ازتولید تاریخی نگرش‌های ذهنی در اندیشه سیاسی عرب

فصلنامه مطالعات سیاسی

مقاله 1، دوره 2، شماره 8، شهریور 1389، صفحه 1-27   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حمید احمدی¹؛ حسن علیزاده²

¹عضو هیات علمی و استاد علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

²دانش‌آموخته دکتری علوم سیاسی داشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

تحولات فکری جهان عرب را باید حول چالش‌های سیاسی و اجتماعی آن مورد تحلیل قرار داد. جهان عرب در طول تاریخ خود با فراز و فرودهای تاریخی بسیاری مواجه بوده است. با مطالعه این تحولات می توان رویکردهای فکری سه‌گانه در جهان عرب یعنی؛ سلفی‌گرایی، سکولاریسم و همسازگرایی را در مراحل مختلف با تفاوت‌هایی بازشناسی کرد. طی یک قرن اخیر، جریان‌های فکری جهان عرب که از ریشه‌های تاریخی خود در طول قرن‌ها تغذیه شده‌اند، بار دیگر خود را بازسازی کرده‌اند. در حالی ‌که سلفی‌گرایی عربی با رجوع به نصوص دینی و استناد به ظواهر کلام مقدس، به احیای میراث عربی‌ـ ‌اسلامی می‌پردازد و به کاربرد اصول عقل مدرن تمدن غرب چندان تمایلی ندارد، جریان سکولاریسم عربی‌ـ با همه گرایش‌ها و انشعاباتش‌ـ کنار نهادن دین از عرصه اجتماعی را توصیه می‌کند و بر جذب اصول فکری تمدن غرب تأکید می‌کند. در این میان، جریان همسازگرایی عربی ضمن اعتقاد به کامل بودن دین اسلام و تمسک به جوهر و روح آن، تلاش دارد همسازی قابل‌ قبولی میان میراث عربی و دستاوردهای تمدن غرب ایجاد کند و این را از طریق باز تفسیر نصوص دینی ممکن می‌داند.

کلیدواژه‌ها

جهان عرب؛ سکولاریسم؛ همسازگرایی؛ سلفی گرایی؛ روشنفکری عربی

مراجع