تصویر و تصویرپردازی در منظومة غنایی نوروز و نوگل

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 2، دوره 9، شماره 30، اردیبهشت 1398، صفحه 25-44   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حافظ حاتمی^*

استادیار، زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

تصویر و تصویرپردازی از عناصر و مؤلّفه‌های برجسته در حوزة زیبایی‌شناختی و از جمله اختصاصات در سبک‌شناسی آثار ادبی و هنری است. امروزه نگاه انتقادی به آثار ادبی از منظر خلق تصاویر نو، ناب و نغز از جمله مباحث جدّی در مطالعات بلاغت سنتی و نقد و نظریة ادبی و به‌ویژه در بررسی و تحلیل‌های مکاتب صورت‌گراییی و ساختارگرایی و مانند آن محسوب می‌شود. هدف از این پژوهش بحث و بررسی در انواع تصاویر منظومة بزمی نوروز و نوگل، اثر آرمان راکیان است که به‌تازگی وارد بازار نشر گردیده‌است. این پژوهش به شیوة اسنادی، توصیفی و در نهایت تجزیه و تحلیل محتوا بر اساس یافته‌ها صورت می‌گیرد. در مسیر این تحقیق با معرّفی انواع تصاویر خیالی ساده، متعدّد و گسترده و رفته‌رفته فاصله‌گرفتن از شیوه‌های نقد سنتی در پرداخت صِرف به مصادیق صُور خیالی در حوزة فنون بلاغت و صناعات ادبی و یا بیان و بدیع، به بررسی و شناخت عناصر نو، تصاویر چند لایه، انواع استعاره‌های تو در تو و مرکّب، اسطوره‌پردازی‌ها، نمادها و نمادسازی‌ها، کهن‌الگوها و حتّی شیوه‌های روایت و توصیف پرداخته‌می‌شود.

کلیدواژه‌ها

شعر فارسی؛ منظومه‌های بزمی؛ زیبایی‌شناسی؛ تصویر و تصویر‌سازی؛ نوروز و نوگل

مراجع

1. ابرس، گئورک (1380)، کمبوجیه و دختر فرعون، ترجمة جواد سیّد اشرف، تهران: انتشارات زرین.

1. بهار، محمّدتقی (ملک الشعرا) (1337)، سبک شناسی یا تاریخ تطوّر شعر فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
2. تجلیل، جلیل (1370)، معانی و بیان، چاپ پنجم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
3. تسلیمی، علی (1395)، نقد ادبی (نظریه‌های ادبی و کاربرد آنها در ادبیات فارسی)، چاپ اوّل، تهران: نشر اختران.
4. تقوی، نصرالله (1363)، هنجار گفتار در فنّ معانی و بیان و بدیع فارسی، چاپ دوم، اصفهان: فرهنگسرای اصفهان.
5. حاتمی، حافظ و نصراصفهانی، محمّدرضا (1388)، رمز و رمزگرایی با تکیّه بر ادبیات منظوم عرفانی، فصل‌نامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، سال پنجم، شمارة شانزدهم، صص 165- 196).
6. راکیان، آرمان (1391)، آرِنگِ ویر، چاپ اوّل، شهرکرد: انتشارات نیوشه.
7. ـــــــــــ (1397)، نوروز و نوگل، چاپ دوم، نجف آباد: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
8. رجایی، محمّد خلیل (1379)، معالم البلاغه در علم معانی و بیان و بدیع، چاپ پنجم، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
9.  سلاجقه، پروین (1387)، از این باغ شرقی: نظریه‌های نقد شعر کودک و نوجوان، چاپ دوم، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
10.  شفیعی کدکنی، محمّد رضا (1366)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
11.  شمیسا، سیروس (1392)، بیان، چاپ چهارم، تهران: انتشارات میترا.
12. ـــــــــــــ (1370)، نگاهی تازه به بدیع، چاپ سوم، تهران: انتشارات فردوس.
13.  صفا، ذبیح الله، (1373)، تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی از آغاز سدۀ دهم تا سدۀ دوازدهم هجری (شاعران پارسی گوی). تهران: انتشارات فردوس، چاپ هفتم.
14.  فتوحی رود معجنی، محمود (1393)، بلاغت تصویر، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.
15.  همایی، جلال الدّین، (1370) فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ هفتم، تهران: مؤسّسة نشر هما.
16.  Abrams. M. H. (1998). A glossary of literary terms. 6^th edition. Newyork.

Guddon. J.A.(1979). A dictionary of literary terms. By Hazell Waston & Viney Limited. Great Britain: Bucks.