نقش واسطه‌ای هیجان‏ های پیشرفت در رابطه بین اسنادهای علّی و فرسودگی تحصیلی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 5، دوره 15، شماره 59، فروردین 1398، صفحه 273-286   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

فریبرز گراوند¹؛ خدیجه ابوالمعالی^{* 2}؛ علیرضا کیامنش³؛ حمزه گنجی⁴

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

²دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

³استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

⁴استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

چکیده

این پژوهش با هدف آزمون نقش واسطه‎ای هیجا‎ن‏های پیشرفت در رابطه اسنادهای علّی و فرسودگی تحصیلی در دانشجویان انجام شد. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. 446 دانشجو (201 زن، 245 مرد) که به کمک روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب شدند به نسخه کوتاه مقیاس هیجان‏های پیشرفت مربوط به کلاس درس (گراوند، ابوالمعالی، کیامنش و گنجی، 1395)، پرسشنامه سبک اسنادی (پیترسون و دیگران، 1982) و سیاهه فرسودگی تحصیلی (سالملا‎ـ‌آرو، کیورو، لسکینن و نورمی، 2009) پاسخ دادند. نتایج مدل‌یابی معادلات ساختاری نشان داد که نقش واسطه‎ای هیجان‏های پیشرفت مثبت و منفی در رابطه بین اسنادهای علّی و فرسودگی تحصیلی دانشجویان با داده‎ها، برازش مطلوبی داشت. افزون بر آن، در مدل پیشنهادی واسطه‌گری نسبی هیجان‏های پیشرفت مثبت و منفی، تمامی وزن‎های رگرسیونی از لحاظ آماری معنادار بودند. همچنین، نتایج نشان داد که در مدل مفروض به ترتیب 57 و 60 درصد از نمره‏های هیجان‏های پیشرفت مثبت و منفی و 63 درصد از پراکندگی نمره‏های فرسودگی تحصیلی از طریق منابع تغییرپذیری منتخب توضیح داده می‏شوند. نتایج این پژوهش از نقش تعیین‌کننده اسنادهای علّی در پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی فراگیران حمایت کرد. همچنین، نتایج نشان داد که بخشی از واریانس مشترک بین اسنادهای علّی و فرسودگی تحصیلی فراگیران، نتیجه تغییرپذیری در مقادیر عددی منتسب به نقش واسطه‏ای در مدل پیشنهادی بود.

کلیدواژه‌ها

اسنادهای علّی؛ فرسودگی تحصیلی؛ هیجان‏ های پیشرفت

مراجع

داودوندی، ف.، و شکری، ا. (1395). فرایندهای ارزیابی شناختی، هیجان‌های پیشرفت و تعهد تحصیلی: تحلیل واسطه‌ای. فصلنامه روان‏شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 13 (50)، 198 -183.

شکری، ا.، تمیزی، ن.، عبدالله‌پور، م.ا.، و تقوایی‌نیا، ع. (1394). تحلیل روان‌سنجی پرسشنامه سبک اسنادی در دانشجویان ایرانی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 9 (1)، 105 -83.

عبدالله پور، م. (1394). تحلیل معادلات ساختاری الگوی شناختی اجتماعی هیجانات پیشرفت: آزمون الگوهای رقیب. رساله دکتری در دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.

عبدالله‌پور، م.، درتاج، ف. و احدی، ح. (1395). تحلیل‌های روان‌سنجی سیاهه فرسودگی تحصیلی در دانشجویان. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 6 (23)، 120 -100.

گراوند، ف.، ابوالمعالی، خ.، کیامنش، ع. ر. و گنجی، ح. (1395). تحلیل عاملی تأییدی و همسانی درونی مقیاس های هیجان مربوط به کلاس درس در دانشجویان. فصلنامه اندازه گیری تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، 7 (26)، 254 -231.

فلسفین، ز. و شکری، ا. (1393). روابط ساختاری بین اسنادهای علّی، هیجان‌های پیشرفت و خودنظم‌جویی تحصیلی در دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی شناختی، 2 (2)، 58 -46.

 

Artino, A. R., & Jones, K. D. (2012). Exploring the complex relations between achievement emotions and self-regulated learning behaviors in online learning. Internet and Higher Education, 15, 170-175.

1. broaden and build theory of positive emotions

2. cognitive flexibility 3. empowering interpretations

4. resilience 5. spreading

 

Barrowclough, C., & Hooley, J. M. (2003). Attributions and expressed emotion: A review. Clinical Psychology Review, 23, 849-880.

Burić, I., & Sorić, I. (2012). The role of test hope and hopelessness in self-regulated learning: Relations between volitional strategies, cognitive appraisals and academic achievement. Learning and Individual Differences, 22, 523-529.

Cheng, R. W. Y., & Lam, S. F. (2013). The interaction between social goals and self-construal on achievement motivation. Contemporary Educational Psychology, 38(2), 136-148.

Datu, J. A. D. (2018). Everyday discrimination, negative emotions, and academic achievement in Filipino secondary school students: Cross-sectional and cross-lagged panel investigations. Journal of School Psychology, 68, 195-205,

Eccles, J. S. (2004). Schools, academic motivation, and stage-environment fit. In R. M. Lerner, & L. Steinberg (Eds.), Handbook of adolescent psychology (2nd ed.). (pp. 125-153) Hoboken, NJ: Wiley.

Elliot, A. J., & Pekrun, R. (2007). Emotion in the hierarchical model of approach-avoidance achievement motivation. in Emotion in education (pp.57-73). Academic Press.

Fishman, E. J. (2014). Toward a theory of the perceived control of the attribution Process. Educational Research Review, 13, 1-16.

Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology. The broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3), 218-226.

Fredrickson, B. L. (2005). The broaden-and-build theory of positive emotions. In F. A. Huppert, N. Baylis & B. Keverne (Eds.), The science of well-being (pp. 217-238). New York: Oxford University Press.

Fredrickson, B. L. (2009). Positivity. New York, NY: Crown Publishers.

Fredrickson, B. L. (2013). Positive emotions broaden and build. Advances in Experimental Social Psychology, 47, 1-53.

Galla, B.M., & Wood, J.J. (2012). Emotional self-efficacy moderates anxiety-related impairments in math performance in elementary school-age youth. Personality and Individual Differences, 52, 118-122.

Galla, B. M., Wood, J. J., Tsukayama, E., Har, K., Chiu, A. W., & Langer, D. A. (2014). A longitudinal multilevel model analysis of the within-person and between-person effect of effortful engagement and academic self-efficacy on academic performance. Journal School Psychology, 52 (3), 295-308.

Goetz, T., Frenzel, A. C., Pekran, R., Hall, N. C. (2007). Between- and Within-domain relations of students^, academic emotions. Journal of Educational Psychology, 99, 715-733.

Goetz, T., Pekrun, R., Hall, N., & Haag, L. (2006). Academic emotions a social-cognitive perspective: Antecedents and domain specificity of students^, affect in the context of Latin instruction. British Journal of Educational Psychology, 76, 289-308.

Huang, C. (2011). Achievement Goals and Achievement Emotions: A Meta-analysis. Educational Psychology Review, 23, 359–388.

Ivcevic, Z., & Brackett, M. (2014). Predicting school success: Comparing conscientiousness, grit, and emotion regulation ability. Journal of Research in Personality, 52, 29-36.‏

Kim, H. J., Shin, K. H., & Swanger, N. (2009). Burnout and engagement: A comparative analysis using the Big Five personality dimensions. International Journal of Hospitality Management, 28, 96-104.

Kline, R. B. (2005). Principles and practices of structural equation modeling. New York: Guilford

Linnenbrink-Garcia, L., & Pekrun, R. (2011). Students’ emotions and academic engagement: Introduction to the special issue. Contemporary Educational Psychology, 36, 1-3.

Martin, A. J. (2008). Enhancing student motivation and engagement: The effects of a multidimensional intervention. Contemporary Educational Psychology, 33, 239-269.

Maslach, C., Shaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.

Modin, B., Östberg, V., Toivanen, S., & Sandell, K. (2011). Psychosocial working conditions, school sense of coherence and subjective health. A multilevel analysis of ninth grade pupils in the Stockholm area. Journal of Adolescence, 34, 129-139.

Näätänen, P., Aro, A., Matthiesen, S., & Salmela-Aro, K. (2003). Bergen Burnout Indicator 15. Helsinki: Edita.

Nightingale, S.M., Roberts, S., Tariq, V., Appleby, Y., Barnes, L., Harris, R., Dacre Pool, L., & Qualter, P. (2013). Trajectories of university adjustment in the United Kingdom: Emotion management and emotional self-efficacy protect against initial poor adjustment. Learning and Individual Differences, 27, 174-181.

Oriol-Granado, X., Mendoza-Lira, M., Covarrubias-Apablaza, G., & Molina-López, V. (2017). Positive emotions, autonomy support and academic performance of university students: The mediating role of academic engagement and self-efficacy. Revista de Psicodidáctica, 22 (1), 45-53.

Parker, P., & Salmela-Aro, K. (2011). Developmental processes in school burnout: A comparison of major developmental models. Learning and Individual Differences, 21, 244-248.

Pekrun, R. (2000); A social-cognitive, control-value theory of achievement emotions. Advances in Psychology, 131, 143-163.

Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18, 315-341.

Pekrun, R. (2009). Emotions at school. In K. R. Wentzel & A. Wigfield (Eds.), Handbook of motivation at school (pp. 575-604). New York: Routledge.

Pekrun, R., Cusack, A., Murayama, K., Elliot, A. J., & Thomas, K. (2014). The power of anticipated feedback: Effects on students’ achievement goals and achievement emotions. Learning and Instruction, 29, 115-124.

Pekrun, R., Goetz, T., & Perry, R.P. (2005). Achievement Emotions Questionnaire (AEQ), Users manual. Munich, Germany: Department of psychology, University of Munich.

Pekrun, R., Goetz, T., Titz, W., & Perry, R. P. (2002a). Academic emotions in students’ self-regulated learning and achievement: A program of quantitative and qualitative research. Educational Psychologist, 37, 91-106.

Pekrun, R., Goetz, T., Titz, W, & Perry, R. P. (2002b). Positive emotions in education. In E. Frydenberg (Ed.), Beyond coping: Meeting goals, visions, and challenges (pp. 149-174). Oxford, UK: Elsevier.

Peterson, C., Semel. A., von Beayer, C., Abramson, L. Y., Metalsky, G. I., & Seligman, M. E. P. (1982). The attribution Style Questionnaire. Cognitive Therapy and Research, 6, 229-286.

Putwain, D. P., Larkin, D., Sander, P. (2013). A reciprocal model of achievement goals and learning related emotion in the first year of undergraduate study. Contemporary Educational Psychology, 38, 361-374.

Reind, M., Tulis, M., & Dresel, M. (2018). Associations between friends, academic emotions and achievement: Individual differences in enjoyment and boredom. Learning and Individual Differences, 62, 164-173.

Salmela-Aro, K., & Näätänen, P. (2005). Method of assessing adolescents' school burnout [In Finnish]. Helsinki, Finland: Edita.

Salmela-Aro, K., Näätänen, P., & Nurmi, J.-E. (2004). The role of work-related personal projects during two burnout interventions: A longitudinal study. Work and Stress, 18, 208-230.

Salmela-Aro, K., Savolainen, H., & Holopainen, L. (2009). Depressive symptoms and school burnout during adolescence: Evidence from two cross-lagged longitudinal studies. Journal of Youth Adolescence, 38, 1316-1327.

Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources and their relationship with burnout and engagement: A multi-sample study. Journal of Organizational Behavior, 25, 293-315.

Schauffeli, W.B. & Salanova, M. (2007). Efficacy or inefficacy, that's the question: Burnout and work engagement, and their relationships with efficacy believes. Anxiety, Stress and Coping, 20, 177-196.

Seibert, G. S., Bauer, K. N., May, R. W., & Fincham, F. D. (2017). Emotion regulation and academic underperformance: The role of school burnout. Learning and Individual Differences, 60, 1-9.

Seifert, T. L. (2004). Understanding student motivation. Educational Research, 46(2), 137-149.

Skinner, E., Furrer, C., Marchand, G., & Kindermann, T. (2008). Engagement and disaffection in the classroom: part of a larger motivational dynamic? Journal of Educational Psychology, 100, 765-781.

Walburg, V. (2014). Burnout among high school students: A literature review. Children and Youth Services Review, 42, 28-33.

Wang, H., Hall, N. C., & Rahimi, S. (2015). Self-efficacy and causal attributions in teachers: Effects on burnout, job satisfaction, illness, and quitting intentions. Teaching and Teacher Education, 47, 120-130.

Zeidner, M. (2007). Test anxiety in educational contexts: What I have learned so far. In P. A. Schutz & R. Pekrun (Eds.), Emotion in education (pp. 165-184). San Diego, CA: Academic Press.

Zhen, R., Liu, R., Ding, Y., Wang, J., Liu, Y., & Xu, L. (2017). The mediating roles of academic self-efficacy and academic emotions in the relation between basic psychological needs satisfaction and learning engagement among Chinese adolescent students. Learning and Individual Differences, 54, 210-216