سیر تطور مفهومی «توسعه» از منظر رادیکالیسم

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 6، دوره 6، شماره 19، خرداد 1398، صفحه 95-128   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2019.665745

نویسندگان

هادی آجیلی^{* 1}؛ مهدی رضایی²

¹استادیار، روابط بین‌الملل، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

²دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش بررسی انگاره‌ها و ایده‌آل‌های نظریه رادیکال در اقتصاد سیاسی جهانی با تاکید بر محور «توسعه» است. بنابراین، پرسش اصلی این نوشتار ماهیت و چیستی مفهوم توسعه در رویکردهای متنوع رادیکالیسم نظیر مطالعات استعمار و امپریالیزم، نظریه وابستگی، نئوکلونیالیزم، جهانی شدن و تطورات مفهوم «توسعه» در هر یک از این نظریات است. یافته‌های این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و داده‌ها به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند، نشان می‌دهد، در تمام  نظریات، ارتباط و پیوندی ناگسستنی میان دینامیزم‌های نظام سرمایه‌داری و کارکردهای آن با مفهوم توسعه‌یافتگی یا توسعه‌نیافتگی در سطوح مختلف ملی، بین‌المللی و جهانی مطرح شده است که در تمامی آنها ویژگی‌های ذاتی نظام سرمایه‌داری کمابیش استثمار، نابرابری، و روابط غیرانسانی توصیف شده است. در حالی که درک ایده‌آل‌های رادیکالیست‌ها در نظریه رادیکالیسم در اقتصاد سیاسی جهانی یا روابط بین‌الملل پیچیدگی‌های فلسفی زیادی دارد، اما این ادبیات پیچیده در جهت نفی انسان ایده‌آل غربی به عنوان محور توسعه و تاکید بر نسبی بودن و بومی بودن ایده‌آل‌های جوامع مختلف در ارتباط با موضوع توسعه است. مفهوم توسعه  به عنوان چگونگی ساختن جامعه‌ای برابر از لحاظ روابط اقتصادی و تولیدی دیگر در مرکز توجه رادیکال‌ها قرار ندارد، بلکه آنچه اهمیت دارد تاکید بر انسانی‌تر نمودن مناسبات موجود در همه سطوح است. رادیکال‌ها اگرچه در توسعه و ترویج ادبیات و فلسفه  مرتبط با مباحث توسعه یافتگی یا توسعه نیافتگی نقش مهم و کلیدی داشته‌اند، اما واقعیت آن است که آنها عملا نتوانسته‌اند نمونه‌ای از یک مدل توسعه مبتنی بر آراء و مفروضات واقعی خود در سطح ملی و جهانی ارائه دهند.

کلیدواژه‌ها

توسعه؛ رادیکالیسم؛ اقتصاد سیاسی؛ مارکسیسم

مراجع

1.    Baylis, J., & Smith, D, (2007). Globalization of world politics. London: Oxford University Press.
2.    Bernestine, H. (2004). Development studies and the Marxists. University of London, Center for Global and Regional Studies.
3.    Campbell, J. P., & Mackinnon, A. (2010). An introduction to global studies. United Kingdom: Wiley-Blackwell.
4.    Coopre, Ch., & Fitz Gerald, E. Vv. (2016). Development Studies Revisited, Twenty-Five years of Jurnal of Development Studiese. Abingdon: Routledge.
5.    Devetak, R., Burke, A., & George, J. (2012). An introduction to international relations. Cambridge: Cambridge University Press
6.    Dunne, T., & Smith, S. (2016). International relations theories: Discipline and diversity. London: Oxford University Press.
7.    Dudley, S. (1969). The meaning of development, IDS, Institute of Development Studies, No. 44.
8.    Escobar, A. (2000). Development: Past, post and Future. SID Publications.
9.    Gosh, B. N. (2001). Dependency Theory revisited. Abingdon: Routledge
10.    Foreign Policy (Spring, 1998), No. 110, Special Edition: Frontiers of Knowledge.
11.    Grant, I. (1998). Post modernism and development theory. Ontario: University of Guelph.
12.    Handelman, H. (2000). The challenge of third world development. New Jersey: Prentice Hall.
13.    Harris, R., & Land, Mc. (2000). Critical perspectives on Globalization and Neoliberalism in the developing countries. Boston: Seid Brill.
14.    Haynes, J., Hough, P., & Malik, Sh. (2011). World politics. Abingdon: Routledge.
15.    Jackson, R., & Sorensen, G. (2010). Introduction to international relations, Theories and Approaches, United Kingdom: Oxford University Press.
16.    Kegly, W., Ch., & Blanton, Sh. (2013). World politics. California: Wadsworth.
17.    Kuhnen, F. (1986). Causes of underdevelopment and concepts for development: An introduction to development theories, The Journal of Institute of DevelopmentDevelopment Studies, NWFP Agricultural, Vol. VIII, 1986, 1987 University, Peshawar.
18.    Kothari, U. )2005). From colonial administration to development studies: A post colonial critique of the history of development studies. London: Zed.
19.    Iain, G. (1998). Post modernism and development theory. University of Guelf, National Library of Canada.
20.    Limcal, T. (2010). Theories of international relations: Radical approache. Los Angeles: Cal state la University.
21.    Maddison, A. (2011). The world economy. Development Center Studies, OECD
22.    Nederveen Pieterse, J. (2000). After post development. Third World Quarterly, 21(2), 175-191.
23.    Nkurunziza, I. (2007). An overview of development studies. International Development Department, London: University of Birmingham.
24.    Peet, R., & Hartwick, E. (2009). Theories of development. New York: Guilford Press.
25.    Rengger, N. J. (1995). Political theory, modernity, and postmodernity. Blackwell: Oxford.
26.    Robbins, P. T. (2011). Sociology of development. London: University of London.
27.    Roy, S. (2011). The Theoretical foundations of IPE. Longman Publisher, London.
28.    Runis, G. (2004). The evolution of development thinking, theory and policy, May2004. No. 886, USA: Yale University.
29.    Sahle, N. E. (2010). World orders, development &ttransformations. London: Palgrave.
30.    Seligson, A., Mitchell, P., & Smith, J. (2003). Development & underdevelopment, Political economy of global economy. Colorado: Lynne Reinner Publishers.
31.    Seers, D. (1969). The meaning of development. IDS communication, UK: Institute of Development Studies.
32.    Shanumu, G. (2011). Development theory in historical perspectives & an overview of Development Studies, EDS410.
33.    Veltmeyer, H. (2005). Development and Globalization as Imperialism. Canadian Journal of Development Studies, 26(1), 89-106.
34.    Walt, S. (1998). International relations, one world many theories. Foreign Policy, 110, 29-32+34-46.