مقایسه کود اوره با کود اوره پوشش‌دار گوگردی بر عملکرد کمی و کیفی برنج (Oryza sativa L.) تحت تأثیر مقادیر مختلف سیلیس

دوفصلنامه ی علوم به زراعی گیاهی

مقاله 3، دوره 9، شماره 1، مرداد 1398، صفحه 27-36   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

لیلا کعیان حسینی1¹؛ مانی مجدم2*^{* 2}؛ تیمور بابایی‌نژاد3³

¹1- دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاداسلامی، اهواز، ایران

²2-استادیار، گروه زراعت، واحداهواز، دانشگاه آزاداسلامی، اهواز، ایران

³3-استادیار، گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

به منظور بررسی مقایسه کود شیمیایی اوره با کود اوره پوشش­دار گوگردی بر عملکرد کمی و کیفی برنج رقم عنبر نجفی تحت تأثیر مقادیر مختلف سیلیس، آزمایشی در سال زراعی 1396 در شهرستان شادگان به صورت کرت‏های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجراء گردید. تیمارهای آزمایش شامل دو منبع کود اوره ساده (250 کیلوگرم نیتروژن خالص) و کود اوره با پوشش گوگردی (250 کیلوگرم نیتروژن خالص) در کرت­های اصلی و مقادیر سیلیسدر چهار سطح یک در هزار، دو در هزار، سه در هزار و چهار در هزاردر کرت­های فرعی بودند. نتایج نشان داد که کود اوره و سیلیس به­طور معنی­داری عملکرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع، وزن هزار دانه و میزان پروتئین را تحت تأثیر قرار دادند. کود اوره با پوشش گوگردی به طور مؤثری عملکرد دانه را نسبت به کود اوره معمولی به میزان 22/23 درصد افزایش داد. همچنین برهمکنش کود اوره و سیلیس بر تمامی صفات اندازه­گیری شده معنی­دار بود. بیشترین عملکرد دانه (41/290 گرم در مترمربع) از تیمار کود اوره با پوشش گوگردی و محلول‏پاشی دو در هزار سیلیسبدست آمد. بیشترین میزان پروتئین دانه (4/10 درصد) از تیمار کود اوره با پوشش گوگردی به همراه محلول­پاشی دو در هزار سیلیس حاصل شد. بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده مقادیر دو در هزار سیلیس و کود اوره با پوشش گوگرددار به علت افزایش پروتئینو عملکرد دانه به عنوان تیمار مناسب در منطقه مورد مطالعه معرفی می­گردند.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: پروتئین دانه؛ رقم عنبر نجفی؛ عملکرد دانه

اصل مقاله

برنج (Oryza sativa L.) به عنوان یکی از مهمترین محصولات زراعی دنیا، در بخش­های وسیعی از سراسر جهان کشت می­شود  و بعد از گندم جایگاه دوم را از نظر تولید سالانه به خود اختصاص داده و غذای اصلی نیمی از مردم دنیا را تشکیل می­دهد (21).

سیلیسیم دومین عنصر فراوان در خاک است و به عنوان یک عنصر کاملاً مفید برای گیاهان عالی مطرح می­شود. در حقیقت 28 درصد از سطح پوسته زمین از سیلیس تشکیل شده است. میزان تجمع سیلیسیم در برنج می­تواند تا 10 درصد وزن خشک گیاه هم برسد (19). شکل قابل حل سیلیس در خاک اسید سیلیک می­باشد که به همین شکل و به طور مستقیم قابل جذب می­باشد. سیلیس باعث افزایش قدرت اکسیدکنندگی ریشه­های برنج می­شود و در نتیجه علاوه بر افزایش تبادلات یونی، حضور یون اکسیژن را در محیط ریزوسفر افزایش می­دهد و خسارت ناشی از تنش­های محیطی نظیر سرما و شوری را در برنج کاهش می­دهد (5). قاسمی­لمراسکی و همکاران (1) با بررسی اثر سیلیس و کاربرد نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج مشاهد کردند که بیشترین پنجه بارور و عملکرد کاه و کمترین خوشچه و شاخص برداشت با مصرف 70 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. از طرفی کمترین تعداد خوشچه در خوشه برای تیمار بدون مصرف سیلیس و بیشترین آن با مصرف 500 کیلوگرم سیلیس در هکتار بدست آمد. در گزارش دیگری با بررسی اثر سیلیس بر گیاه برنج مشاهده شد که مصرف سیلیس در برنج باعث افزایش عملکرد دانه از طریق افزایش تعداد خوشه­چه در پانیکول، درصد دانه­ی رسیده و وزن هزار دانه شد (17). فلاح و همکاران[1] (9) طی تحقیقی با کاربرد 500 کیلوگرم سیلیس در هکتار در گیاه برنج گزارش نمودند که، عملکرد شلتوک نسبت به تیمار شاهد 14 درصد افزایش نشان داد. هم­چنین مصرف 500 کیلوگرم کود سیلیس همراه با 92 کیلوگرم نیتروژن موجب کاهش هفت تا 13 درصدی شیوع آفت و بیماری‏ها و متعاقبا افزایش 14 درصدی عملکرد گیاه برنج شد.

اهمیت توجه به مدیریت انواع کودهای شیمیایی بیش از هر زمان دیگر احساس می­شود، زیرا گام نهادن در مسیر کشاورزی پایدار ایجاب می­کند از انواع سموم و کودهای شیمیایی در حداقل مقدار و به­طور بهینه استفاده شود. در زراعت غلات از جمله برنج، نیتروژن به دلیل تأثیر عمده بر کمیت و کیفیت محصول از مهمترین عناصر پرمصرف در تغذیه به شمار می­رود و روش مصرف آن جهت دستیابی به حداکثر عملکرد مؤثر می­باشد (25). کودهای نیتروژن کند رها به دلیل دارا بودن پوشش­هایی از جنس لعاب موم، پارافین، رزین و یا گوگرد قابلیت انحلال سریع اوره معمولی را ندارد و تحت شرایط محیط، نیتروژن مؤثر آن به تدریج آزاد می­شود و در اختیار ریشه گیاه قرار می­گیرد. با مصرف این کودها به ویژه در اراضی شالیزاری تلفات ناشی از آبشویی نیتروژن و یا دیگر اشکال آن به حداقل می‌رسد و منبع با ثبات تری از نیتروژن قابل جذب را فراهم می­آورد. براساس بررسی‏های انجام شده در بین انواع کودهای نیتروژن، اوره کند رها به پوشش گوگردی به عنوان یکی از بهترین انواع آن معرفی شده است (12).

منظور و همکاران[2] (18) در تحقیقی با بررسی سطوح مختلف نیتروژن در برنج گزارش کردند که با افزایش مصرف کود نیتروژن به میزان 125 کیلوگرم در هکتار عملکرد برنج به میزان 3/3 کیلوگرم در هکتار افزایش یافت. شیوای و همکاران[3] (24) در گزارشی با بررسی کود اوره با پوشش گوگردی بر گندم بیان نمودند که کاربرد کود اوره با پوشش گوگردی 5 درصد برای تولید گندم کافی است. هم­چنین در بلند مدت با کاهش مصرف نیتروژن و افزایش بهبود کارایی نیتروژن از مزایای زیست محیطی برخوردار می­باشد. سینگ شیناری و همکاران[4] (26) در مطالعه­ای با بررسی اثر کود اوره و اوره پوششی بر عملکرد برنج گزارش نمودند که کود اوره با پوشش گوگردی بطور مؤثری بازده کود نیتروژن، بازیافت نیتروژن و عملکرد دانه را نسبت به کود اوره معمولی افزایش می‌دهد. پخش و مخلوط کردن اوره با پوشش گوگردی با لایه سطحی خاک و جاگذاری آن در عمق 8 تا 10 سانتی­متر، عملکرد دانه را با اختلاف معنی­داری نسبت به کاربرد سطحی اوره بالا برد. جاگذاری عمقی اوره از نظر بازده کود نیتروژن، بازیافت آن و عملکرد دانه برنج با اختلاف معنی‌داری بهتر از سطح پاشی کود اوره بود. سیف­الاسلام و همکاران[5] (23) گزارش دادند که کود اوره با پوشش گوگرد منجر به افزایش وزن هزار دانه و عملکرد دانه ارقام برنج گردید.

این تحقیق با هدف مطالعه مقایسه کود اوره با کوداوره پوشش­دار گوگردی بر عملکرد کمی و کیفی برنج تحت اثر مقادیر مختلف سیلیس در منطقه شادگان اجرا شد.

 

مواد و روش­ها

این پژوهش در سال 1396 در شهرستان شادگان در جنوب غربی کشور و در جنوب استان خوزستانبا طول جغرافیایی 48 درجه و 20 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 30 درجه و 16دقیقه شمالی با ارتفاع 10 متر از سطح دریا انجام شد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نمونه خاک محل تحقیق در جدول 1 ارائه شده است.

جدول 1- خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک محل آزمایش

بافت خاک	نیتروژن قابل جذب (درصد)	فسفر قابل جذب (میلی­گرم بر کیلوگرم)	پتاسیم قابل جذب (میلی­گرم بر کیلوگرم)	واکنش گل اشباع	هدایت الکتریکی (دسی­زیمنس بر متر)	عمق نمونه برداری (سانتی‌متر)
رسی لومی	04/0	6/8	120	2/7	21/4	0-30

 

این آزمایش بصورت کرت­های یک بار خرد شده در قالب طرح آماری بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل منابع کود اوره در دو سطح (کود اوره ساده (250 کیلوگرم نیتروژن خالص) و کود اوره با پوشش گوگردی) در کرت­های اصلی و مقادیر سیلیس در چهار سطح (یک در هزار، دو در هزار، سه در هزار و چهار در هزار) در کرت­های فرعی  بودند. این آزمایش شامل 24 کرت بود. هر کرت دارای ابعاد سه در چهار متر و بین دو کرت فرعی یک متر و بین کرت­های اصلی یک و نیم متر فاصله در نظر گرفته شد. عملیات آماده­سازی زمین شامل یک شخم به عمق 25-20 سانتی­متر و سپس دو دیسک عمود بر هم بود. به­منظور از بین بردن پستی و بلندی­های حاصل از شخم یک ماله زده شد. قبل از کاشت کل فسفر مورد نیاز از منبع سوپرفسفات­تریپل براساس 80 کیلوگرم فسفر خالص و دو سوم نیتروژن از منبع اوره همراه با دیسک در مزرعه پخش شد و یک سوم نیتروژن در زمان شکل‌گیری جوانه اولیه خوشه به صورت سرک توزیع گردید. دو سوم کود اوره با پوشش گوگردی بصورت پایه و یک سوم آن بصورت سرک توزیع شد. محلول­پاشی سیلیس در مقادیر قید شده در مرحله قبل از خوشه­دهی اعمال شد. بذرها به صورت مستقیم در هفتم تیر ماه 1396در مزرعه کشت شد. آبیاری در کلیه کرت­ها بصورت مستقیم انجام پذیرفت.

جهت برداشت بهتر 30 روز قبل از برداشت، آب مزرعه به طور کامل قطع شد. به منظور تعیین عملکرد و اجزای عملکرد، دو ردیف کناری و نیم متر از ابتدا و انتهای کرت به عنوان اثرات حاشیه­ایی حذف و در نهایت برداشت نهایی از مساحتی معادل دو مترمربع انجام گرفت. برای تعیین تعداد خوشه در متر مربع، 12 بوته از هر کرت آزمایشی و قبل از برداشت گیاه راتون به صورت تصادفی کف بر و انتخاب شده و میانگین تعداد خوشه محاسبه گردید. قبل از برداشت از هر کرت بطور تصادفی، 12 خوشه از پنجه اصلی (بلندترین ارتفاع براساس ارتفاع پنجه­ها) جدا و خرمنکوبی شد و تعداد دانه در خوشه شمارش شد. برای تعیین درصد پروتئین دانه ابتدا درصد نیتروژن دانه به وسیله دستگاه کجلدال که شامل مرحله هضم، تقطیر و تیتراسیون بود، اندازه­گیری شد. برای اندازه‌گیری میزان پروتئین دانه نیز با ضرب کردن درصد نیتروژن دانه در ضریب 25/6 میزان پروتئین موجود در دانه بدست آمد (13).

تجزیه واریانس داده­ها توسط نرم افزار آماری SAS (نسخه 1/9) انجام و برای مقایسه میانگین­ها از آزمون چند دامنه‏ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد استفاده گردید.

 

نتایج و بحث

تعداد خوشه در مترمربع

براساس یافته­ها تعداد خوشه در مترمربع تحت اثر کود اوره در سطح احتمال یک درصد و مقادیر مختلف سیلیس و برهمکنش این دو عامل در سطح احتمال پنج درصد معنی­دار شد (جدول 2).

بیشترین میزان تعداد خوشه در مترمربع مربوط به تیمار کود اوره با پوشش گوگرددار و سطح دو در هزار سیلیسیم و کمترین تعداد خوشه در مترمربع به تیمار کود اوره ساده و سطح یک در هزار سیلیسیم اختصاص یافت (جدول 3). استفاده از کودهای کند رها ضمن کاهش سرعت حذف کود از خاک توسط آبیاری، مواد معدنی را برای یک مدت زمان طولانی در اختیار گیاه قرار می­دهد، بنابراین در این پژوهش با توجه به آزادسازی کند نیتروژن در کوده اوره با پوشش گوگرد به دلیل فراهمی نیتروژن در تمام طول فصل رشد منجر به افزایش تعداد خوشه در مترمربع شد (12). خببازکار و همکاران[6] (14) در آزمایشی نشان دادند که مصرف کود سیلیکات کلسیم موجب افزایش تعداد دانه در خوشه گردید. در این رابطه کورراویکتوریا و همکاران[7] (6) گزارش کردند که کود سیلیس تعداد پنجه در مترمربع و تعداد خوشه در مترمربع را افزایش می­دهد و برای پایداری عملکرد محصول برنج ضروری است. بررسی­های دیگر نشان داد که تفاوت تعداد خوشه­چه پر درخوشه در دو تیمار سیلیکات پتاسیم و شاهد برابر 9/11 بود که معادل افزایش 16 درصدی منبع سیلیکات پتاسیم نسبت به شاهد بود (2). یافته­های سایر محققان نیز نشان داد که کاربرد سیلیس منجر به افزایش تعداد سنبله در مترمربع شد (3) که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت.

جدول 2-نتایج تجزیه واریانس میانگین مربعات صفات مورد مطالعه در برنج

منابع تغییرات	درجه آزادی	تعداد خوشه در مترمربع	تعداد دانه در خوشه	وزن هزار دانه	عملکرد دانه	پروتئین دانه
بلوک	2	87/121ns	50/6ns	66/4ns	89/1348ns	20/3ns
کود اوره	1	**50/45937	**16/8740	*90/155	**79/22037	**26/51
خطای اصلی	2	62/290	66/2	24/3	07/386	79/0
سیلیس	3	**50/13562	**27/1342	*64/59	*50/3990	**89/15
کود اوره × سیلیس	3	**50/16862	**83/1319	*26/74	*13/1714	*39/9
خطای فرعی	12	75/268	47/12	86/3	99/728	68/2
درصدضریب تغییرات	-	80/6	12/4	15/9	71/11	82/6

ns، ^* و ^**: به ترتیب غیر معنی­دار، معنی­دار در سطح احتمال پنج درصد و یک درصد می­باشد.

 

جدول 3- نتایج مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه در برنج تحت تأثیر همزمان کود اوره و سیلیسیم

کود اوره	سیلیسیم	تعداد خوشه در متر مربع	تعداد دانه در خوشه	وزن هزار دانه (گرم)	عملکرد دانه (کیلوگرم در هکتار)	پروتئین دانه (درصد)
ساده	یک در هزار	d160	f33/91	c66/17	e14/1810	c567/4
	دو در هزار	cd180	f33/93	bc15/18	d03/2010	bc367/7
	سه در هزار	bc215	e33/97	bc90/18	d22/2080	b627/7
	چهار در هزار	b235	cd66/105	bc07/21	b4/2530	b437/8
پوشش دار	یک در هزار	bc215	d67/103	bc75/19	c11/2360	b330/8
	دو در هزار	a425	a36/142	a74/33	a41/2900	a44/13
	سه در هزار	b245	bc66/106	bc11/21	ab37/2780	b873/8
	چهار در هزار	b255	b7/112	b57/21	b57/2600	b047/9

در هر ستون میانگین‌های با حروف مشترک در آزمون دانکن دارای اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال پنج درصد نیستند.

 

تعداد دانه در خوشه

نتایج داده­ها نشان داد که تعداد دانه در خوشه تحت اثر کود اوره و سیلیسیم و برهمکنش آن­ها در سطح احتمال یک درصد معنی­دار شد (جدول 2). بیشترین میزان تعداد تعداد دانه در خوشه مربوط به تیمار کود اوره با پوشش گوگرددار و سطح دو در هزار سیلیسیم و کمترین تعداد دانه در خوشه به تیمار کود اوره ساده و سطح یک در هزار سیلیسیم اختصاص یافت (جدول 3). در این پژوهش کود اوره با پوشش گوگردی با ایجاد تناسب بین عرضه و تقاضای گیاه موجب افزایش سطح فتوسنتز کننده شد که همین امر به حفظ تولید مواد فتوسنتزی در زمان پرشدن دانه کمک نموده و باعث افزایش عملکرد دانه گردید (10). از طرفی عنصر سیلیس با سرعت بخشیدن به رشد رویشی و افزایش تولید ماده خشک و کاهش تعرق، باعث افزایش کمیت و کیفیت دانه می‏گردد (5). سینگ شیناری و همکاران[8] (26) گزارش دادند که کود اوره با پوشش گوگردی به دلیل دارا بودن گوگرد، باعث کاهش موضعی pH شده و باعث افزایش جذب عناصر غذایی توسط دانه می­گردد و در بهبود خواص دانه موثر است. چن و همکاران[9] (5) طی پژوهشی نشان دادند که  استفاده از سیلیسیم در برنج منجر به افزایش این عنصر در اندام­های هوایی به خصوص در دانه­ها گردید. گائو و همکاران[10] (11) طی آزمایشی روی برنج نشان دادند که با افزایش غلظت سیلیس در محلول غذایی، وزن خشک برگ­ها و تعداد دانه به طور معنی‏دار افزایش یافت. گروهی دیگری از محققان نشان دادند که در مجموع مصرف سیلیس در برنج باعث افزایش عملکرد دانه از طریق افزایش تعداد خوشه­چه در پانیکول، درصد پر شدن دانه و درصد دانه رسیده می‏شود (17) که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت.

وزن هزار دانه

نتایج مطالعه نشان داد که وزن هزار دانه تحت اثر کود اوره و سیلیسیم و برهمکنش آن­ها در سطح احتمال پنج درصد معنی­دار شد (جدول 2). بیشترین وزن هزار دانه مربوط به تیمار کود اوره با پوشش گوگرددار و سطح دو در هزار سیلیسیم و کمترین وزن هزار دانه به تیمار کود اوره ساده و سطح یک در هزار سیلیسیم بود (جدول 3). پوشش­دار کردن کود اوره توسط گوگرد به سبب رهاسازی آهسته و طولانی مدت نیتروژن موجب فراهمی مقادیر مناسب نیتروژن در طی مراحل رشد گیاه شده و به دلیل کاهش هدرروی نیتروژن نسبت به کود اوره بدون پوشش نقش مهمی در افزایش وزن هزار دانه دارند (15) که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت. لی و همکاران[11] (16) گزارش نمودند که عنصر سیلیس به علت سخت و سیلیسی کردن سلول­های برگ، باعث افـزایش دوام و پایداری غشاء سلول و در نتیجه افزایش فتوسنتز آن می­شود، این امر باعث افزایش دوره پـرشـدن دانـه و حفظ پایداری غشاء سلول می‌شود، که در نتیجه آن وزن دانه و عملکرد دانه افزایش می­یابد. نتایج تحقیقات ما و همکاران[12] (17) نشان داد که کاربرد عنصر سیلیس منجر به افزایش وزن هزار دانه می­گردد، زیرا عنصر سیلیس در پوسته دانه انباشته شده و با افزایش ضخامت پوسته وزن هزار دانه افزایش می­یابد. عنصر سیلیس با اثری که بر استحکام ساقه دارد سبب استحکام بهتر آن می­شود و در نهایت منجر به افزایش عملکرد دانه می­شود. هم­چنین در تحقیقی دیگر گزارش شد که نیتروژن تأثیر معنی­داری بر وزن هزار دانه دارد و با افزایش مصرف نیتروژن بر مقدار وزن هزار دانه افزوده می­شود (4). نتایج سایر محققان از جمله سیف­الاسلام و همکاران[13] (23) و خببازکار و همکاران[14] (14) حاکی از آن بود که کود اوره با پوشش گوگرد منجر به افزایش وزن هزار دانه و عملکرد دانه ارقام برنج گردید که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت.

عملکرد دانه

نتایج داده­ها نشان داد که عملکرد دانه تحت اثر کود اوره در سطح احتمال یک درصد و مقادیر مختلف سیلیسیم و برهمکنش آن­ها در سطح احتمال پنج درصد معنی­دار شد (جدول 2). بالاترین عملکرد دانه در تیمار کود اوره با پوشش گوگرد به همراه سطح دو در هزار سیلسیم و کمترین مقدار عملکرد دانه در تیمار کود اوره ساده به همراه محلول­پاشی یک در هزار سیلیسیم بود (جدول 3).

در این پژوهش کود اوره با پوشش گوگرد با ایجاد تناسب بین عرضه و تقاضای گیاه موجب افزایش سطح فتوسنتز کننده شد که همین امر به حفظ تولید مواد فتوسنتزی در زمان پرشدن دانه کمک نموده و باعث افزایش عملکرد دانه گردید (10). نتایج این تحقیق با نتایج سایر محققین که نشان دادند کاربرد کود اوره با پوشش گوگرد منجر به افزایش عملکرد دانه شد مطابقت داشت (23). همچنین فلاح و الیاس[15] (8) گزارش دادند که مصرف سیلیس، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی برنج رقم طارم هاشمی را افزایش داد. قاسمی­لمراسکی و همکاران (1) بیان نمودند که بیشترین عملکرد دانه (6129 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 70 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. فلاح و همکاران[16] (9) طی تحقیقی با کاربرد 500 کیلوگرم سیلیس در هکتار گزارش کرند که، عملکرد شلتوک نسبت به تیمار شاهد 14 درصد افزایش  یافت. هم­چنین مصرف 500 کیلوگرم کود سیلیس همراه با 92 کیلوگرم نیتروژن موجب کاهش هفت تا 13 درصدی شیوع آفات و بیماری ها و متعاقبا افزایش 14 درصدی عملکرد گیاه برنج شد. در گزارش دیگری مصرف سیلیس در برنج باعث افزایش عملکرد دانه از طریق افزایش تعداد خوشه­چه در پانیکول، درصد دانه­ی رسیده و وزن هزار دانه شد (17) که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت.

پروتئین دانه

میزان پروتئین دانه تحت اثر کود اوره و سیلیسیم در سطح احتمال یک درصد و برهمکنش آن­ها در سطح احتمال پنج درصد معنی­دار شد (جدول 2). بیشترین پروتئین دانه در تیمار کود اوره با پوشش گوگرد به همراه سطح دو در هزار سیلسیم و کمترین پروتئین دانه در تیمار کود اوره ساده به همراه محلول­پاشی یک در هزار سیلیسیم بود (جدول 3).

در این تحقیق کاربرد کود اوره با پوشش گوگردی به جهت آزادسازی کند نیتروژن موجب فراهمی این عنصر در تمام فصل رشد می­شود، نیتروژن در ساخته شدن پروتئین­ها نقش دارد و پروتئین­ها در تشکیل و تقسیم سلولی دخالت دارند. پژوهش­گران اعلام کردند به دلیل اینکه کود اوره با پوشش گوگرد به شیوه­ای کندتر و کارآمدتر منجر به رها شدن عناصر غذایی و نیتروژن می­شود، منجر به افزایش درصد پروتیئن گردید (20). از طرفی مصرف کاربرد کود سیلیس با افزایش مصرف کود اوره منجر به افزایش درصد پروتئین دانه گردید (22). دیگر محققان نیز اظهار داشتند، سیلیس بیش از 10 درصد از وزن خشک اندام هوایی را تشکیل می­دهد و مصرف کود حاوی این عنصر، باعث افزایش پروتئین در برنج می­شود (7). هم­چنین چاتورودی[17] (4) گزارش نمود که نیتروژن اثر معنی­داری بر پروتئین دانه دارد و با افزایش مصرف کود نیتروژن درصد پروتئین دانه افزایش یافت که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت.

 

نتیجه­گیری نهایی

در مجموع، نتایج این مطالعه نشان داد که کود سیلیس یکی از منابع مؤثر در افزایش رشد و عملکرد در مزارع برنج می­باشد. نتایج نشان داد که محلول­پاشی کود سیلیس به میزان دو در هزار اثر بیشتری را روی صفات داشته، به­طوری که بیشترین میزان عملکرد دانه از مصرف 250 کیلوگرم نیتروژن خالص با پوشش گوگرددار و محلول­پاشی دو در هزار سیلیسیوم بدست آمد، زیرا بیشترین تعداد خوشه در مترمربع و تعداد دانه در خوشه تحت این تیمار به­دست آمد. بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده مقادیر دو در هزار سیلیس و کود اوره با پوشش گوگرددار به علت افزایش صفات کیفی و عملکرد دانه به عنوان مقادیر کودی مناسب معرفی می­گردند.

 

منابع

1c.

---

[1] - Fallah

[2] - Manzoor

[3] - Shivay

[4] - Sing Shinari

[5] - Saiful Islam

[6]- Khabbazkar

[7]- Correa-Victoria

[8] - Sing Shinari

[9]- Chen

[10] - Gao

[11] - Li

[12] - Ma

[13] - Saiful Islam

[14]- Khabbazkar

[15] - Fallah and Elyasi

[16] - Fallah

[17] - Chaturvedi

مراجع

- پاک مهر، آ.، راستگو، م.، شکاری، ف.، صبا، ج.، وظایفی، م. و زنگانی، ا. 1390. تاثیر پرایمینگ سالیسیلیک اسید بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه لوبیا چشم بلبلی تحت تنش کم آبی در مرحله زایشی. نشریه پژوهش‌های حبوبات ایران. 2(1): 53-64.

2- روانگرد، ش.، نصری، م. و صادقی، ف. 1394. بررسی کاربرد توام روش‌های کنترل علف‌های هرز و کود زیستی تثبیت کننده نیتروژن در کنترل علف هرز ذرت سینگل کراس 704. پژوهش‌های زراعی در حاشیه کویر. 12(3): 210-197.

3- صیامی، ر.، میرشکاری، ب.، فرح وش، ف.، رشیدی، و. و تاری نژاد، ع. ر. 1396. اثر پرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید و تنش کم آبی بر فعالیت آنزیمی و عملکرد ذرت دانه ای. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. 9(34): 35-23.

4- طریق الاسلامی، م.، کافی، م.، نظامی، ا. و ضرغامی، ر. 1396. تاثیر اسید سالیسیلیک در بهبود خسارت تنش سرمازدگی در هیبرید ذرت سینگل کراس 400 (Zea mays L.). فرآیند و کارکرد گیاهی. 6(19): 292-281.

5- عباس دخت، ح. و اصغرنیا، م. 1394. عملکرد و اجزای عملکرد ذرت متاثر از کنترل علف‌های هرز، اسموپرایمینگ و محلولپاشی عناصر ریزمغذی. نشریه علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. 2(34): 322-307.

6- مهدی زاده، ا. 1390. تأثیر پرایمینگ بذر در مزرعه، بر کنترل علفهای هرز و خصوصیات رشد ذرت (Zea mays L.) در همدان. پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته مهندسی کشاورزی گرایش زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا. 87 صفحه.

7- میری زاده، آ. 1392. بررسی تاثیر اختلاط علف کش نیکوسولفورون با اسید سالیسیلیک و مویان کوکووت بر رشد، عملکرد و کنترل علف‌های هرز ذرت. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود. 110 صفحه.

8- نصیری دهسرخی، ع. 1394. تاثیر امواج اولتراسونیک، پرایمینگ بذر و کاربرد علفکش بر رشد و عملکرد لوبیا چشم بلبلی (Vigna sinensis) و کنترل علف‌های هرز. پایان نامه کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، گروه زراعت، دانشگاه صنعتی شاهرود. 108 صفحه.

9- نصیری دهسرخی، ع.، مکاریان، ح.، قلی پور، م. و عباس دخت، ح. 1396. تأثیر امواج فراصوت و پرایمینگ بذر در تلفیق با مدیریت علفهای هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی (Vigna sinensis L.). پژوهش‌های حبوبات ایران. 8(2): 140-126.

10- یدوی، ع.، آقاعلیخانی، م.، قلاوند، ا. و زند، ا. 1385. اثر تراکم بوته و آرایش کاشت بر عملکرد و شاخص‌های رشد ذرت دانه ای (Zea mays L.) تحت رقابت با علف هرز تاج خروس ریشه قرمز (Amaranthus retoflexus L.). پژوهش کشاورزی آب، خاک و گیاه در کشاورزی. 6(3): 46-31.

11- Abbasdokht, H. 2011. The effect of hydropriming and halopriming on germination and early growth stage of wheat (Triticum aestivum L.). Desert. 16: 61-68.

12- Afzal, I., Basra, S. M. A., Ahmad, R. and Iqbal, A. 2002. Effect of different seed vigor enhancement techniques on hybrid maize (Zea mays L.). Pakistan Journal of Agriculture Science. 39: 109-112.

13- Duman, I. 2006. Effect of seed priming with PEG and K3PO4 on germination and seedling growth in Lettuce. Pakistan Journal of Biology Science. 9(5): 923-928.

14- Evans, S.P., Knezevic, S.Z., Lindquist, J.L., Shapiro, C.A. and Blankenship, E.E. 2003. Nitrogen application influences the critical period for weed control in corn. Weed Science. 51: 408-417.

15- Farooq, M., Aziz, T., Barsa, S. M. A., Cheema, M. A. and Rehman, H. 2008. Chilling tolerance in hybrid maize induced by seed priming with salicylic acid. Journal Agro Crop Science. 194: 161-168.

16- Hussein, M.M., Balbaa, L.K. and Gaballah M.S. 2007. Salicylic acid and salinity effects on growth of maize plants. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences. 3: 321-328.

17- Norsworthy J.K. and Oliveira M.J. 2004. Comparison of the critical period for weed control in wide and narrow – row corn. Weed Science. 52: 802-807.

18- Norsworthy, J.K. and Frederick, J.R. 2005. Integrated weed management strategies for maize production on the southeastern coastal of North America. Crop Protection. 24: 119-126.

19- Rajcan, I.R. and Swanton, C.J. 2001. Understanding maize-weed competition: resource competition, light quality and whole plant. Field Crop Research. 71: 139-150.

20- Rao, V.S. 2000. Principles of Weed Science. Science Publishers, Inc, New Hampshire.

21- Shakirova, F.M. and Bezrukova, M.V. 1997. Induction of wheat resistance against environmental salinization by salicylic acid. Biology Bullentin. 24: 109-112.

22- Yazdani, M., Bahmanyar, M.A., Pirdashti, H. and Esmaili, M.A. 2009. Effect of phosphate solubilization microorganisms and plant growth promoting rhizobacteria on yield and yield components of corn. World Academy of Science, Engineering and Technology. 3: 2-12