تأثیر توأم شوری و آب آبیاری بر صفات فیزیولوژیکی و عملکرد سورگوم علوفه ای در چین های مختلف

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 11، دوره 11، شماره 38، مهر 1398، صفحه 132-147   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حلیمه پیری^*

استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

بهره برداری از منابع آب و خاک با کیفیت کم می تواند به عنوان یک گزینه مناسب برای تولید غذا در کشورهای در حال توسعه مورد نظر قرار گیرد. به همین منظور این مطالعه بر روی گیاه سورگوم علوفه ای در سطوح مختلف شوری(2، 5و 8 دسی زیمنس بر متر) و سطوح مختلف آبیاری(120، 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و در سه مرحله برداشت علوفه در قالب طرح فاکتوریل اسپلیت پلات در زمان با 12 تیمار و 3 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد با افزایش شوری و کاهش عمق آب آبیاری عملکرد علوفه کاهش یافت اما بین تیمار آبیاری کامل و 75 درصد نیاز آبی گیاه تفاوت معنی دار مشاهده نگردید. همچنین بین تیمارهای آب با شوری 2 و 5 دسی زیمنس بر متر تفاوت معنی داری از نظر تولید علوفه مشاهده نشد. اثر برداشت نشان داد مقدار عملکرد علوفه در برداشت دوم بهتر از برداشت اول و سوم بود. با افزایش شوری و کاهش عمق آب آبیاری درصد پرولین و نسبت کلروفیل a به b افزایش و درصدکارتنوئیدها، مقدار کلروفیل a و b کاهش یافت. با توجه به کمبود آب در منطقه می توان آبیاری این گیاه را با 75 درصد نیاز آبی گیاه و شوری 5 دسی زیمنس بر متر آبیاری انجام داد بدون آن که تأثیر معنی داری در میزان علوفه تولید شده داشته باشد و بهترین برداشت علوفه از نظر تولید و کیفیت نیز چین دوم می باشد.

کلیدواژه‌ها

پرولین؛ عملکرد علوفه؛ کاروتنوئید؛ کلروفیل a و b

مراجع

امداد، م.ر. و ح. فرداد. 1379. اثر تنش شوری و رطوبتی بر عملکرد ذرت. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 31، شماره3: 641-654.

امینی، ز و ر، حداد. 1392. نقش رنگیزه های فتوسنتزی و آنزیمهای آنتی اکسیدان در مقابل تنش اکسیداتیو. مجله پژوهش  های سلولی و مولکولی. جلد 26، شماره 3: 265-251.

پور عزیزی، م و س، فلاح.1389. تأثیر کودهای آلی و شیمیایی بر خصوصیات کیفی علوفه سورگوم. همایش ملی دستاوردهای نوین در زراعت. شهریور ،کرج.ایران.

ترحمی، گ، م، لاهوتی، و ف، عباسی. 1389. بررسی اثرات ناشی از تنش خشکی بر روی تغییرات قندهای محلول، میزان    کلروفیل و پتاسیم در گیاه نوروزک. فصلنامه علوم زیستی دانشگاه آزاد زنجان. جلد3، شماره 2: 7-1

ثابت تیموری، م، ح، خزاعی، ا، نظامی و م، نصیری محلاتی. 1386.  تأثیر سطوح مختلف شوری بر فعالیت آنزیم-مجله پژوهش های آنتی اگسیدان برگ و خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه کنجد. مجله پژوهش کشاورزی: آب، خاک و گیاه در کشاورزی.جلد 7، شماره 4: 119-109.

حسیبی، پ.1394. بررسی فیزیولوژیکی اثر تنش سرما در مرحله گیاهچه­ای ژنوتیپ­های مختلف برنج. رساله دکتری تخصصی. دانشگاه شهید چمران اهواز. 145 صفحه.

حیدری شریف آباد، ح. 1379. گیاه، خشکی وخشکسالی، چاپ اول، انتشارات مؤسسة تحقیقات جنگل ها و مراتع، تهران، 163 صفحه.

داودی فرد، م، د، حبیبی و ف، داودی فرد. 1391. بررسی اثر تنش شوری بر پایداری غشاء سیتوپلاسمی، میزان کلروفیل، و اجزاء عملکرد درگندم تلقیح شده با باکتری های محرک رشد و اسید هیومیک. مجله زراعت و اصلاح نباتات. جلد 8، شماره 2: 86-71.

صادقی، ح و ک، خانی. 1391. تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی و شوری بر برخی ویژگی های موروفولوژیک و میزان پرولین یونجه یکساله. مجله علوم کشاورزی دیم ایران. جلد 1، شماره 2: 13-1.

عارفیان، م،  س ر، وصال،  ع، باقری و ع، گنجعلی.1391. تأثیر تنش شوری بر پارامترهای متعدد بیوشیمیایی در مراحل اولیه فنولوژیکی گیاهچه نخود. اولین همایش ملی تنش های گیاهی(غیرزیستی)،  دانشگاه اصفهان.

علیزداه، ا. 1380. اصول و عملیات آبیاری قطره ای، چاپ دوم، ص161.

قمری زارع، ع. س، رضوانی، و  م، فروتن. 1387. اثر تنش خشکی ناشی از PEG در چند گونه یونجه یکساله در شرایط آب کشت. پژوهش های ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. شماره 197:16-182.

قهرمانی، م، م، عبادی، ق، پرمون و س، جهانبخش. 1394. بررسی اثر تنش کم آبی بر شاخص های فتوسنتزی و عملکرد علوفه ژنوتیپ های سورگوم علوفه ای. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد 25، شماره7: 74-59.

کافی، م، ع، باقری، ج، نباتی، م، زارع مهرجردی و ع، معصومی. 1389. بررسی تأثیر تنش شوری بر برخی متغیرهای فیزیولوژیک ژنوتیپ نخود در محیط هیدروپونیک. مجله علوم و فنون کشت های گلخانه ای. شماره4 : 69-55.

مقیمی، ن و ی، امام. 1392. بررسی ویژگی های مورفوفیزیولوژیک و عملکرد دو رقم سورگوم علوفه ای، تحت تنش کم آبی و سطوح نیتروژن. مجله تنش های محیطی در علوم زراعی. جلد 6، شماره1: 36-27.

نباتی، ج، م،کافی، ا، نظامی، پ، رضوانی مقدم، ع، معصومی و م، زارع مهرجردی. 1392. اثر شوری بر سلولز، همی سلولز و لیگنین ساقه و برگ و خصوصیات دیواره های سلولی ساقه کوشیا. نشریه پژوهش های زراعی ایران. شماره 11: 561-551.

نورزاد، س، ا، احمدیان، م، مقدم. 1394. بررسی میزان پرولین، شاخص کلروفیل، کربوهیدرات و مقدار جذب عناصر غذایی در گیاه دارویی گشنیز تحت تأثیر تنش خشکی و کودی. نشریه پژوهش­های زراعی ایران، جلد 13، شماره 1: 139-131.

یارنیا، م. 1386. ارزیابی تعدادی از شاخص های فیزیولوژیک ارقام سورگوم علوفه ای در شرایط شوری. مجله علوم کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز. جلد 1، شماره 1:1-15.

Amer, K. H. 2010. Corn crop response under managing different irrigation and salinity levels. Agric. Water Manage. 97: 1553-1563.

Arnon, A. N. 1967. Method of extraction of chlorophyll in the plants. Agron. J. 23:112-121.

Bates, L. S., R. P. Waldern, and E. D. Teare. 1973. Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant soil, 39:205-207.

Bauder, T. A., R. M. Waskom, and J. G. Davis. 2006. Irrigation water quality criteria. Colorado State University Cooperative Extension Fact Sheet 0.506

Blanco F.F., Folegatti M.V., Gheyi H.R., and Fernandes P.D. 2008. Growth and yield of corn irrigated with saline water. Sci. agric. (Piracicaba,Braz.) 65(6):574-580.

Brevedan RE and Egli DB.2003. Short periods of water stress during seed filling, leaf senescence and yield of soybean. Cr. Sc. 43: 2083-2088.

Evans L. 2006. Salinity tolerance in irrigated crops.

Farooq, M, S. M. A, Basra, A, Wahid,  and Z. A Cheema. 2008. Physiological role of exogenously applied glycinebetaine in improving drought tolerance of fine grain aromatic rice . J. Agron and C. Sc,194, 325-333.

Gusegnova, I.M., Sy, Suleymanov, and J.A Aliyev. 2006. Protein composition and native state of pigments of thylakoid membrane of wheat genotypes differently tolerant to water stress. Biochemistry, 71,223-228.

Ghosh PK, KK, Ajay, MC, Bandyopadhyay, KG, Manna, AK ,Mandal and KM, Hati. 2004. Comparative effectiveness of cattle manure, poultry manure, phosphocompost and fertilizer- NPK on three cropping system in vertisols of semi-arid tropics. Dry matter yield, nodulation, chlorophyll content and enzyme activity. Bi.Tech. 95: 85-93.

Hoekstra F, A, Golovia and J, Buitink .2001. Mechanisms of plant desiccation tolerance. Tr. P. Sc. 6: 431-438.

Howell, T.A., J.A ,Tolk, S.R, Evett, K.S ,Copeland and  D.A, Dusek. 2007. Evapotranspiration of deficit irrigated sorghum. World Environmental and Water Resources Congress.ASCE.

 

Kivimaenpae, M, S, Sutinin, PE, Karlsson and G, Sellde .2003. Cell structural changes in the needles of Norway spruce exposed to long-term ozone and drought. Annals of Botany. 92: 779-793.

Kukavica, B and S. V, Jovanovic. 2004. Senescence-related changes in the antioxidant status of ginkgo and birch leaves during autumn yellowing Physiologia Plantarum. 122 (3): 321-327.

Liang, Z, F, Zhang, M, Shao and J, Zhang . 2002. The relations of stomatal,water consumption, growth rate to leaf water potential during soil drying and rewatering cycle of wheat .But. Bull. Acad. Sin. 43:187-192.

Manivaannan P, C, Abdul Jaleel, B, Sanka, A, Kishorekumar, R, Somasundaram, and R ,Panneerselvam.2007.Growth biochemical modification and proline metabolism in Helianthus annus L. as induced by drought stress, Colloids and Surfaced B. Biointerfaces. 59: 141-149.

Mohammadkhani, N and R. Heidari. 2008. Effects of drought stress on soluble proteins in two maize varieties. Tu. J. Bi, 32, 23-30.

Munne-Bosch S. and L, Alegre. 2004. Die and let live: leaf senescence contributes to plants survival under drought stress. Fu. P. Bio. 31 (3): 203-216.

Munns, R. 2005. Genes and salt tolerance: bringing them together. New Phytologist,167:645-663

Netondo, G.F, J.C, Onyango and E. Beck.. 2004. Sorghum and salinity: II. Gasexchange and chlorophyll fluorescence of sorghum under salt stress.Cr. Sc.44: 806–811.

Nayyar H and D, Gupta .2006. Differential sensitivity of C3 and C4 plants to water deficit stress: Association with oxidative stress and antioxidants. Environmental and Experimental Botany. 58: 106-113.

Pessarkli, M . 1999. Handbook of Plant and Crop Stress. Marcel Dekker Inc. PP 679.

Rodríguez, D J, J, Romero, R, Rodríguez and JAL, Sánchez. 2002. Characterization of proteins from sunflower leaves and seeds: Relationship of biomass and seed yield. P. 143–149. In: Janick J. and A. Whipkey [Eds.], Trends in new crops and new uses. ASHS Press, Alexandria, VA. Sci. 5: 543-546.