تاثیر مقادیر نیتروژن و پتاسیم بر برخی صفات کمی و کیفی و کارآیی زراعی مصرف کود در زراعت عدس

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 5، دوره 11، شماره 38، مهر 1398، صفحه 47-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رقیه ذبیحی محمودآباد^{* 1}؛ محمد حسن زاده²

¹باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی (مغان)، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

به منظور بررسی تاثیر سطوح نیتروژن و پتاسیم بر کارآیی زراعی و جذب نیتروژن و پتاسیم و درصد پروتئین دانه عدس، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 1394 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، در شرایط آبی اجرا شد. فاکتورها شامل سطوح کود پتاسیم با سه سطح (0، 35 و 70 کیلوگرم در هکتار) از منبع سولفات پتاسیم و سطوح کود نیتروژن با سه سطح (0، 30 و 60 کیلو‌گرم در هکتار) به صورت گرانوله و رقم مورد کشت، رقم بومی منطقه بود. در کلیه صفات اندازه گیری شده به جز کارآیی زاراعی مصرف کود نیتروژن و پتاسیم، افزایش مصرف کود پتاسیم و نیتروژن، در اثرات اصلی هر کدام از کودها، موجب افزایش صفات عملکرد و اجزای عملکرد و همچنین صفات مربوط به درصد و جذب کودهای پتاسیم و نیتروژن شد به طوری که بیشترین مقدار این صفات در سطوح تیماری 70 کیلوگرم کود پتاسیم و 60 کیلوگرم کود نیتروژن به دست آمد. اثرات متقابل کود پتاسیم و نیتروژن نیز برای صفات عملکرد دانه، کارآیی زراعی کود پتاسیم، عملکرد پروتیین دانه و مقدار جذب نیتروژن دانه، معنی دار بود. به طور کلی نتایج این تحقیق، نشان داد که استفاده همزمان از کود نیتروژن و پتاسیم واکنش مثبت عدس به این دو کود را به همراه داشته و باعث افزایش عملکرد دانه گردید، بنابراین استفاده ترکیبی از این دو کود جهت افزایش صفات کمی و کیفی در این گیاه، توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عدس؛ عملکرد؛ کارآیی مصرف نیتروژن و پتاسیم

مراجع

باقرى، ع. و م. گلدانى، 1376. زراعت و اصلاح عدس. انتشارات جهاد دانشگاهى مشهد. 248 صفحه.

بیک­نژاد درونکلایی، ص. م. عزیزی، و. رامئه و م. افضلی.  1387. اثر مقادیر مختلف پتاسیم ومنیزیم بر روی برخی صفات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ژنوتیپ­های سویا. دهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. 30- 28 مرداد ماه 1387­. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج. ص 350.

رافضی، ر. م. مقدم واحد و م. ولیزاده، 1377. ارزیابی تنوع ژنتیکی و رابطه عملکرد با اجزای خود به روش تجزیه علیت در عدس. پنجمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. صفحه 29-30.

رحیمی، م.م. م. یادگاری، ع. اسکندری، ح.ر. ابراهیمی، و م.ک. شفازاده، 1387. بررسی اثر روی و پتاسیم بر عملکرد و اجزا عملکرد گندم رقم الموت در یاسوج. دهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. 30- 28 مرداد ماه 1387. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج. ص 433.

رییسی، ف. و م. ر. خواجه­پور. 1371. تاثیر مقادیر کودهای ازت، فسفر و پتاسیم بر رشد و عملکرد سیب­زمینی رقم کوزیما. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 23. شماره­های 3 و4: 37-48.

عزیزی چاخرچمن، ش. ح. مصطفایی، د. حسن­پناه، ح. کاظمی اربط، م. یارنیا، م. داداشی، و ف. صفاری­پور. 1387. بررسی تجزیه علیت عملکرد و اجزای عملکرد دانه ژنوتیپ­های امیدبخش عدس در شرایط دیم. خلاصه مقالات دهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران ـ کرج. صفحه 156.

فتحی، ق. 1377. نگرشی نو بر کارآیی مصرف عناصر غذایی (با تاکید بر عنصر ازت). مجموعه مقالات کلیدی چهارمین گنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران صفحات 226-285.

نادری عارفی، ع. ع. بخشنده، ح. نادیان، خ. عالمی سعید و م.ح. قرینه. 1387. اثر مقادیر مختلف پتاسیم و گوگرد بر عملکرد دانه و روغن کلزا در اقلیم معتدل سرد. دهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. 30- 28 مرداد ماه 1387. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج. ص 387.

نخ­فروش، ع. و  ع. کوچکی. 1377. بررسی شاخص­های مورفولوژیک و فیزیولوژیک موثر بر عملکرد و اجزای عملکرد در ژنوتیپ­های مختلف عدس. چکیده مقالات پنجمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه مازندران. 115صفحه.

هاشمی دزفولی، ا. ع. کوچکی و م. بنای‍‍‍‍‍ان اول. 1377. افزایش عملکرد گیاهان زراعی. ترجمه. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. صفحه 248.

Azad, A.S. and A.A. Gill. 1989. Effect of the application of phosphorus fertilizer on grain yield of lentil. Lens Newsletter. 16(1): 28-30.            

Azad, A.S., J.S. Manchanda, S.S. Bains and A.S. Gill. 1995. Phosphorus and potassium fertilizer interactions increase grain yield of lentil on sandy loam soil of Punjab, India. Lens Newsletter. 22: 16-18.

Caliskan, S., I. Ozkaya, M.E. Caliskan and M. Arslan. 2008. The effect of nitrogen and iron fertilization on growth, yield and fertilizer use efficiency of soybean in Mediterranean tyee soil. Field Crop. Res.

Craswell, E.T. and D.C. Godwin. 1984. The efficiency of nitrogen fertilizers applied to cereals in different climates, PP. 1-55. Inp P.B. Tinker and A. Lauchli (end). Advances in plant nutrition. Vol. 1. Praeger Scientific, New York.

Erskine, W. and W.H, Goodrich. 1991. Variability in lentil growth habit. Crop Sci. 31: 1040-1044.

Gan, Y., S.S. Malhi, S. Brandt, F. Katepa-Mupondwa and C. Stevenson. 2008. Nitrogen use efficiency and nitrogen uptake of jancea canola under diverse environments. Published in Agron J. 100: 285-295.

Ghazanfari, A., S.A. Siadat, S.A. Hashemi Dezfooli, Gh. Fathi, M.H. Daneshvar, and A. Bakhshandeh. 2001. Evaluation of nitrogen and plant density impact on growth and yield of the lentil seed under rain-fed conditions. Sixth Iranian congress on agronomy and plant breeding. Babolsar. P. 421.

Hansen, W.D. and J.W. Burton. 1994. Control for rate of seed development and seed yield potential in soy been. Crop Sci. 34: 131-134.

Holbrook, C.C., J.W. Burton and T.E. Carter 1989. Evaluation of recurrent restricted index selection for increasing yield while holding seed protein constant in soybean. Crop Sci. 29: 324-329.

Imsand, J. 1989. Rapid dinitrogen fixation during soybean pod fill enhances net photosynthetic output and seed yiel. Agron. J. 81: 549-559.  

Kahn, B.A. and P.J. Stoffela. 1985. Yield Component of cowrea grown in to invironment. Crop. Sci. 25: 79-182.

Kumar, P., J.P. Agrawal, and S. Chandra. 1993. Effect of inoculation, nitrogen and phosphorus on growth and yield of lentil. Lens- Newsletter (ICARDA), lentil experimental News Service, 20:57-59, Syria.

Lopez, M.V. and S.M.E. Satti. 1996. Calcium and potassium enhanced growth and yield of tomato under Sodium chloride stress. Plant Sci., 114:19-27.

Malakooti, M. and M. Nafisi, 1993. Consumption of fertilizer in rain-fed and irrigated cultures. University of Tarbiat Modarres press. p. 214.

Marschner, H. 1995. Mineral nutrition of higher Plants. Academic Press. Sec. Ed. USA. 320 P.

Maskey, S.L., S. Bhattarai, M.B. Peoples and D.F. Herridge. 2001. On-farm measurements of nitrogen fixation by winter and summer legumes in the hill and terai region of Nepal. Field Crops Research. 70: 209-221.

Mello Filho, O.L., C.S. Sediyama, M. A. Moreira, M.S. Reis, G.A. Massoni and N.D. Piovesan. 2004. Grain yield and seed quality of soybean selected for high protein content. Pesq. Agropec. Bras., Brasilia, 39(5): 445-450.

Salehi, M., A. Haghnazari, F. Shekari and A. Faramarzi. 2008. The study seed yield and seed yield component of lentil (Lens culinaris Medik.) under normal and drought stress conditions. Pakistan Journal of Biological Sciences. 11(5): 758-762.

Salo-vaananen, P.P. and P.E. Koivistoinen. 1996. Determination of protein in foods: comparison of net protein and crude protein (N × 6.25) values. Food Chemistry, 57(1): 27-31.

Sharma, A.K., S.D. Billore and R.P. Singh. 1993. Integrated nutrient management for lentil under rain fed conditions. Lens Newsletter.  20: 15-16

Shir Esmaeeli, A. 1996. Evaluation of nitrogen fertilizer and nitrogen fixing bacteria effect on yield, oil percent and protein content of soy bean. M.Sc. thesis. Faculty of agriculture. Isfahan Technical University.

Sprent, J.I. and R.J. Thomas. 1984. Nitrogen nutrition of seedling grain legumes some taxonomic, morphological and physiological constraints. Plant cell and environment. 7: 637-645.

Stotzel, H. and W. Aufhammer. 1992. Grain yield in determinate and indeterminate Clutivar of vicia faba with different Plant distribution Patterns and Population densities. J. Agric. Sci. Camb. 118: 343-352.

Togay, Y., N. Togay, Y. Dogan and V. Ciftci. 2005. Effect of nitrogen levels and forms on the yield and yield components of lentil (Lens culinaris Medic.). Asian journal of Plant Scienes. 4(1): 64-66.

Van Kessel, C. 1994. Seasonal accumulation and partitioning of nitrogen by lentil. Plant and Soil. 164(1): 69-76                                                               

Verma, A.K., R.N. Mahto and A. Bhattacharya. 2004. Path analysis in lentil (Lense culinaris Medik). Journal of Research, Birsa Agricultural.           

Verma, V.S. and G.S. Kalra. 1983. Effect of diffirent levels of irrigation, N and P on growth and yield of lentil. J. Agric. Sci. 17(3): 124-128.

Wright, R.J. and T.I. Stuczynski. 1996. Atomic absorption and flame emission spectrometry. In: Methods of Soil Analysis, Part 3: Chemical Methods , Sparks, D. L. (ed.), SSSA Book Series Number 5, Soil Science Society of America, Madison, WI, pp. 65-90.