بررسی مخاطرات قنات ها در مدیریت بحران شهری (نمونه موردی شهر نیشابور)

کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه‌ریزی

مقاله 6، دوره 9، شماره 4، اسفند 1397، صفحه 83-97   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

قدیر صیامی¹؛ محمد گل محمدی²؛ علی طالبی^{* 3}

¹استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام رضا علیه السلام

²مشاور اجرایی-علمی مرکز تحقیقات معماری و شهرسازی امام رضا علیه السلام

³گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان ، سمنان

چکیده

شهرها با توجه به تغییرات شدید جمعیتی و کاربری زمین یکی از حساس ترین مناطق جغرافیایی محسوب می شوند که اگر این تغییرات توسط متولیان امر و شهرداری ها بررسی و پیش بینی نگردد باعث بروز لطمات جبران ناپذیر مالی و جانی به شهروندان می شود. عدم برنامه ریزی در زمینه توسعه شهری و تعیین سمت و سوی مناسب رشد شهر امروزه موجبات خسارات و هزینه های جبران ناپذیری گشته است که از آن جمله می توان به گسترش شهرهایی مانند نیشابور بر روی حریم قنوات اشاره کرد.
قنات یکی از قدیمی ترین و اقتصادی ترین روش های استخراج آب های زیرزمینی و بخشی از میراث ملی ایرانیان محسوب می شود. اما امروزه با پائین رفتن سطح آبهای زیرزمینی و خشک شدن قنات ها، این کانال های زیرزمینی تبدیل به بحران در مناطق شهری شده است. در ایران سالانه در اثر فروریزش ناشی از کانال های قنات ها ده ها ساختمان دچار خسارت می شود. مقاله حاضر با روش میدانی-تحلیلی و با استفاده از مطالعات اسنادی، بهره گیری از مدل فرآیند تحلیلی سلسله مراتبی AHP و نرم افزارGIS با بکارگیری شاخص های مختلف و ارزش گذاری معیارهای مرتبط با فرونشست زمین به بررسی مناطق در معرض خطر در شهر نیشابور می پردازد و در پایان نیز راهکارها و سیاست هایی به منظور پیشگیری، برنامه ریزی مناسب و چگونگی مدیریت بحران در صورت بروز خطر ارائه می گردد.

کلیدواژه‌ها

ساختار کالبدی؛ بحران؛ فرونشست؛ نیشابور

مراجع