تعداد نشریات | 418 |
تعداد شمارهها | 10,004 |
تعداد مقالات | 83,629 |
تعداد مشاهده مقاله | 78,548,070 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,629,495 |
واکنش بیوشیمیایی هیبریدهای مختلف ذرت به مصرف تلفیقی کود زیستی و شیمیایی پتاسیم تحت تنش خشکی در شرایط آب و هوایی دهلران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دوفصلنامه ی علوم به زراعی گیاهی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 4، دوره 9، شماره 1، مرداد 1398، صفحه 37-55 اصل مقاله (968.25 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
محمد صادق آزادی1،21؛ علیرضا شکوهفر2** 2؛ مانی مجدم2،2؛ شهرام لک22؛ مجتبی علویفاضل22 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
11- گروه زراعت، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران 2-گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
22-گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
این پژوهش بهمنظور بررسی اثر کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی پتاسیم بر ویژگیهای بیوشیمیایی و عملکرد دانه هیبریدهای ذرت در شرایط تنش خشکی، طی سالهای زراعی 1394 و 1395 در شهرستان دهلران انجام شد. آزمایش به صورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل تنش در سه سطح، آبیاری مطلوب، قطع یک دوره آبیاری در مرحله 12 برگی و قطع آبیاری در مرحله ظهور گل تاجی، عامل فرعی شامل کود پتاسیم در سه سطح، 100 درصد کود سولفات پتاسیم، 70 درصد سولفات پتاسیم + 30 درصد پتابارور دو، 50 درصد سولفات پتاسیم + 50 درصد پتابارور دو و عامل فرعی فرعی شامل سه هیبرید ذرت، AS71، NS640 و CORDONA بودند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که برهمکنش سال، تنش خشکی، مصرف کود و هیبرید ذرت بر محتوای کلروفیل، میزان پرولین و پروتین دانه در سطح یک درصد معنیدار بود. همچنین برهمکنش تنش خشکی، کود و هیبرید ذرت بر آنزیم سوپراکسید دیسموتاز، پتاسیم دانه و عملکرد دانه نیز معنیدار شد. مصرف تلفیقی کود شیمیایی و زیستی پتاسیم با تعدیل اثرات تنش خشکی تأثیر مثبتی بر ویژگیهای بیوشیمایی و عملکرد دانه ذرت داشتند. بر اساس نتایج برهمکنش تیمارها، بیشترین عملکرد دانه (12230 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 50 درصد کود پتاسیم + 50 درصد کود پتابارور دو در هیبرید AS71و تحت شرایط مطلوب آبیاری یافت شد و کمترین عملکرد دانه (4616 کیلوگرم در هکتار) در هیبرید NS640و مصرف 100 درصد کود شیمیایی و تنش در مرحله ظهور گل تاجی مشاهده شد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ذرت؛ پتاسبم؛ پرولین؛ استرس؛ عملکرد | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ذرت (Zea mays .L) یکی از محصولات تابستانه با نیاز آبی زیاد و نسبتاً حساس به کم آبی است و رشد بهینه گیاه و موفقیت در تولید محصول به شرایطی همچون خاک مناسب و وجود آب و عناصر غذایی کافی وابسته است (24). تنش آبی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد و عملکرد غلات دانهای از جمله ذرت است (6) و زمانی رخ میدهد که سرعت تعرق بیش از سرعت جذب آب میباشد (20). پژوهشگران گزارش کردهاند که علاوه بر شدت و طول دوره تنش خشکی، مرحلهای از رشد ذرت که در آن تنش واقع میشود نیز در میزان تأثیر تنش آب بر رشد و عملکرد گیاه حائز اهمیت است (7). همچنین گزارش شده است که هیبریدهای مختلف ذرت نیز از نظر تحمل به تنش خشکی تفاوت قابل توجهی دارند (11). در گیاه ذرت گزارش شده است اعمال تنش در مرحله کاکلدهی و تشکیل بلال موجب کاهش شدید عملکرد دانه شده است (36). تنش خشکی باعث بسته شدن روزنهها و کاهش میزان تعرق و فتوسنتز خالص، کاهش پتانسیل آب بافتهای گیاه گندم، تجمع آبسزیک اسید، پرولین و سنتز پروتئینهای جدید میگردد، این متابولیتها تحت تنش کمبود آب تجمع پیدا میکنند و به عنوان تنظیم کنندههای اسمزی در حفظ تورژسانس سلولی ایفای نقش میکنند (31). مطالعات نشان داده است که کمبود آب از طریق تأثیر بر توسعه سطح برگ، وزن خشک گیاه و تغییر شاخصهای رشد، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت را تحت تأثیر قرار میدهد (12). بر اساس دستاوردهای منصوریفر و همکاران (33) تنش قطع آب در مرحله هشت برگی و شیری شدن دانه، کلرفیل برگ ذرت را کاهش داد. از دیگر رویدادهای مهم بیوشیمیایی گیاهان در شرایط تنش آبی، تغییرات به صورت کاهش و یا افزایش پروتئین، قند محلول، پرولین و کلروفیل در برگ ذرت (2) و افزایش یا کاهش فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدان (19) میباشد. در شرایط تنش فعالیت گونههای فعال اکسیژن[1] ممکن است سبب بروز صدماتی چون اکسید شدن لیپیدها، تغییر ساختمان پروتئینها و اکسید شدن گروههای سولفیدریل (SH-)، غیرفعال شدن آنزیمها، بیرنگ شدن و یا از بین رفتن رنگدانههایی مانند کلروفیل و سایر ترکیبات رنگیزهای و همچنین حمله مداوم به مولکولهای آلی مثل DNA و در نهایت کاهش عملکرد گردد (15). پتاسیم فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی متعددی را در گیاهان تنظیم میکند از جمله، تنظیم باز و بسته شدن روزنهها، فرایند فتوسنتز، فعال شدن آنزیمها، دخالت در تولید آدنوزین تری فسفات (ATP)، انتقال قندهای تولید شده در اثر فتوسنتز به قسمتهای مختلف گیاه و همچنین در ذخیرهسازی آنها نقش دارد (18). در اکثر کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، این عنصر از طریق کودهای شیمیایی تامین میشوند، گزارش شده است که تأمین پتاسیم از طریق کودهای شیمیایی، علاوه بر وارد کردن آلایندهها به خاک و تخریب زیستبوم، سبب آلودگی چرخهی آب در طبیعت نیز میشود که در نهایت میتواند اثر جبران ناپذیری بر سلامتی انسان داشته باشد (40). بنابراین برای رهایی از این مشکلات و حذف آلایندهها، پیشرفت به سمت کشاورزی پایدار و استفاده از روشهای نوین تغذیه گیاهی از جمله استفاده از کودهای زیستی بیش از پیش مورد توجه قرار میگیرد (34، 40). پژوهشگران بر اساس مطالعات خود در گیاه ذرت گزارش کردهاند که کودهای زیستی در برخی موارد به عنوان جایگزین و در اکثر موارد به عنوان مکمل کودهای شیمیایی میتوانند پایداری تولید نظامهای کشاورزی را تضمین کنند (17)، این کودهای زیستی متشکل از ریزجانداران مفیدی هستند که هر یک به منظور خاصی مانند تثبیت نیتروژن، رهاسازی یونهای فسفات، پتاسیم، آهن، جذب عناصر ماکرو و میکرو و غیره تولید میشوند و رشد و نمو گیاه را بهبود میبخشند (41). بررسیها نشان دادهاند که تحت تأثیر شرایط تنش کم آبی در تیمارهایی که به صورت تلفیقی از کود شیمیایی و زیستی استفاده شد، حداکثر عملکرد دانه به دست آمد و تحت این تیمار گیاه شرایط خشکی را بهتر از سایر تیمارها تحمل میکند (30). استفاده از کودهای زیستی پتاسه باعث افزایش جذب عناصر غذایی مثل فسفر، پتاسیم و برخی عناصر ریزمغذی، افزایش جذب آب، کاهش تاثیر منفی تنشهای محیطی، تاثیر مثبت بر روی برخی میکروارگانیسمهای خاکزی و همچنین بهبود خصوصیات کیفی و کمی محصولات زراعی شده است (35). هدف از این پژوهش بررسی اثر توام کودهای شیمیایی (پتاسیم) و زیستی (پتا بارور دو) بر ویژگیهای بیوشیمیایی و عملکرد دانه هیبریدهای مختلف ذرت در شرایط تنش آبی بود.
مواد و روشها به منظور بررسی اثر تنش آبی، مصرف کود شیمیایی پتاسیم و کود زیستی پتا بارور دو بر برخی ویژگیهای بیوشیمیایی و عملکرد دانه در هیبریدهای مختلف ذرت، این آزمایش به صورت اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در یک مزرعه در شهرستان دهلران در دو سال زراعی 1394 و 1395 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح تنش خشکی در کرت اصلی: آبیاری مطلوب مزرعه بر اساس نیاز گیاه، قطع یک دوره آبیاری در مرحله 12 برگی ذرت و قطع یک دوره آبیاری در مرحله ظهور گل تاجی. سه سطح کود شیمایی و زیستی پتاسیم در کرتهای فرعی: 100 درصد کود شیمیایی (150 کیلوگرم سولفات پتاسیم)، 70 درصد کود شیمیایی (105کیلوگرم)+ 30 درصد کود پتا بارور دو (60 گرم) به صورت بذرمال و 50 درصد کود شیمیایی (75 کیلوگرم)+ کود پتا بارور دو (100 گرم) صورت بذرمال استفاده گردید (مصرف کود شیمیایی بر اساس آزمون خاک (جدول 2) و در مرحله آمادهسازی زمین انجام گرفت. کود زیستی پتا بارور دو از شرکت زیست فناور سبز تهیه شد و میزان آن نیز بر اساس دستورالعمل این شرکت (هر بسته 100 گرمی از این کود معادل 50 درصد کود شیمیایی است) مشخص گردید. هیبریدهای مختلف ذرت به عنوان فاکتور فرعی فرعی در سه سطح: هیبرید AS71، هیبرید NS640 و هیبرید CORDONA انتخاب شدند. کشت مزرعه به صورت جوی پشته و هر کرت فرعی دارای شش خط کاشت و طول هر کدام شش متر بود. فاصله بین پشتهها 75 سانتیمتر، فاصله بین بوتهها 18 سانتیمتر و عمق کاشت پنج سانتیمتر بود. تراکم مزرعه، 75 هزار بوته در هکتار و فواصل میان کرتهای اصلی حدود دو متر و کرتهای فرعی یک متر رعایت گردید. آبیاری مزرعه به روش جوی و پشتهای انجام شد. در شرایط مطلوب، آبیاری بر اساس تخلیه 30 درصد ظرفیت زراعی مزرعه و در شرایط تنش بر اساس تخلیه 50 درصدی ظرفیت زراعی مزرعه انجام گردید (13). برای کنترل حجم آب محاسبه شده، از کنتور حجمی استفاده شد و مزرعه به صورت تدریجی آبیاری شد، به طوری که، پس از ورود آب به کرت اجازه داده شد تا نفوذ لازم صورت گیرد و پس از چند دقیقه این عمل تکرار گردید و تا رسیدن به حجم آب محاسبه شده، ادامه یافت. حجم آب آبیاری جهت هر تیمار با استفاده از معادله زیر محاسبه گردید و آبیاری طبق آن صورت گرفت (9): معادله (1) V = حجم آب آبیاری بر حسب متر مکعب = درصد رطوبت وزنی در حد ظرفیت زراعی = درصد رطوبت وزنی قبل از آبیاری = وزن مخصوص ظاهری خاک بر حسب گرم بر سانتیمتر مکعب A = مساحت آبیاری شده بر حسب متر مربع = عمق ریشه بر حسب متر = راندمان آبیاری عملیات کاشت در مرداد ماه و برداشت محصول هر دو سال در اواسط آذر ماه انجام گرفت. نتایج مربوط آزمون خاک مزرعه آزمایشی و همچنین ویژیگیهای اقلیمی منطقه در ماهای کاشت در جدولهای 1 و 2 به اختصار ذکر شده است. در نهایت صفات مورد ارزیابی شامل: میزان کلروفیل a و b، غلظت پرولین، فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز، درصد پروتئین دانه، پتاسیم دانه و عملکرد دانه بودند. اندازهگیری میزان کلروفیل با استفاده از معادلات 2 و 3 و به روش آرنون صورت گرفت و میزان جذب نمونههای حاوی کلروفیل با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر مدل 6305Jenway ساخت کشور انگلستان خوانده شد (16). معادله (2) Chla=[12.7(D663)-2.59(D645)]×(V/100×W) معادله (3) Chlb=[22.9(D645)-4.69(D663)]×(V/100×W) D= اپتیکال دانسیته عصاره کلروفیل در طول موج معین V= حجم نهایی عصاره کلروفیل در استن 80 درصد W = وزن تازه نمونه برگ بر حسب گرم محتوای پرولین با استفاده از روش باتیس (22) اندازهگیری شد. در این روش 400 میلیگرم از برگ تازه به داخل هاون چینی انتقال یافت و با افزودن 10 میلیلیتر اسید سولفوسالیسیلیک سه درصد به آن در هاون کوبیده شد. سپس محلول حاصل از کاغذ صافی عبور داده شد و 2 میلیلیتر از محلول صاف شده به همراه دو میلیلیتر محلول ناین هیدرین و دو میلیلیتر اسیداستیک درون یک لولۀ آزمایش ریخته شد و به مدت یک ساعت در دمای 90 درجۀ سانتیگراد در حمام بن ماری قرار گرفت. برای متوقف شدن واکنش، لولههای حاوی محلول بیدرنگ در یخ قرار داده شدند. سپس چهار میلیلیتر تولوئن به محلول اضافه و بعد از تکان دادن، محلولی دوفازی تشکیل شد که فاز بالایی برای اندازهگیری پرولین به کار گرفته شد. نمونه ها در طول موج 526 نانومتر طیف سنجی شدند. بهمنظور اندازهگیری میزان پروتئین دانه ابتدا درصد نیتروژن دانه بهوسیله دستگاه کجدال که شامل مرحله هضم، تقطیر و تیتراسیون بود، اندازهگیری شد و پس از تعیین درصد نیتروژن، عدد به دست آمده در 25/6 ضرب گردید تا درصد پروتئین دانه محاسبه شود (45). برای تعیین فعالیت آنزیم سوپراکسید دسموتاز 2/0 گرم نمونة منجمد در سه میلیلیتر بافر HEPES-KOH با 8/7 pH حاوی EDTA 1/0 میلیمولار عصارهگیری شد. همگنهای حاصل در دور 15000 دور در دقیقه به مدت 15 دقیقه در دمای چهار درجة سانتیگراد سانتریفیوژ شده و بخش رویی برای سنجش فعالیت سوپراکسید دیسموتاز مورد استفاده قرار گرفت (27). مخلوط واکنش شامل: بافر HEPES- KOH 50 میلیمولار با pH 8/7 حاوی EDTA 1/0 میلیمولار، کربنات سدیم 50 میلیمولار با 2/10 pH، ال - متیونین 12 میلیمولار نیتروبلو تترازولیوم 75 میکرومولار، ریبوفلاوین یک میکرومولار و 200 مایکرولیتر عصارة آنزیمی بود. نمونهها به مدت 15 دقیقه در معرض نور قرار داده شدند و پس از این مدت جذب آنها در طول موج 560 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر قرائت شد. یک واحد فعالیت سوپراکسید دیسموتاز به عنوان مقدار آنزیمی در نظر گرفته شد که منجر به مهار 50 درصد احیای نوری نیتروبلوتترازولیوم گردید. برای انجام تجزیه مرکب دادهها از نرم افزار MSTAT-C استفاده شد و مقایسه میانگین دادهها با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال خطای آماری پنج درصد محاسبه شد. جدول 1- حداقل و حداکثر دما، میزان رطوبت نسبی و میانگین ماهانه مقدار بارندگی،
جدول 2- نتایج مربوط به آزمون خاک مزرعه تحقیقاتی
نتایج وبحث عملکرد دانه مطابق با نتایج مقایسه میانگینها، برهمکنش سال، پتاسیم، هیبرید ذرت و همچنین برهمکنش تنش، پتاسیم، هیبرید ذرت بر عملکرد دانه به ترتیب در سطح احتمال پنج و یک درصد معنیدار شد (جدول 3). نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که قطع آبیاری در مرحله 12 برگی و همچنین در مرحله ظهور گل تاجی در مقایسه با آبیاری مطلوب مزرعه، منجر به کاهش عملکرد دانه هیبریدهای ذرت گردید و این کاهش عملکرد در قطع آبیاری در مرحله ظهور گل تاجی بیشتر از قطع آبیاری در مرحله 12 برگی ذرت بود (جدول 6). علت بالاتر بودن عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل نسبت به سایر سطوح آبیاری وجود آب کافی در خاک میباشد که باعث میگردد گیاه به خوبی بتواند آب و مواد غذایی مورد نیاز خود را جذب نماید و از رنگیزههای فتوسنتزی بالاتر و در نتیجه، فتوسنتز و مادهسازی بیشتر و به تبع آن رشد و عملکرد بالاتر برخودار باشد (21). همچنین گزارش شده است که تنش خشکی میزان کلروفیل برگ را کاهش میدهد و با تأثیر منفی بر دورههای ابریشمدهی و گردهافشانی منجر به کاهش عملکرد ذرت می شود (26). مصرف کود پتاسیم با کاهش اثرات تنش خشکی منجر به افزایش عملکرد دانه شد. مصرف 50 درصد کود شیمیایی پتاسیم به اضافهی 50 درصد کود پتا بارور دو در سال دوم آزمایش در هیبرید AS71 منجر به تولید بیشترین عملکرد دانه گردید (11100 کیلوگرم در هکتار) و همچنین کمترین عملکرد دانه نیز به هیبرید NS640 و مصرف تمام کود به صورت شیمیایی اختصاص یافت (جدول 7). پژوهشگران اعلام داشتند، استفاده تلفیقی از کودهای زیستی و شیمیایی بهترین گزینه در زراعت ذرت میباشد و بیشترین عملکرد ذرت در آزمایش آنها در تیمار مصرف 25 درصد کود شیمیایی توصیهشده به همراه کود زیستی مشاهده گردید (29). اهمیت مصرف کودهای زیستی در شرایط کمآبی به اثر آن در بهبود خصوصیات فیزیکی خاک، حفظ آب و افزایش قابلیت استفاده عناصر غذایی میباشد که درنهایت به افزایش بیوماس و تولید محصول منجر شود (28). در این راستا حجتیپور و همکاران (4) نیز تاثیر تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد دانه گندم را مورد هدف قرار دادند و به این نتیجه دست یافتند که بیشترین عملکرد دانه مختص تیمار تلفیقی کود شیمیایی و زیستی بود و کمترین عملکرد دانه در تیمار شاهد (بدون مصرف کود زیستی) مشاهده شد که با نتایج پژوهش حاضر هماهنگی دارد. جدول 3- تجزیه واریانس میانگین مربعات اثر کود زیستی و شیمیایی پتاسیم بر ویژگیهای بیوشیمیایی و عملکرد هیبریدهای ذرت تحت تنش خشکی
کلروفیل برهمکنش سال، تنش خشکی، مصرف کود و هیبریدهای ذرت بر غلظت کلروفیل a و b در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد (جدول 3). در سال اول آزمایش بیشترین میزان کلروفیل a و b به ترتیب با مقدار عددی 57/2 و 15/1 میلیگرم بر وزن تر برگ به هیبرید AS71 و تیمار کودی 70 درصد کود شیمیایی توام با 30 درصد کود زیستی و شرایط مطلوب آبیاری اختصاص یافت (جدول 4). در سال دوم آزمایش نیز هیبرید AS71 و مصرف 50 درصد کود شیمیایی همراه با 50 درصد کود زیستی تحت شرایط مطلوب آبیاری، بیشترین مقدار کلروفیل a و b را داشتند (جدول 4). تنش خشکی بخصوص در مرحله ظهور گل تاجی محتوای کلروفیل را کاهش داد. تنش کم آبی سبب افزایش غلظت رادیکالهای آزاد اکسیژن در کلروپلاست شده و تخریب مولکول کلروفیل را در پیدارد (5). لذا مصرف تلفیقی کود شیمیایی و زیستی پتاسیم اثرات مخرب تنش خشکی را کاهش داد و رشد و نمو گیاه را بهبود بخشید و میزان کاروفیل a و b افزایش یافت. محرم نژاد و همکاران (14) در بررسی اثر تنش خشکی بر میزان کلروفیل در هیبریدهای ذرت اظهار داشتند که تنش خشکی به طور معنیدار باعث کاهش میزان کلروفیل گردید. و همچنین افزایش غلظت کلروفیل، با مصرف کودهای پتاسه، قبلاً توسط محققین اثبات شده است با نتایج این آزمایش مطابقت دارد (39). پرولین برهمکنش سال، تنش خشکی، مصرف کود و هیبرید ذرت بر میزان پرولین در برگ در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد (جدول 3). مطابق با جدول مقایسه میانگینها (جدول 5) وقوع تنش خشکی بخصوص تنش در مرحله ظهور گل تاجی میزان اسیدامینه پرولین را نسبت به شرایط مطلوب آبیاری افزایش داد، تیمارهای کودی و هیبریدهای مختلف ذرت از نظر میزان پرولین تفاوت قابل توجهی داشتند و بیشترین مقدار پرولین در هیبرید AS71 و مصرف تلفیقی 70 درصد کودشیمیایی و 30 درصد کود پتا بارور دو و تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله ظهور گل تاجی مشاهده شد (0385/0 میلیگرم بر گرم وزن تر برگ). پرولین به عنوان مخزن ذخیرهای نیتروژن و یا ماده محلولی که پتانسیل اسمزی سیتوپلاسم را کاهش میدهد عمل مینماید و گیاه را در تحمل به تنش یاری میکند (23). همچنین پتاسیم نیز با افزایش غلظت پرولین، غشاهای سلولی را از آسیب غلظتهای بالای یونها حفظ مینماید (38). حفاظت گیاه توسط پرولین از طریق مکانیسمهای متفاوت نظیر تنظیم اسمزی، زدودن گونههای فعال اکسیژن، حفظ تمامیت غشاء و ساختمان پروتئینها میباشد (38). جمالی و همکاران (2) با بررسی تاثیر عناصر پتاسیم و روی بر تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی مقاومت به خشکی در ذرت نشان دادند که پتاسیم اثر بسزایی در افزایش میزان پرولین در برگ ذرت داشته است. پروتئین دانه بر اساس نتایج تجزیه واریانس، برهمکنش سال، تنش خشکی، مصرف کود و هیبرید ذرت بر پروتئین دانه در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود (جدول 3). ایجاد تنش خشکی بخصوص تنش در مرحله ظهور گل تاجی پروتئین دانه را افزایش داد. در این شرایط به علت کوتاه شدن دوره پر شدن دانه، از انتقال مواد فتوسنتزی به سمت دانهها کاسته شده و ذخیره نشاسته در آنها کاهش مییابد که این امر موجب کوچک شدن دانهها و افزایش درصد پروتئین میگردد. ضمن اینکه در شرایط تنش، گیاه با ساخت پروتئینهای متحمل به تنش، میزان پروتئینهای محلول خود را نیز افزایش میدهد (25). کاربرد تلفیقی کود شیمیایی و زیستی پتاسیم در مقایسه با مصرف تنهایی کود شیمیایی باعث افزایش درصد پروتئین دانه شده است به طوری که درصد پروتئین دانه از 05/11 درصد در تیمار کود شیمیایی به 78/11 درصد در تیمار 50 درصد کود شیمیایی همراه با 50 درصد کود زیستی رسیده است که موید 6/6 درصد افزایش درصد پروتئین می باشد. پتاسیم از طریق فعال سازی بسیاری آنزیمهای گیاهی که روی فرایند فتوسنتز،کارایی مصرف آب، جذب نیتروژن و ساخت پروتئین دخالت دارند، باعث افزایش میزان پروتئین دانه می شود (44) به طور کلی بیشترین میزان پروتئین دانه در سال دوم آزمایش به تیمار کودی 50 درصد کود شیمیایی توام با 50 درصد کود پتا بارور دو و هیبرید AS71 اختصاص یافت (جدول 5). که در این راستا بحرانی (1) بیان داشت که پتاسیم عامل ساخته شدن هیدراتهای کربن بوده و در انتقال مواد غذایی، حرکت مواد قندی در بافتهای گیاهی، نشاسته و ساخته شدن پروتئین کاربرد دارد.
پتاسیم دانه نتایج مبنی بر تجزیه واریانس، گویای اثر معنیدار برهمکنش تنش، مصرف کود، هیبرید ذرت و همچنین برهمکنش سال، مصرف کود، هیبرید ذرت بر پتاسیم دانه بود (جدول 3). نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که وقوع تنش خشکی منجر به کاهش پتاسیم در دانه هیبریدهای مختلف ذرت شدند که این بخش از نتایج با یافتههای جمالی و همکاران (2) در گیاه ذرت مطابقت دارد. بر اساس مطالعات انجام شده، روند جذب و تجمع پتاسیم با توجه به نیاز گیاه در دورههای مختلف متفاوت گزارش شده است در ابتدای مرحله شیری شدن دانهها حداکثر جذب پتاسیم در گیاه اتفاق میافتد و در هنگام رسیدگی دانه، 3/2 پتاس در برگ و 3/1 آن در دانهها ذخیره گردیده است (8). بنابراین ایجاد تنش در مرحله ظهور گل تاجی نسبت به مرحله 12 برگی ذرت اثر بیشتری در کاهش جذب پتاسیم دارد. مکانیسمهای جذب و انتقال عناصر غذایی در گیاهان نظیر، جریان تودهای، انتشار و یا جذب و انتقال به وسیلة پدیدة اسمز همگی، کم و بیش تابعی از مقدار رطوبت موجود در خاک و ریشه میباشد و در صورت نقصان رطوبت، شدت و مقدار جذب عناصر غذایی دستخوش تغییر و تحول میگردد اگر چه بعضی از این سیستمهای انتقالی عناصر، نظیر انتشار، به مقدار رطوبت کمتری جهت جذب عناصر غذایی نیازمند بوده و در این راستا، با کاهش رطوبت تا آستانه بحرانی، باز هم، روند جذب و انتقال بعضی از عناصر غذایی توسط ریشه ادامه مییابد. اما از سوی دیگر، جریان تودهای وابستگی زیادی به مقدار رطوبت داشته و در صورت کاهش رطوبت، عناصری که بوسیله این جریان انتقال می یابند، روند جذب منفی نشان میدهند (43). مصرف پتاسیم به روش تلفیقی کود شیمیایی و کود پتا بارور دو در مقایسه با مصرف همه کود به صورت کود شیمیایی (بدون کود پتا بارور دو) اثر مثبت و معنیداری بر میزان پتاسیم در دانه داشتند و بیشترین مقدار پتاسیم دانه در سال دوم آزمایش، در هیبرید AS71 و با مصرف تلفیقی کودها و در شرایط آبیاری کامل مزرعه مشاهده شد (جدولهای 6 و 7). عیدیزاده و همکاران (10) نشان داد که استفاده از کودهای زیستی دسترسی به عناصر فسفر، پتاسیم و برخی عناصر کم مصرف را افزایش میدهد. استفاده از کودهای زیستی میتواند باعث افزایش اسیدیته خاک و عدم تثبیت پتاسیم شود که افزایش دسترسی به این عنصر در خاک و در نتیجه افزایش جذب آن توسط گیاه را در پی دارد (3). پتاسیم دانه نتایج مبنی بر تجزیه واریانس، گویای اثر معنیدار برهمکنش تنش، مصرف کود، هیبرید ذرت و همچنین برهمکنش سال، مصرف کود، هیبرید ذرت بر پتاسیم دانه بود (جدول 3). نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که وقوع تنش خشکی منجر به کاهش پتاسیم در دانه هیبریدهای مختلف ذرت شدند که این بخش از نتایج با یافتههای جمالی و همکاران (2) در گیاه ذرت مطابقت دارد. بر اساس مطالعات انجام شده، روند جذب و تجمع پتاسیم با توجه به نیاز گیاه در دورههای مختلف متفاوت گزارش شده است در ابتدای مرحله شیری شدن دانهها حداکثر جذب پتاسیم در گیاه اتفاق میافتد و در هنگام رسیدگی دانه، 3/2 پتاس در برگ و 3/1 آن در دانهها ذخیره گردیده است (8). بنابراین ایجاد تنش در مرحله ظهور گل تاجی نسبت به مرحله 12 برگی ذرت اثر بیشتری در کاهش جذب پتاسیم دارد. مکانیسمهای جذب و انتقال عناصر غذایی در گیاهان نظیر، جریان تودهای، انتشار و یا جذب و انتقال به وسیلة پدیدة اسمز همگی، کم و بیش تابعی از مقدار رطوبت موجود در خاک و ریشه میباشد و در صورت نقصان رطوبت، شدت و مقدار جذب عناصر غذایی دستخوش تغییر و تحول میگردد اگر چه بعضی از این سیستمهای انتقالی عناصر، نظیر انتشار، به مقدار رطوبت کمتری جهت جذب عناصر غذایی نیازمند بوده و در این راستا، با کاهش رطوبت تا آستانه بحرانی، باز هم، روند جذب و انتقال بعضی از عناصر غذایی توسط ریشه ادامه مییابد.
جدول 4- مقایسه میانگین اثر برهمکنش سال، تنش، پتاسیم و هیبرید ذرت برغلظت کلرفیل a و b
1S: آبیاری مطلوب، 2S: تنش قطع آبیاری در مرحله 12 برگی، 3S: تنش قطع آبیاری در مرحله ظهور گل تاجی. 1F: 100 درصد کود شیمیایی پتاسیم، 2F: 70 درصد پتاسیم +30 درصد کود پتا بارور دو، 3F: 50 درصد پتاسیم + 50 درصد پتا بارور دو. 1H: 71AS، 2H: 640NS ، 3H: CORDONA میانگینهای با حروف مشابه در هر ستون بر اساس آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد اختلاف معنیداری ندارند.
جدول 4- مقایسه میانگین اثر برهمکنش سال، تنش، پتاسیم و هیبرید ذرت برغلظت کلرفیل a و b
1S: آبیاری مطلوب، 2S: تنش قطع آبیاری در مرحله 12 برگی، 3S: تنش قطع آبیاری در مرحله ظهور گل تاجی. 1F: 100 درصد کود شیمیایی پتاسیم، 2F: 70 درصد پتاسیم +30 درصد کود پتا بارور دو، 3F: 50 درصد پتاسیم + 50 درصد پتا بارور دو. 1H: 71AS، 2H: 640NS ، 3H: CORDONA میانگینهای با حروف مشابه در هر ستون بر اساس آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد اختلاف معنیداری ندارند.
جدول 5- مقایسه میانگین اثر برهمکنش سال، تنش، پتاسیم و هیبرید ذرت بر غلظت پرولین و درصد پروتئین دانه
1S: آبیاری مطلوب، 1S: تنش قطع آبیاری در مرحله 12 برگی، 1S: تنش قطع آبیاری در مرحله ظهور گل تاجی. 1F: 100 درصد کود شیمیایی پتاسیم، 2F: 70 درصد پتاسیم +30 درصد کود پتا بارور 2، 3F: 50 درصد پتاسیم + 50 درصد پتا بارور دو. 1H: 71AS، 2H: 640NS ، 3H: CORDONA میانگینهای با حروف مشابه در هر ستون بر اساس آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد اختلاف معنیداری ندارند.
اما از سوی دیگر، جریان تودهای وابستگی زیادی به مقدار رطوبت داشته و در صورت کاهش رطوبت، عناصری که بوسیله این جریان انتقال می یابند، روند جذب منفی نشان میدهند (43). مصرف پتاسیم به روش تلفیقی کود شیمیایی و کود پتا بارور دو در مقایسه با مصرف همه کود به صورت کود شیمیایی (بدون کود پتا بارور دو) اثر مثبت و معنیداری بر میزان پتاسیم در دانه داشتند و بیشترین مقدار پتاسیم دانه در سال دوم آزمایش، در هیبرید AS71 و با مصرف تلفیقی کودها و در شرایط آبیاری کامل مزرعه مشاهده شد (جدولهای 6 و 7). عیدیزاده و همکاران (10) نشان داد که استفاده از کودهای زیستی دسترسی به عناصر فسفر، پتاسیم و برخی عناصر کم مصرف را افزایش میدهد. استفاده از کودهای زیستی میتواند باعث افزایش اسیدیته خاک و عدم تثبیت پتاسیم شود که افزایش دسترسی به این عنصر در خاک و در نتیجه افزایش جذب آن توسط گیاه را در پی دارد (3). جدول 6- مقایسه میانگین اثر برهمکنش تنش خشکی،کود پتاسیم و هیبرید ذرت بر فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز، درصد پتاسیم دانه و عملکرد دانه
1S: آبیاری مطلوب، 2S: تنش قطع آبیاری در مرحله 12 برگی، 3S: تنش قطع ابیاری در مرحله ظهور گل تاجی. 1F: 100 درصد کود شیمیایی پتاسیم، 2F: 70 درصد پتاسیم +30 درصد کود پتا بارور دو، 3F: 50 درصد پتاسیم + 50 درصد پتا بارور دو. 1H: 71AS، 2H: 640NS، 3H: CORDONA میانگینهای با حروف مشابه در هر ستون بر اساس آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد اختلاف معنیداری ندارند. جدول 7- مقایسه میانگین اثر برهمکنش سال، کود پتاسیم و هیبرید ذرت بر درصد پتاسیم و عملکرد دانه
1F: 100 درصد کود شیمیایی پتاسیم، 2F: 70 درصد پتاسیم +30 درصد کود پتا بارور دو، 3F: 50 درصد پتاسیم + 50 درصد پتا بارور دو. 1H: 71AS، 2H: 640NS ، 3H: CORDONA میانگینهای با حروف مشابه در هر ستون بر اساس آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد اختلاف معنیداری ندارند. همچنین علت دیگری که محققین برای افزایش جذب پتاسیم پیشنهاد نمودهاند آن است که مصرف کود زیستی باعث رها شدن K+ از بین لایههای رسی شده، غلظت یون پتاسیم در خاک افزایش مییابد که این پدیده جذب پتاسیم را بیشتر میکند (32). فعالیت آنزیم سوپراکسد دیسموتاز بر طبق نتایج تجزیه واریانس مشخص شد که برهمکنش تنش خشکی، مصرف کود و هیبرید ذرت، بر فعالیت آنزیم سوپراکسید دسموتاز در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد (جدول 3). ایجاد شرایط تنش در مقایسه با شرایط مطلوب آبیاری، فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز را افزایش داد و تنش قطع آبیاری در مرحله ظهور گل تاجی نسبت به تنش در مرحله 12 برگی ذرت، تأثیر بیشتری در افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز داشت (جدول 6). مرحلة زایشی در ذرت حساسترین مرحله به تنش کم آبی است به طوری که فعالیت آنزیم در این مرحله به شدت افزایش یافت. تنش کمآبی در مرحله زایشی به دلیل نیاز بیشتر گیاه به آب و بیشتر بودن تبخیر و تعرق اثر بیشتری بر گیاه میگذارد و افزایش فعالیت آنزیم در این مرحله نسبت به مرحلة رویشی بیشتر است (5). محققان بیان نمودند، افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز زمانی رخ میدهد که یون سوپر اکسید درون سلولی افزایش یابد، این گونة فعال اکسیژن در اثر تنشهای محیطی مختلف از جمله کمآبی، افزایش مییابد (42). بر اساس نتایج مقایسه میانگینها ثابت شد که بین تیمارهای کودی و همچنین هیبریدهای مختلف ذرت از نظر فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز تفاوت معنیداری وجود داشت به طوری که بیشترین مقدار عددی مربوط به این آنزیم در هیبرید AS71 و تیمار 100 درصد کود شیمیایی پتاسیم مشاهده شد (1/972 میلیگرم پروتئین در دقیقه). مطالعات نشان داده است در کود شیمیایی پتاسه، پتاسیم یک کاتیون یک ظرفیتی است که دارای جذب انتخابی بوده و در فیزیولوژی و متابولیسم گیاه و فعال کردن آنزیمهای گیاهی نقش مهمی دارد، پتاسیم با دخالت در تولید آدونوزینتریفسفات (ATP)، در افزایش فعالیت آنزیمها اثرات مثبتی دارد (18) با این وجود در مطالعه حاضر، مصرف کود زیستی در مقایسه با کود شیمیایی پتاسیم سبب کاهش فعالیت این آنزیم شده است. به نظر میرسد که کود زیستی پتاسیم خاصیت آنتیاکسیدانی داشته و یون سوپر اکسید را خنثی نموده و در نهایت میزان فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز را کاهش داده است (37).
نتیجهگیری نهایی با توجه به نتایج به دست آمده میتوان بیان داشت که کودهای زیستی میتوانند علاوه بر تولید محصول کافی، مصرف کودهای شیمیایی را کاهش دهند که این امر کمک قابل توجهی به سالمسازی محیط زیست میکند و راهبرد مهمی در جهت حرکت به سمت کشاورزی پایدار میباشد. نتایج این آزمایش نشان داد که هیبریدهای مختلف ذرت از نظر ویژگیهای بیوشیمیایی و عملکرد دانه تحت تأثیر کودهای تلفیقی شیمیایی و زیستی پتاسیم و همچنین تحت شرایط تنش خشکی تفاوت معنیداری داشتند. کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی پتاسیم با غلبه بر اثرات منفی تنش خشکی، ویژگیهای بیوشیمیایی ذرت را بهبود بخشید و منجر به افزایش عملکرد دانه شدند. به طور کلی بر اساس نتایج برهمکنش تیمارها مشخص شد که تیمار تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی (سولفات پتاسیم) توأم با تیمار 50 درصد کود پتا بارور دو در هیبرید 71AS منجر به تولید بیشترین عملکرد دانه شد که این تیمارهای آزمایشی برای استفاده در مناطق مختلف دهلران توصیه میشوند.
منابع 1c [1] - Reactive Oxygen species | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- پاک مهر، آ.، راستگو، م.، شکاری، ف.، صبا، ج.، وظایفی، م. و زنگانی، ا. 1390. تاثیر پرایمینگ سالیسیلیک اسید بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه لوبیا چشم بلبلی تحت تنش کم آبی در مرحله زایشی. نشریه پژوهشهای حبوبات ایران. 2(1): 53-64. 2- روانگرد، ش.، نصری، م. و صادقی، ف. 1394. بررسی کاربرد توام روشهای کنترل علفهای هرز و کود زیستی تثبیت کننده نیتروژن در کنترل علف هرز ذرت سینگل کراس 704. پژوهشهای زراعی در حاشیه کویر. 12(3): 210-197. 3- صیامی، ر.، میرشکاری، ب.، فرح وش، ف.، رشیدی، و. و تاری نژاد، ع. ر. 1396. اثر پرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید و تنش کم آبی بر فعالیت آنزیمی و عملکرد ذرت دانه ای. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. 9(34): 35-23. 4- طریق الاسلامی، م.، کافی، م.، نظامی، ا. و ضرغامی، ر. 1396. تاثیر اسید سالیسیلیک در بهبود خسارت تنش سرمازدگی در هیبرید ذرت سینگل کراس 400 (Zea mays L.). فرآیند و کارکرد گیاهی. 6(19): 292-281. 5- عباس دخت، ح. و اصغرنیا، م. 1394. عملکرد و اجزای عملکرد ذرت متاثر از کنترل علفهای هرز، اسموپرایمینگ و محلولپاشی عناصر ریزمغذی. نشریه علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. 2(34): 322-307. 6- مهدی زاده، ا. 1390. تأثیر پرایمینگ بذر در مزرعه، بر کنترل علفهای هرز و خصوصیات رشد ذرت (Zea mays L.) در همدان. پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته مهندسی کشاورزی گرایش زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا. 87 صفحه. 7- میری زاده، آ. 1392. بررسی تاثیر اختلاط علف کش نیکوسولفورون با اسید سالیسیلیک و مویان کوکووت بر رشد، عملکرد و کنترل علفهای هرز ذرت. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود. 110 صفحه. 8- نصیری دهسرخی، ع. 1394. تاثیر امواج اولتراسونیک، پرایمینگ بذر و کاربرد علفکش بر رشد و عملکرد لوبیا چشم بلبلی (Vigna sinensis) و کنترل علفهای هرز. پایان نامه کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، گروه زراعت، دانشگاه صنعتی شاهرود. 108 صفحه. 9- نصیری دهسرخی، ع.، مکاریان، ح.، قلی پور، م. و عباس دخت، ح. 1396. تأثیر امواج فراصوت و پرایمینگ بذر در تلفیق با مدیریت علفهای هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی (Vigna sinensis L.). پژوهشهای حبوبات ایران. 8(2): 140-126. 10- یدوی، ع.، آقاعلیخانی، م.، قلاوند، ا. و زند، ا. 1385. اثر تراکم بوته و آرایش کاشت بر عملکرد و شاخصهای رشد ذرت دانه ای (Zea mays L.) تحت رقابت با علف هرز تاج خروس ریشه قرمز (Amaranthus retoflexus L.). پژوهش کشاورزی آب، خاک و گیاه در کشاورزی. 6(3): 46-31. 11- Abbasdokht, H. 2011. The effect of hydropriming and halopriming on germination and early growth stage of wheat (Triticum aestivum L.). Desert. 16: 61-68.
12- Afzal, I., Basra, S. M. A., Ahmad, R. and Iqbal, A. 2002. Effect of different seed vigor enhancement techniques on hybrid maize (Zea mays L.). Pakistan Journal of Agriculture Science. 39: 109-112.
13- Duman, I. 2006. Effect of seed priming with PEG and K3PO4 on germination and seedling growth in Lettuce. Pakistan Journal of Biology Science. 9(5): 923-928.
14- Evans, S.P., Knezevic, S.Z., Lindquist, J.L., Shapiro, C.A. and Blankenship, E.E. 2003. Nitrogen application influences the critical period for weed control in corn. Weed Science. 51: 408-417.
15- Farooq, M., Aziz, T., Barsa, S. M. A., Cheema, M. A. and Rehman, H. 2008. Chilling tolerance in hybrid maize induced by seed priming with salicylic acid. Journal Agro Crop Science. 194: 161-168.
16- Hussein, M.M., Balbaa, L.K. and Gaballah M.S. 2007. Salicylic acid and salinity effects on growth of maize plants. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences. 3: 321-328.
17- Norsworthy J.K. and Oliveira M.J. 2004. Comparison of the critical period for weed control in wide and narrow – row corn. Weed Science. 52: 802-807.
18- Norsworthy, J.K. and Frederick, J.R. 2005. Integrated weed management strategies for maize production on the southeastern coastal of North America. Crop Protection. 24: 119-126.
19- Rajcan, I.R. and Swanton, C.J. 2001. Understanding maize-weed competition: resource competition, light quality and whole plant. Field Crop Research. 71: 139-150.
20- Rao, V.S. 2000. Principles of Weed Science. Science Publishers, Inc, New Hampshire.
21- Shakirova, F.M. and Bezrukova, M.V. 1997. Induction of wheat resistance against environmental salinization by salicylic acid. Biology Bullentin. 24: 109-112.
22- Yazdani, M., Bahmanyar, M.A., Pirdashti, H. and Esmaili, M.A. 2009. Effect of phosphate solubilization microorganisms and plant growth promoting rhizobacteria on yield and yield components of corn. World Academy of Science, Engineering and Technology. 3: 2-12 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 639 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 426 |