خاندان سُهروَردی، خاندان تصوف و علم در سرزمین‌های اسلامی

عرفان اسلامی

مقاله 11، دوره 16، شماره 59، خرداد 1398، صفحه 223-246   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حمیدرضا ثنائی^{* 1}؛ فاطمه زارع حسینی²؛ مهدی مجتهدی³

¹استادیار تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد،ایران

²استادیار ادیان و عرفان، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد،ایران.

³استادیار تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد،ایران.

چکیده

نخستین رجال خاندان سهروردی از سهرورد، شهر کوچکی میان زنجان و همدان، برخاستند و با کوچ به بغداد به انگیزة قدم در راه تهذیب و تحصیل علم، این خاندان در سدة 5ق در این شهر ظهور یافت و به تدریج به تصوف و علم شناخته شد. خاندان مذکور تا اوایل سدة 9ق در عراق و جزیره دوام یافت و بیشترین اخلاف خاندان در این جا ظهور یافتند. با پراکنده شدن تدریجی برخی از رجال خاندان در سرزمین­های اسلامی، از نیمة دوم سدة 7ق تا سدة 14ق اخلافی از این خاندان در ایران، مصر و شام، ماوراءالنهر و به ویژه هند نیز ظاهر شدند. منابع سلسله­نسب همة اخلاف را به طور کامل بیان نکرده­اند. دربارة منتسبان با سلسله­نسب ناقص اجمالا می­دانیم که از نسل شیخ­شهاب­الدین عمر سهروردی(د.632ق) بوده­اند. از این رو، می­توان گفت برخی از اخلاف شیخ و تبعا خاندان تا سدة اخیر نسب خویش را حفظ کرده­ یا از نسب بردن خویش از شیخ آگاهی داشته­اند؛ با این­همه، احتمال نسب­سازی برخی از منسوبان متاخر برای خویش بسیار است. این پژوهش می­کوشد پس از معرفی خاندان سهروردی، با استقصای نام اعضا و اخلاف آن، شجره­نامة ایشان را بر پایة منابع موجود ترسیم و مدعیان انتساب به شیخ را نیز معرفی کند.

کلیدواژه‌ها

خاندان سهروردی؛ سلسله‌نسب؛ صوفی؛ عالم؛ شیخ شهاب‌الدین سهروردی

مراجع