نظریه گفتمان و علوم سیاسی

فصلنامه مطالعات سیاسی

مقاله 3، دوره 2، شماره 8، شهریور 1389، صفحه 53-76   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

علی اصغر داوودی

عضو هیات علمی و استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

مفهوم گفتمان  امروزه در بسیاری از رشته‌ها و رهیافت‌ها از زبان‌شناسی گرفته تا ادبیات، فلسفه و علوم اجتماعی و سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نظریّه گفتمان یکی از نظریات جدید و تأثیرگذار در عرصه علوم سیاسی است. جامعه‌شناسان و علمای سیاست طی دهه‌های اخیر به شکل گسترده‌ای از این نظریّه در تحلیل پدیده‌ها و ساختارهای اجتماعی و سیاسی بهره برده‌اند. از این رو، می‌توان آن را یکی از نظریات غالب در حوزه روش‌شناسی در «عصر فرامدرن» به حساب آورد. بدین جهت، شناخت پدیدارشناسانه این نظریّه و پرداختن به زوایای مختلف آن می‌تواند ما را در فهم بهتر تحلیل‌های گفتمانی پدیده‌های سیاسی و اجتماعی یاری نماید. نوشتار حاضر درصدد است تا به بررسی پیشینه تاریخی، آبشخورهای فکری، مبانی معرفتی این نظریّه، قدرت و توانمندی آن در تحلیل پدیده‌های سیاسی و اجتماعی و نیز نقدهای وارد برآن بپردازد.

کلیدواژه‌ها

تحلیل گفتمان؛ قدرت؛ توسعه؛ مفصل بندی؛ ضدیت و غیریت؛ استیلا؛ نقد نظریه گفتمان

مراجع