و در درمان بیماری­های کبدی استفاده می‌شود. این گیاه دارای خاصیت کاهندگی درد (مسکن)، کاهنده­ی تب همراه با اسهال، کاهش التهاب و ضدعفونی­کننده است. عصاره­ی میوه خیار آب­پران تخلیه کننده­ی بسیار قوی کلون است و مصرف بیش از حد آن ایجاد مسمومیت و سردرد می­کند (Moayyed Amini, et al., 2016). ترکیب کوکوربیتاسین Bکه از ترکیبات غالب میوه­خیار آبپران است اثرات ضدتوموری قوی در سرطان سینه دارد (Wakimoto et al., 2008). در طب سنتی آناتولی، ریشه­های خیار آب­پران برای کاهش درد، درمان هموروئید، سینوزیت، یرقان، شب ادراری، کمر درد و گوش درد استفاده شده است (Toker et al., 2003).

 

نتیجه­گیرینهایی

نقش گیاه دارویی کارلا در درمان بیماری دیابت از طریق کاهش قند خون و تأخیر در بروز عوارض جانبی بیماری دیابت نظیر نفروپاتی، نوروپاتی، آب مروارید، آترواسکلروز و التیام زخم­های عفونی بسیار قابل توجه است. علاوه بر این هنوز هیچ داروی سنتزی ارائه نشده است که بتواند به صورت جامع تمام عوارض جانبی ناشی از بیماری دیابت را کنترل کند حالیکه گیاه دارویی کارلا به خوبی با شرایط آب و هوایی کشور ما مخصوصا مناطق گرمسیر و نیمه‌گرمسیر سازگار بوده و در اکثر مناطق قابل کشت است فلذا می­توان این داروی گیاهی را بسیار راحت و ارزان در اختیار بیماران قرار داد. همچنین با توجه به نتایج تحقیق حاضر، کارلا و خیار آب­پران دارای مقادیر قابل توجهی ترکیبات پلی­فنلی بوده و می­توانند فعالیت آنتی­اکسیدانی قوی از خود نشان دهند؛ لذا استفاده از این گیاهان به عنوان غذا-دارو جهت بهره‌مندی از ترکیبات فعال زیستی و طبیعی آنها توصیه می­گردد. پیشنهاد می­گردد مطالعات بیشتری جهت شناسایی مراکز پراکنش خیار آب­پران در کشور و معرفی اکوتایپ­های این گونه صورت گیرد.

 

 

References

1. Attard, E. and Attard, H., 2008. Antitryosin activity of extracts from Ecballiumelaterium seeds. Fitoterapia, 79(3): 226-228.
2. Attard, E., Brincat, M.P. and Cuschieri, A., 2005. Immunomodulatory activity of cucurbitacin E isolated from Ecballiumelaterium.Fitoterapia, 76(5): 439-441.
3. Bahorun, T., Grinier, B., Trotin, F., Brunet, G., Pin, T., Luncky, M., Vasseur, J., Cazin, M., Cazin, C. and Pinkas, M., 1996. Oxygen species scavenging activity of phenolic extracts from Hawthorn fresh plant organs and pharmaceuticalpreparations. Arzneimittel-Forschung, 46(11): 1086-1089.
4. Barros, L., Baptista, P. and Ferreira, I.C.F.R., 2007. Effect of fruiting body maturity stage on antioxidant activity measured by several biochemical assays. Lactarius piperatus .Food and Chemical Toxicology, 45(9): 1731-1737. 
5. Beloina, N., Gbeassorb, M., Akpaganab, K., Hudsonc, J., Soussab,K., Koumaglob, K. and Arnasona, J.T., 2005. Ethnomedicinal uses of Momordicacharantia (Cucurbitaceae) in Togo and relation to its phytochemistry and biological activity. Journal of Ethnopharmacology, 96: 49-55.
6. Bernard, S.A., and Olayinka, O.A,.2010. Search for a novel antioxidant, anti-inflammatory/analgesic or anti-proliferative drug: Cucurbitacins hold the ace. Journal of Medicinal Plants Research, 4(25): 2821-2826.
7. Bizid, S., Sabbah, M., Msakni, I., Ben Slimene, B., Mohamed, G., Bouali, R., Ben Abdallah, H. and Abdelli, N., 2014. Cholestatic hepatitis due to Ecballiumelaterium. IngestionClinics and Research in Hepatology and Gastroenterology, 39(5): 61-63.
8. Bohlooli, S., Jafari, N. and Jahed, S., 2012. Cytotoxic effect of freeze-dried extract of Ecballiumelateriumfruit on gastric adenocarcinoma (AGS) and esophageal squamous cell carcinoma (KYSE30) cell lines. Journal of Gastrointestinal Cancer, 43(4): 579-583.
9. Carvalho, L.M.J., Smiderle, L., Carvalho J.L.V., Cardoso F.S.N. and Koblitz M.G.B.,2014. Assessment of carotenoids in pumpkins after different home cookingconditions. Food Science and Technology, 34:76-77.
10. Chang, S.T., Wu, J.H., Wang, S.Y., Kang, P.L., Yang, N.S and Shyur, L.F., 2001. Antioxidant activity of extracts from Acacia confusa bark and heartwood. Journal of Agricultural & Food Chemistry, 49(7): 3420–3424.
11. Chang, C.C., Yang, M.H., Wen, H.M. and Chern, J.C., 2002. Estimation of total flavonoid content in propolis by two complementary colorimetric methods. Journal of food and drug analysis, 10(3): 178-182.
12. Chirag, P., Tyagi, S.,Halligudi, N., Yadav, J., Pathak, S.,  Singh, S., Pandey, A.,  Singh, D. and Shankar K., 2013. Antioxidant activity of herbal plants: a recent review. Journal of Drug Discovery and Therapeutics, 1(8): 1-8.
13. Grover, J.K. and Yadav, S.P., 2004. Pharmacological actions and potential uses ofMomordicacharantia: a review. Journal of Ethnopharmacology, 93: 123–132.
14. Diaz, P., Jeong, S.C., Lee, S., Khoo, C. and Koyyalamudi, S.R., 2012. Antioxidant and anti-inflammatory activities of selected medicinal plants and fungi containing phenolic and flavonoid compounds. Chinese Medicine, 7(1): 1-9.
15. Dou, D., Leng, P., Li, Y., Zeng, Y. and Sun, Y., 2013. Comparative study of antioxidant compounds and antiradical properties of the fruit extracts from three varieties of Crataeguspinnatifida.Journal of Food Science and Technology, 52(1): 430-436.
16. Egea, I., Sanchez-Bel, P., Romojaro, F. and Pretel, M. T., 2010. Six edible wild fruits as potential antioxidant additives or nutritional supplements. Plant Foods for Human Nutrition, 65(2): 121-129.
17. El Naggar, M.B., Chalupova, M., Prazanova, G., Parak, T., Švajdlenka, E., Žemlicka, M. and Suchy, P., 2015. Hepatoprotective and proapoptotic effect of Ecballiumelaterium on CCl-induced hepatotoxicity in rats. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 8(7): 526-531. 
18. Felhi, S., Hajlaoui, H., Ncir, M., Bakari, S., Ktari, N., Saoudi, M., Gharsallah, N. and Kadri, A., 2016.Nutritional, phytochemical and antioxidant evaluation and FT-IR analysis of freeze dried extracts of Ecballium elaterium fruit juice from three localities. Food Science and Technology, 36(4): 646-655.
19. Firouzkoohi, F., Esmaeilzadeh Bahabadi, S., Mohkami, Z. and Yosefzaei, F., 2018.The effect of different solvents on total phenolic, flavonoid contents and antioxidant activity of different organs of Momordicacharantia L. cultured in Sistan region.Journal of medicinal plants ecophytochemistry, 5(4): 74-85.
20. Fongmoon, D., Lalitwongsa, S., Keyoonwong, W., Nakong, M. and Iamsaard, S., 2013. Antioxidant activity and cytotoxicity of bitter melon (Momordicacharantia L.) Extract cultured in lampang Thailand. International Journal of Science, 10(2): 18-25.
21. Frankel E.N., 1999 .Recent advances in lipid oxidation. Journal of the Science of Food and Agriculture, 54: 495-511.
22. Fidrianny, I., Ramadhani, S. and Komar, R., 2015. In vitro Antioxidant capacities of three organs of bitter gourd (Momordica charantia L.) form west Java-Indonesia using DPPH and FRAP assays. International Journal ofPharmacognosy and Phytochemical Research, 7(5): 1034-1041.
23. Ghorbani Ghozhdi, H., 2013. Introduction to the foundations of medicinal herbs, spices and aromatic plants. Shahroud University Publication, Shahroud, 587p.
24. Ghous, T., Aziz, N., Mehmood, Z. and Andleeb, S., 2015. Comparative study of antioxidant, metal chelating and antiglycation activities of Momordica charantia flesh and pulp fractions. Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences, 28(4): 1217-1223.
25. Greige-Gerges, H., Khalil, R.A., Mansour, E.A., Magdalou, J., Chahine, R. and Ouaini, N., 2007. Cucurbitacins from Ecballium elaterium juice increase the binding of Bilirubin and Ibuprofen to albumin in human plasma. Chemico-Biological Interactions, 169(1): 53-62.
26. Hamissou, M., Smith, A.C., Carter, R.E. and Triplett, J.K., 2013. Antioxidative properties of Bitter gourd (Momordica charantia) and Zucchini (Cucurbita pepo). Emirates Journal of Food and Agriculture, 25(9): 641.
27. Heidari, M. and Mobaseri Moghadam, M., 2012. Effect of rate and time of nitrogen application on fruit yield and accumulation of nutrient elements in Momordicacharantia.Journal of the Saudi Society of Agriculture Sciences, 11(2): 129-133.
28. Herch, W., Kallel, H. and Boukhchina, S., 2014. Physicochemical properties and antioxidant activity of Tunisian Date Palm oil as affected by different extraction methods. Food Science and Technology, 34(3): 464-470. 
29. Horax, R., Hettiarachchy, N. and Chen,P., 2010. Extraction, quantification, andantioxidant activities of phenolics frompericarp and seeds of bitter melons (Momordicacharantia) harvested atthree maturity stages (immature, mature,and ripe). Journal of Agricultural andFood Chemistry, 58(7): 4428-4433.
30. Hugh C.C. and Whitaker, T. W. 1961. History and Distribution of the Cultivated Cucurbits in the Americas. American Antiquity, 26(4): 469-485.
31. Husein, A.I., Ali-Shtayeh, M.S., Jondi, W.J., Zatar, N.A., Abu-Reidah, I.M. and Jamous, R.M.,2014. In vitro antioxidant and antitumor activitiesof six selected plants used in the Traditional Arabic Palestinianherbal medicine. Pharm Biol, 52: 1249–1255.
32. İncedayi, B., Tamer, C.E., Sinir, G.O., Suna, S. and Çopur, O.U., 2016. Impact of different drying parameters on color, β-carotene, antioxidant activity and minerals of Apricot (Prunusarmeniaca L.). Food Science and Technology, 36(1): 171-178. 
33. Ismail, H.I., Chan, K.W., Mariod, A.A., and Ismail, M., 2010. Phenolic content and antioxidant activity of Cantaloupe (Cucumis melo) methanolic extracts. Food Chemistry, 119: 643–647.
34. Jaradat, N., Jodehb, S., Rinnob, T., Kharoof, M., Zaida, A.N., and Hannon, M., 2012. Determination the presence of phytomelin in Ecballiumelaterium to approve its folk uses .International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, 4(2): 233-237.
35. Katalinic, V., MIlos, M., Kulisic, T., Jukic, M., 2006. Screening of 70 medical plant extracts for antioxidant capacity and total phenols. Food Chemistry, 94: 550-577.
36. Kris-Ethertonm, P.M., Hecker, K.D., Bonanome, A., Coval, S.M., Binkoski, A.E. and Hilpert, K.F., 2002. Bioactive compounds in foods: their role in the prevention of cardiovasculardisease and cancer. American Journal of Medicine, 113: 71-88.
37. Kubola, J. and Siriamornpun, S., 2008. Phenolic contents and antioxidant activities of Bitter gourd (Momordica charantia L.) leaf stem and fruit fraction extracts in vitro. Food Chemistry, 110: 881-890.
38. Madrau, M.A., Pisicopo, A., Sanguinetti, A.M., Del Caro, A., Poiana, M., Romeo, F.V. and Piga, A., 2009. Effect of drying temperature on polyphenolic content and antioxidant activity of apricots. European Food Research and Technology, 228: 441-448. 
39. Mathew, S. and Abraham T.E., 2006. In vitro antioxidant activity andscavenging effects ofCinnamomumverum leaf extract assayed by different methodologies. Food Chem Toxicol: 44:198-206.
40. Moayyed Amini, R., Ghanbari,A.R., Staji, A.,Shokouhian, A.A. and Elhami, B., 2017. Assessment of phisico-chemical and genetic variation by ISSR markers in squirting cucumber (Ecballiumelaterium) Ardebil province. M.Sc.thesis, Faculty of Agriculture and Natural Resources,Department of Horticultural Sciences, University of Mohaghegh Ardebili, Ardebil.
41. Nile, S.H., and Park, S.W.,2013. Total phenolics, antioxidant and xanthine oxidase inhibitory activity of three colored onions (Alliumcepa L.). Front Life Sci, 7: 224–228.
42. Nile, S.H., and Park, S.W., 2015. Chromatographic analysis, antioxidant,anti-inflammatory and xanthine oxidase inhibitory activities ofginger extracts and its reference compounds. Ind Crop Prod,70: 238–244.
43. Nile, S.H., Nile, A.S., and   Keum,Y.S., 2017. Total phenolics, antioxidant, antitumor, and enzyme inhibitory activity of Indian medicinal and aromatic plants extracted with different extraction methods. Biotech, 7: 76-86.
44. Othman, A., Ismail, A., Ghani, N. A. and Adenan, I., 2007. Antioxidant capacity and phenolic content of Cocoa beans. Food Chemistry, 100, 1523–1530.
45. Phillips, K.M., Ruggio, D.M and . Ashraf-Khorassani, M,. 2005. Phytosterol composition of nuts and seeds commonly consumed in the United States. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53: 9436-9445.
46. Patel, S., Patel, T., Parmar, K., Patel, B., and Patel, P., 2011. Evaluation ofantioxidant activity, phenol and flavonoidcontents of Momordica charantia Linnfruit. Advance Research inPharmaceuticals and Biologicals, 1: 120-129.
47. Rabrenovic, C.C., Dimic, E.B., Novakovic, M.M., Tesevic, V.Vand . Basic, Z.N,. 2014. Themost important bioactive components of cold pressed oil from different pumpkin(Cucurbitapipo L.) seeds. Food Sci Technol, 55: 521-527.
48. Sabudak, T,. 2007. Fatty acid composition of seed and leaf oils of pumpkin. Walnut,almond, maize, sunflower and melon. Chem Nat Compounds, 43: 465-467.
49. Salhab, A.S., 2013. Human exposure to fruit juice: fatal toxicity and possible remedy Ecballiumelaterium. Pharmacology and Pharmacy, 4(05): 447-450.
50. Sargin, S.A., Akcicek, E. and Selvi, S., 2013. An ethnobotanical study of medicinal plants used by the local people of Alaşehir (Manisa) in Turkey. Journal of Ethnopharmacology, 150(3): 860-874.
51. Shahidi, F.  andNaczk, M., 2004. Phenolics in food and nutraceuticals. Boca Raton, FL:CRC Press. United States, 576 p.
52. Shan, B., Xie, J.H., Zhu, J.H .and Peng Y., 2012. Ethanol modified supercritical carbon dioxide extraction of flavonoids from Momordica charantia L. and its antioxidant activity. Food and Bioproducts Processing ,90:579-587.
53. Smith, B.D., 1997. The initial domestication of Cucurbitapepo in the Americas10,000 years ago. Science, 276: 932-934.
54. Stevenson, D.G., Eller, F.J., Wang, L., Jane, J.L.,and  Wang, T., 2007. Oil and tocopherole content and composition of pumpkin seed oil in 12 cultivars. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 55: 4005-4013.
55. Tachakittirungrod, S., Okonogi, S. and Chowwanapoonpohn, S., 2007. Study on antioxidant activity of certain plants in Thailand: Mechanism of antioxidantaction of Guava leaf extract. Food Chemistry, 103(2): 381-388.
56. The´riault, V., Bernatchez, L., Dodson, J.J., 2007. Mating system and individual reproductive success of sympatric anadromous and resident brook charr, Salvelinus fontinalis, under natural conditions. Behavioral Ecology and Sociobiology, 62: 51-65.
57. Toker, G., Memisoglu, M., Toker, M.C., and Yesilada, E., 2003. Callus formation and cucurbitacin B accumulation in Ecballiumelaterium callus cultures.Fitoterapia, 74(7-8): 618-623. 
58. WHO. [No authors listed]., 1993. Evaluation of certain food additives and contaminants.Forty-first report of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives.World Health Organ Tech Rep Ser, 837: 1-53.
59. Wakimoto, N., Yin, D., O'Kelly, J., Haritunians, T., Karlan, B., Said J., Xing, H., and Koeffler, H.P., 2008.Cucurbitacin B has a potent antiproliferative effect on breast cancer cells in vitro and in vivo. Cancer Sci, 99(9):1793-1797.
60. Yanishlieva-Maslarova, N.V., 2001. Inhibiting oxidation. In J. Pokorny, N., Yanishlieva, & M.H. Gordon (Eds.), Antioxidants in food: Practical applications(pp. 22–70). England, 400 p.

 

 

 

 

 

 

---

[1]. Momordica charantia L.

[2]. Ecballium elaterium (L.)A.Rich

[3]. Cucurbita pepo L. cultivar pumpkin

[4]. Lagenaria siceraria L. cultivar  Marankka

^*نویسنده مسئول: [e-mail]

[6]. Butylated hydroxylanisole

[7]. Butylated hydroxytoluene

[8].β-Hydroxyquinone

[9]. Carcinogenesis

[10]. Oxidative stress

[11]. Charantin

[12]. Momordicin

[13]. Cucurbitacin B

[14]. Marakka

[15]. Maranka

[16].2, 2-diphenyl-1-picryl-hydrazyl

مراجع

References

1. Attard, E. and Attard, H., 2008. Antitryosin activity of extracts from Ecballiumelaterium seeds. Fitoterapia, 79(3): 226-228.
2. Attard, E., Brincat, M.P. and Cuschieri, A., 2005. Immunomodulatory activity of cucurbitacin E isolated from Ecballiumelaterium.Fitoterapia, 76(5): 439-441.
3. Bahorun, T., Grinier, B., Trotin, F., Brunet, G., Pin, T., Luncky, M., Vasseur, J., Cazin, M., Cazin, C. and Pinkas, M., 1996. Oxygen species scavenging activity of phenolic extracts from Hawthorn fresh plant organs and pharmaceuticalpreparations. Arzneimittel-Forschung, 46(11): 1086-1089.
4. Barros, L., Baptista, P. and Ferreira, I.C.F.R., 2007. Effect of fruiting body maturity stage on antioxidant activity measured by several biochemical assays. Lactarius piperatus .Food and Chemical Toxicology, 45(9): 1731-1737. 
5. Beloina, N., Gbeassorb, M., Akpaganab, K., Hudsonc, J., Soussab,K., Koumaglob, K. and Arnasona, J.T., 2005. Ethnomedicinal uses of Momordicacharantia (Cucurbitaceae) in Togo and relation to its phytochemistry and biological activity. Journal of Ethnopharmacology, 96: 49-55.
6. Bernard, S.A., and Olayinka, O.A,.2010. Search for a novel antioxidant, anti-inflammatory/analgesic or anti-proliferative drug: Cucurbitacins hold the ace. Journal of Medicinal Plants Research, 4(25): 2821-2826.
7. Bizid, S., Sabbah, M., Msakni, I., Ben Slimene, B., Mohamed, G., Bouali, R., Ben Abdallah, H. and Abdelli, N., 2014. Cholestatic hepatitis due to Ecballiumelaterium. IngestionClinics and Research in Hepatology and Gastroenterology, 39(5): 61-63.
8. Bohlooli, S., Jafari, N. and Jahed, S., 2012. Cytotoxic effect of freeze-dried extract of Ecballiumelateriumfruit on gastric adenocarcinoma (AGS) and esophageal squamous cell carcinoma (KYSE30) cell lines. Journal of Gastrointestinal Cancer, 43(4): 579-583.
9. Carvalho, L.M.J., Smiderle, L., Carvalho J.L.V., Cardoso F.S.N. and Koblitz M.G.B.,2014. Assessment of carotenoids in pumpkins after different home cookingconditions. Food Science and Technology, 34:76-77.
10. Chang, S.T., Wu, J.H., Wang, S.Y., Kang, P.L., Yang, N.S and Shyur, L.F., 2001. Antioxidant activity of extracts from Acacia confusa bark and heartwood. Journal of Agricultural & Food Chemistry, 49(7): 3420–3424.
11. Chang, C.C., Yang, M.H., Wen, H.M. and Chern, J.C., 2002. Estimation of total flavonoid content in propolis by two complementary colorimetric methods. Journal of food and drug analysis, 10(3): 178-182.
12. Chirag, P., Tyagi, S.,Halligudi, N., Yadav, J., Pathak, S.,  Singh, S., Pandey, A.,  Singh, D. and Shankar K., 2013. Antioxidant activity of herbal plants: a recent review. Journal of Drug Discovery and Therapeutics, 1(8): 1-8.
13. Grover, J.K. and Yadav, S.P., 2004. Pharmacological actions and potential uses ofMomordicacharantia: a review. Journal of Ethnopharmacology, 93: 123–132.
14. Diaz, P., Jeong, S.C., Lee, S., Khoo, C. and Koyyalamudi, S.R., 2012. Antioxidant and anti-inflammatory activities of selected medicinal plants and fungi containing phenolic and flavonoid compounds. Chinese Medicine, 7(1): 1-9.
15. Dou, D., Leng, P., Li, Y., Zeng, Y. and Sun, Y., 2013. Comparative study of antioxidant compounds and antiradical properties of the fruit extracts from three varieties of Crataeguspinnatifida.Journal of Food Science and Technology, 52(1): 430-436.
16. Egea, I., Sanchez-Bel, P., Romojaro, F. and Pretel, M. T., 2010. Six edible wild fruits as potential antioxidant additives or nutritional supplements. Plant Foods for Human Nutrition, 65(2): 121-129.
17. El Naggar, M.B., Chalupova, M., Prazanova, G., Parak, T., Švajdlenka, E., Žemlicka, M. and Suchy, P., 2015. Hepatoprotective and proapoptotic effect of Ecballiumelaterium on CCl-induced hepatotoxicity in rats. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 8(7): 526-531. 
18. Felhi, S., Hajlaoui, H., Ncir, M., Bakari, S., Ktari, N., Saoudi, M., Gharsallah, N. and Kadri, A., 2016.Nutritional, phytochemical and antioxidant evaluation and FT-IR analysis of freeze dried extracts of Ecballium elaterium fruit juice from three localities. Food Science and Technology, 36(4): 646-655.
19. Firouzkoohi, F., Esmaeilzadeh Bahabadi, S., Mohkami, Z. and Yosefzaei, F., 2018.The effect of different solvents on total phenolic, flavonoid contents and antioxidant activity of different organs of Momordicacharantia L. cultured in Sistan region.Journal of medicinal plants ecophytochemistry, 5(4): 74-85.
20. Fongmoon, D., Lalitwongsa, S., Keyoonwong, W., Nakong, M. and Iamsaard, S., 2013. Antioxidant activity and cytotoxicity of bitter melon (Momordicacharantia L.) Extract cultured in lampang Thailand. International Journal of Science, 10(2): 18-25.
21. Frankel E.N., 1999 .Recent advances in lipid oxidation. Journal of the Science of Food and Agriculture, 54: 495-511.
22. Fidrianny, I., Ramadhani, S. and Komar, R., 2015. In vitro Antioxidant capacities of three organs of bitter gourd (Momordica charantia L.) form west Java-Indonesia using DPPH and FRAP assays. International Journal ofPharmacognosy and Phytochemical Research, 7(5): 1034-1041.
23. Ghorbani Ghozhdi, H., 2013. Introduction to the foundations of medicinal herbs, spices and aromatic plants. Shahroud University Publication, Shahroud, 587p.
24. Ghous, T., Aziz, N., Mehmood, Z. and Andleeb, S., 2015. Comparative study of antioxidant, metal chelating and antiglycation activities of Momordica charantia flesh and pulp fractions. Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences, 28(4): 1217-1223.
25. Greige-Gerges, H., Khalil, R.A., Mansour, E.A., Magdalou, J., Chahine, R. and Ouaini, N., 2007. Cucurbitacins from Ecballium elaterium juice increase the binding of Bilirubin and Ibuprofen to albumin in human plasma. Chemico-Biological Interactions, 169(1): 53-62.
26. Hamissou, M., Smith, A.C., Carter, R.E. and Triplett, J.K., 2013. Antioxidative properties of Bitter gourd (Momordica charantia) and Zucchini (Cucurbita pepo). Emirates Journal of Food and Agriculture, 25(9): 641.
27. Heidari, M. and Mobaseri Moghadam, M., 2012. Effect of rate and time of nitrogen application on fruit yield and accumulation of nutrient elements in Momordicacharantia.Journal of the Saudi Society of Agriculture Sciences, 11(2): 129-133.
28. Herch, W., Kallel, H. and Boukhchina, S., 2014. Physicochemical properties and antioxidant activity of Tunisian Date Palm oil as affected by different extraction methods. Food Science and Technology, 34(3): 464-470. 
29. Horax, R., Hettiarachchy, N. and Chen,P., 2010. Extraction, quantification, andantioxidant activities of phenolics frompericarp and seeds of bitter melons (Momordicacharantia) harvested atthree maturity stages (immature, mature,and ripe). Journal of Agricultural andFood Chemistry, 58(7): 4428-4433.
30. Hugh C.C. and Whitaker, T. W. 1961. History and Distribution of the Cultivated Cucurbits in the Americas. American Antiquity, 26(4): 469-485.
31. Husein, A.I., Ali-Shtayeh, M.S., Jondi, W.J., Zatar, N.A., Abu-Reidah, I.M. and Jamous, R.M.,2014. In vitro antioxidant and antitumor activitiesof six selected plants used in the Traditional Arabic Palestinianherbal medicine. Pharm Biol, 52: 1249–1255.
32. İncedayi, B., Tamer, C.E., Sinir, G.O., Suna, S. and Çopur, O.U., 2016. Impact of different drying parameters on color, β-carotene, antioxidant activity and minerals of Apricot (Prunusarmeniaca L.). Food Science and Technology, 36(1): 171-178. 
33. Ismail, H.I., Chan, K.W., Mariod, A.A., and Ismail, M., 2010. Phenolic content and antioxidant activity of Cantaloupe (Cucumis melo) methanolic extracts. Food Chemistry, 119: 643–647.
34. Jaradat, N., Jodehb, S., Rinnob, T., Kharoof, M., Zaida, A.N., and Hannon, M., 2012. Determination the presence of phytomelin in Ecballiumelaterium to approve its folk uses .International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, 4(2): 233-237.
35. Katalinic, V., MIlos, M., Kulisic, T., Jukic, M., 2006. Screening of 70 medical plant extracts for antioxidant capacity and total phenols. Food Chemistry, 94: 550-577.
36. Kris-Ethertonm, P.M., Hecker, K.D., Bonanome, A., Coval, S.M., Binkoski, A.E. and Hilpert, K.F., 2002. Bioactive compounds in foods: their role in the prevention of cardiovasculardisease and cancer. American Journal of Medicine, 113: 71-88.
37. Kubola, J. and Siriamornpun, S., 2008. Phenolic contents and antioxidant activities of Bitter gourd (Momordica charantia L.) leaf stem and fruit fraction extracts in vitro. Food Chemistry, 110: 881-890.
38. Madrau, M.A., Pisicopo, A., Sanguinetti, A.M., Del Caro, A., Poiana, M., Romeo, F.V. and Piga, A., 2009. Effect of drying temperature on polyphenolic content and antioxidant activity of apricots. European Food Research and Technology, 228: 441-448. 
39. Mathew, S. and Abraham T.E., 2006. In vitro antioxidant activity andscavenging effects ofCinnamomumverum leaf extract assayed by different methodologies. Food Chem Toxicol: 44:198-206.
40. Moayyed Amini, R., Ghanbari,A.R., Staji, A.,Shokouhian, A.A. and Elhami, B., 2017. Assessment of phisico-chemical and genetic variation by ISSR markers in squirting cucumber (Ecballiumelaterium) Ardebil province. M.Sc.thesis, Faculty of Agriculture and Natural Resources,Department of Horticultural Sciences, University of Mohaghegh Ardebili, Ardebil.
41. Nile, S.H., and Park, S.W.,2013. Total phenolics, antioxidant and xanthine oxidase inhibitory activity of three colored onions (Alliumcepa L.). Front Life Sci, 7: 224–228.
42. Nile, S.H., and Park, S.W., 2015. Chromatographic analysis, antioxidant,anti-inflammatory and xanthine oxidase inhibitory activities ofginger extracts and its reference compounds. Ind Crop Prod,70: 238–244.
43. Nile, S.H., Nile, A.S., and   Keum,Y.S., 2017. Total phenolics, antioxidant, antitumor, and enzyme inhibitory activity of Indian medicinal and aromatic plants extracted with different extraction methods. Biotech, 7: 76-86.
44. Othman, A., Ismail, A., Ghani, N. A. and Adenan, I., 2007. Antioxidant capacity and phenolic content of Cocoa beans. Food Chemistry, 100, 1523–1530.
45. Phillips, K.M., Ruggio, D.M and . Ashraf-Khorassani, M,. 2005. Phytosterol composition of nuts and seeds commonly consumed in the United States. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53: 9436-9445.
46. Patel, S., Patel, T., Parmar, K., Patel, B., and Patel, P., 2011. Evaluation ofantioxidant activity, phenol and flavonoidcontents of Momordica charantia Linnfruit. Advance Research inPharmaceuticals and Biologicals, 1: 120-129.
47. Rabrenovic, C.C., Dimic, E.B., Novakovic, M.M., Tesevic, V.Vand . Basic, Z.N,. 2014. Themost important bioactive components of cold pressed oil from different pumpkin(Cucurbitapipo L.) seeds. Food Sci Technol, 55: 521-527.
48. Sabudak, T,. 2007. Fatty acid composition of seed and leaf oils of pumpkin. Walnut,almond, maize, sunflower and melon. Chem Nat Compounds, 43: 465-467.
49. Salhab, A.S., 2013. Human exposure to fruit juice: fatal toxicity and possible remedy Ecballiumelaterium. Pharmacology and Pharmacy, 4(05): 447-450.
50. Sargin, S.A., Akcicek, E. and Selvi, S., 2013. An ethnobotanical study of medicinal plants used by the local people of Alaşehir (Manisa) in Turkey. Journal of Ethnopharmacology, 150(3): 860-874.
51. Shahidi, F.  andNaczk, M., 2004. Phenolics in food and nutraceuticals. Boca Raton, FL:CRC Press. United States, 576 p.
52. Shan, B., Xie, J.H., Zhu, J.H .and Peng Y., 2012. Ethanol modified supercritical carbon dioxide extraction of flavonoids from Momordica charantia L. and its antioxidant activity. Food and Bioproducts Processing ,90:579-587.
53. Smith, B.D., 1997. The initial domestication of Cucurbitapepo in the Americas10,000 years ago. Science, 276: 932-934.
54. Stevenson, D.G., Eller, F.J., Wang, L., Jane, J.L.,and  Wang, T., 2007. Oil and tocopherole content and composition of pumpkin seed oil in 12 cultivars. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 55: 4005-4013.
55. Tachakittirungrod, S., Okonogi, S. and Chowwanapoonpohn, S., 2007. Study on antioxidant activity of certain plants in Thailand: Mechanism of antioxidantaction of Guava leaf extract. Food Chemistry, 103(2): 381-388.
56. The´riault, V., Bernatchez, L., Dodson, J.J., 2007. Mating system and individual reproductive success of sympatric anadromous and resident brook charr, Salvelinus fontinalis, under natural conditions. Behavioral Ecology and Sociobiology, 62: 51-65.
57. Toker, G., Memisoglu, M., Toker, M.C., and Yesilada, E., 2003. Callus formation and cucurbitacin B accumulation in Ecballiumelaterium callus cultures.Fitoterapia, 74(7-8): 618-623. 
58. WHO. [No authors listed]., 1993. Evaluation of certain food additives and contaminants.Forty-first report of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives.World Health Organ Tech Rep Ser, 837: 1-53.
59. Wakimoto, N., Yin, D., O'Kelly, J., Haritunians, T., Karlan, B., Said J., Xing, H., and Koeffler, H.P., 2008.Cucurbitacin B has a potent antiproliferative effect on breast cancer cells in vitro and in vivo. Cancer Sci, 99(9):1793-1797.
60. Yanishlieva-Maslarova, N.V., 2001. Inhibiting oxidation. In J. Pokorny, N., Yanishlieva, & M.H. Gordon (Eds.), Antioxidants in food: Practical applications(pp. 22–70). England, 400 p.