مدل علّی تأثیر ساختار کلاس بر فرسودگی تحصیلی: نقش واسطه‌ای انگیزش

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 7، دوره 15، شماره 59، فروردین 1398، صفحه 309-322   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

فوزیه فکری نوجه‌ده¹؛ محبوبه فولادچنگ^{* 2}

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

²دانشیار گروه روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین تأثیر ساختار کلاس بر فرسودگی تحصیلی با واسطه‎گری انگیزش تحصیلی انجام شد. 720 دانش‌آموز از دبیرستان‎های شهر تهران در سال تحصیلی 96-1395 با روش نمونه‎برداری خوشه‎ای تصادفی چندمرحله‎ای انتخاب شدند و به سیاهه فرسودگی تحصیلی (برسو، سالانوا و شافلی، 2007)، مقیاس انگیزش تحصیلی (والرند و دیگران، 1992) و پرسشنامه ساختار کلاس (الیوت و چرچ، 2001) پاسخ دادند. داده‌های این پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی و مدل‌یابی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج نشان داد که مدل پیشنهادی با داده‎های این پژوهش برازش مناسب و مطلوبی دارد. همچنین نتایج نشان داد که سخت‎گیری در ارزشیابی، تأثیر مثبت و مستقیم بر فرسودگی تحصیلی دارد. جذابیت تکلیف و تأکید بر ارزشیابی، تأثیر غیرمستقیم بر فرسودگی تحصیلی با واسطه‎گری انگیزش تحصیلی دارند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که بهبود ساختار کلاس و به‌کارگیری مکانیزم‌های جدید در نظام انگیزشی می‎تواند موجب کاهش فرسودگی تحصیلی شود.

کلیدواژه‌ها

فرسودگی تحصیلی؛ ساختار کلاس؛ انگیزش تحصیلی

مراجع

بدری‌گرگری، ر. و حسینی‌اصل، ف. (1389). پیش‎بینی جهت‎گیری انگیزش هدف چیرگی: نقش عوامل مربوط به ادراک از ساختار کلاس درس. فصلنامه روان‌شناسی دانشگاه تبریز، 5 (17)، 33 -1.

جوکار، ب. (1381). بررسی ساختار ارتباطی، باورهای فرد پیرامون توانایی، ساختار کلاس، هدف‌گرایی و پیامدهای تحصیلی. پایان نامه دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شیراز.

حسن‌نیا، س. و فولادچنگ، م. (1394). رابطه بین ادراک محیط یادگیری و فرسودگی تحصیلی از طریق واسطه‎گری ذهن‎آگاهی: مدل‌یابی ساختاری. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 11(45)، 73 -61.

حجازی، ا.، نقش، ز. و سنگری، ع. ا. (1388). ادراک از ساختار کلاس و پیشرفت تحصیلی، نقش واسطه‌ای متغیر های انگیزشی و شناختی، مجله مطالعات روان‌شناختی، 5 (4)، 66 -47.

شیخ‌الاسلامی، ع.، کریمیان‌پور، غ. و ویسی، ر. (1394). پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی بر اساس کیفیت زندگی دانشگاهی و امید به اشتغال در دانشجویان. فصلنامه علمی‎ـ‌پژوهشی روان‌شناسی تربیتی، 39 (12)، 44 -25.

لطفی‌عظیمی، ا. و ابراهیمی‌قوام، ص. (1394). سبک‌های انگیزش و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌ای خودپنداشت تحصیلی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌ شناسان ایرانی، 11(43)، 333 -229.

محمودی، ح.، عیسی‌زادگان، ع.، امانی‌ساری‌بگلو، ج. و کتابی، ا .(1392). بررسی رابطه بین اهداف پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان مدارس تیزهوشان و مدارس عادی: نقش میانجی‌گرایانه سبک های تفکر. پژوهش‌های علوم شناختی رفتاری، 3(1)، 68 -49.

محمدی‌درویش‌بقال، ن.، حاتمی، ح.ر.، اسدزاده، ح. و احدی، ح. (1392). بررسی تأثیر راهبردهای خودتنظیمی (شناختی و فراشناختی) بر باورهای انگیزشی (انگیزش تحصیلی، خودکارآمدی، اضطراب آزمون) دانش‌آموزان دبیرستان. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 9(27)، 66 -49.

میرز، ل. اس.، گامست، گ. و گارینو، ا. جی. (1391). پژوهش چندمتغیری کاربردی. ترجمه ح. پاشا شریفی، و. فرزاد، س. رضاخانی، ح. ر. حسن‌آبادی، ب. ایزانلو و م. حبیبی. تهران: رشد (تاریخ انتشار اثر اصلی، 2006).

نعامی، ع. (1388). رابطه بین کیفیت تجارب یادگیری با فرسودگی تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز. مطالعات روان‌شناختی، 5 (3)، 134 -117.

نیکنام، ن. و جوکار، ب. (1394). پیش‌بینی خودکارآمدی بر اساس الگوی ارتباطات خانوادگی و ساختار کلاس. مطالعات آموزش و یادگیری، 7 (1)، 48 -25.

ویسانی، م.، غلامعلی‌لواسانی، م. و اژه‌ای، ج. (1391). نقش اهداف پیشرفت، انگیزش تحصیلی و راهبردهای یادگیری بر اضطراب آمار: آزمون مدل علی. مجله روان‌شناسی، 62، 160 -142.

 

Al-Hail, H. J., Sokrab, T. E. O., Al-Moslamani, N. J., & Miyares, F. R. (2010). Hypothalamic hamartoma presenting with gelastic seizures, generalized convulsions, and ictal psychosis. Neurosciences, 15(1), 43-45.

Ames, C. (1992b). Achievement goals and the classroom motivational climate. StudentPerceptions in the Classroom, 15, 327-348.

Areepattamannil, S. (2011). Academic self-concept, academic motivation, academic engagement, and academic achievement: A mixed methods study of Indian adolescents in Canada and India (doctoral dissertation).

Backović, D. V., Ilić Živojinović, J., Maksimović, J., & Maksimović, M. (2012). Gender differences in academic stress and burnout among medical students in final years of education. Psychiatria Danubina, 24(2), 175-181.

Blackburn, M. (1998). Academic cheating. Unpublished doctoral dissertation, University of Oklahoma.

Bong, M. (2001). Between-and within-domain relations of academic motivation among middle and high school students: Self-efficacy, task value, and achievement goals. Educational Psychology, 93(1), 121-135.

Bresó, E., Salanova, M., & Schaufeli, W. B. (2007). In search of the third dimension of burnout: Efficacy or inefficacy? Applied psychology, 56(3), 460-478.

Chambers, E. (1992). Work-load and the quality of student learning. Studies in Higher Education, 17(2), 141-153.

Chang, E., Lee, A., Byeon, E., Seong, H., & Lee, S. M. (2016). The mediating effect of motivational types in the relationship between perfectionism and academic burnout. Personality and Individual Differences, 89, 202-210.

Chang, E., Lee, A., Byeon, E., & Lee, S. M. (2015). Role of motivation in the relation between perfectionism and academic burnout in Korean students. Personality and Individual Differences, 82, 221-226.

Cheon, S. H., & Reeve, J. (2015). A classroom-based intervention to help teachers decrease students’ amotivation. Contemporary Educational Psychology, 40, 99-111.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2012). Motivation, personality, and development within embedded social contexts: An overview of self-determination theory. In R. M. Ryan (Ed.), Oxford library of psychology. The Oxford handbook of human motivation (pp. 85-107). New York, NY, US: Oxford University Press.

Friedman, I. A. (2003). Self-efficacy and burnout in teaching: The importance of interpersonal-relations efficacy. Social Psychology of Education, 6(3), 191-215.

Győrffy, Z., Birkás, E., & Sándor, I. (2016). Career motivation and burnout among medical students in Hungary-could altruism be a protection factor? BMC Medical Education, 16(1), -182.

Hayes, B. (2015). Job Satisfaction, Stress and Burnout in Haemodialysis Nurses Doctoral dissertation, Queensland University of Technology.

Kline, R. B. (2011). Principle and Practice of Structural Equation Modeling. New York: Guilfird Press.

Law, D. W. (2007). Exhaustion in university students and the effect of coursework involvement. Journal of American College Health, 55(4), 239-245.

Lee, J., Puig, A., Lea, E., & Lee, S. M. (2013). Age‐related differences in academic burnout of Korean adolescents. Psychology in the Schools, 50(10), 1015-1031.

Lee, J. Q., McInerney, D. M., Liem, G. A. D., & Ortiga, Y. P. (2010). The relationship between future goals and achievement goal orientations: An intrinsic–extrinsic motivation perspective. Contemporary Educational Psychology, 35(4), 264-279.

Lin, S. H., & Huang, Y. C. (2013). Life stress and academic burnout. Active Learning in Higher Education, 15(1) 77-90.

Linnenbrink, E. A., & Pintrich, P. R. (2003). The role of self-efficacy beliefs in student engagement and learning in the classroom. Reading & Writing Quarterly, 19(2), 119-137.

Loughnan, S., Haslam, N., Murnane, T., Vaes, J., Reynolds, C., & Suitner, C. (2010). Objectification leads to depersonalization: The denial of mind and moral concern to objectified others. European Journal of Social Psychology, 40(5), 709-717.

Lynch, A. D., Lerner, R. M., & Leventhal, T. (2013). Adolescent academic achievement and school engagement: An examination of the role of school-wide peer culture. Journal of Youth and Adolescence, 42(1), 6-19.

Maslach, C., Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New persepective. Appllied & Reventive Psychology, 7, 63-740

Modin, B., Östberg, V., Toivanen, S., & Sundell, K. (2011). Psychosocial working conditions, school sense of coherence and subjective health complaints. A multilevel analysis of ninth grade pupils in the Stockholm area. Journal of Adolescence, 34(1), 129-139.

Morgan, B., & De Bruin, K. (2010). The relationship between the big five personality traits and burnout in South African university students. South African Journal of Psychology, 40(2), 182-191.

Mucherah, W. (2008). Classroom climate and students’ goal structures in high-school biology classrooms in Kenya. Learning Environments Research, 11(1), 63-81.

Murray, C., & Malmgren, K. (2005). Implementing a teacher-student relationship program in a high-poverty urban school: Effects on social, emotional, and academic adjustment and lessons learned. Journal of School Psychology, 43, 137-152.

Ratelle, C. F., Guay, F., Vallerand, R. J., Larose, S., & Senécal, C. (2007). Autonomous, controlled, and amotivated types of academic motivation: A person-oriented analysis. Journal of Educational Psychology, 99(4), 734-746.

Roeser, R. W., Eccles, J. S., & Sameroff, A. J. (2000). School as a context of early adolescents' academic and social-emotional development: A summary of research findings. The Elementary School Journal, 100(5), 443-471.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2003). On assimilating identities to the self: A Self-Determination theory perspective on internalization and integrity within cultures. Leary, Mark R. (Ed); Tangney, June Price (Ed). Handbook of Self and Identity (pp. 253-272). New York: Guilford Press.

Salmela-Aro, K., Savolainen, H., & Holopainen, L. (2009). Depressive symptoms and school burnout during adolescence: Evidence from two cross-lagged longitudinal studies. Journal of Youth and Adolescence, 38(10), 1316-1327.

Salmela-Aro, K., & Tynkkynen, L. (2012). Gendered pathways in school burnout among adolescents. Journalof Adolescence, 35(4), 929-939.

Schwarzer, R., & Hallum, S. (2008). Perceived teacher self‐efficacy as a predictor of job stress and burnout: Mediation analyses. Applied Psychology, 57(s1), 152-171.

Shin, H., Lee, J., Kim, B., & Lee, S. M. (2012). Students’ perceptions of parental bonding styles and their academic burnout. Asia Pacific Education Review, 13(3), 509-517.

Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069.

Tukaev, S. V., Vasheka, T. V., & Dolgova, O. M. (2013). The relationships between emotional burnout and motivational, semantic and communicative features of psychology students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 82, 553-556.

Urdan, T., & Schoenfelder, E. (2006). Classroom effects on student motivation: Goal structures, social relationships, and competence beliefs. Journal of School Psychology, 44(5), 331-349.

Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., Blais, M. R., Briere, N. M., Senecal, C., & Vallieres, E. F. (1992). The Academic Motivation Scale: A measure of intrinsic, extrinsic, and amotivation in education. Educational and Psychologica Measurement, 52(4), 1003-1017.

Warburg, V. (2014). Burnout among high school students: A literature review. Children and Youth Services Review, 42, 28-33.

Yu, J. H., Chae, S. J., & Chang, K. H. (2016). The relationship among self-efficacy, perfectionism and academic burnout in medical school students. Korean Journal of Medical Education, 28(1), 49-50.

Zhang, X., Klassen, R. M., & Wang, Y. (2013). Academic burnout and motivation of Chinese secondary students. International Journal of SocialScience and Humanity, 3(2), 134-138.

 Zhang, Y., Gan, Y., & Cham, H. (2007). Perfectionism, academic burnout and engagement among Chinese college students: A structural equation modeling analysis. Personality and Individual Differences, 43(6), 1529-1540.