دراسة الصور الخیالیة فی ضوء الأدب الملتزم(أشعار مهدی جناح الکاظمی)

فصلیة دراسات الادب المعاصر

مقاله 5، دوره 11، شماره 41، مرداد 2019، صفحه 99-120   

نویسندگان

فرشته جمشیدی¹؛ یحیی معروف²

¹ماجستیرة فی اللغة العربیة وآدابها، جامعة رازی، کرمانشاه

²أستاذ اللغة العربیة وآدابها بجامعة رازی، کرمانشاه

چکیده

الصور الخیالیة هی الأداة الأکثر شمولیة وفعالیة التی تستعمل أکثرها للمفاهیم التجریدیة وبعیدة المدی للعقل، لفهمها ملموساً وتسعی باستمرار لجذب انتباه الجمهور من خلال خلق نوع من إطالة القاعدة فی المعنی والمفردات. سیجد الشاعر البارع باستعانته، آفاقًا جدیدة للغة الفکر. استخدام الصور الخیالیة لا یقتصر علی الشعر التقلیدی لکن استخدامه المستمر فی الشعر المعاصر، وقد شدَّ انتباه العدید من الأدباء علی إنشاء وتطویر عناصر مبتکرة. مهدی جناح الکاظمی واحد من مئات الشعراء، الذی حاول أن یرسم فنَّه المتطور لصیاغة الصور التی یخفی فی قناع من الکلمات.جدیر بالذکر، أن فی تحلیل هذا القصائد، من بین العناصر المبنیة لصور الخیالیة، أن التشبیه والاستعارة لدیها ورود عالی التی یتم تفتیشها فی دیوان هذا الشاعر. إطار هذا البحث یسعی إلی الوصول للصور الکامنة فی الشعر والفکر لهذا الشاعر. لذلک، هذا البحث بإستناده إلی دراسة وصفیة تحلیلیة لدیوان الشاعر یتطرق إلی الاشعار التی تجلی فیها الصور الخیالیة.

کلیدواژه‌ها

الصور الخیالیة؛ الشعر؛ الأدب الملتزم؛ مهدی جناح الکاظمی

مراجع

قرآن کریم.

ابن جعفر، قدامة. لا تا، نقد الشعر، تحقیق محمد عبدالمنعم خفاجی، بیروت: دار الکتب العلمیة.

ابن رشیق، أبو علی الحسن. 1401ق، العمدة فی محاسن الشعر وآدابه، تحقیق محی الدین عبدالحمید، الطبعة الخامسة، لا مک: دار الجیل.

پورنامداریان، تقی. 1381ش، سفر در مه، تهران: نگاه.

تفتازانی، سعدالدین. 1376ش، مختصر المعانی، چاپ سوم، قم: انتشارات دار الفکر.

جرجانی، عبدالقاهر. 1370ش، أسرار البلاغة، ترجمة جلیل تجلیل، تهران: دانشگاه تهران.

خطیب قزوینی، جلال الدین محمد بن عبدالرحمن. 1424ق، الإیضاح فی علوم البلاغة، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1375ش، صور خیال شعر فارسی، چاپ ششم، تهران: انتشارات آگاه.

شمیسا، سیروس. 1372ش، بیان، چاپ اول، تهران: فردوس.

صهبا، فروغ. 1384ش، مبانی زیباشناسی شعر، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 24، شماره 3.

عتیق، عبدالعزیز. لا تا، علم البیان، لا طبعة، بیروت: دار النهضة العربیة.

عقدایی، تورج. 1381ش، نقش خیال، چاپ اول، زنجان: انتشارات نیکان.

فتوح، شعیب محی الدین سلیمان. 1424ق، الأدب فی العصر العباسی؛ خصائص الأسلوب فی شعر إبن الرومی، الإمارة: دار الوفاء.

فتوحی، محمود. 1385ش، بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران: سخن.

الکاظمی، مهدی جناح. 2015م/ 1436ق، تعلّمت من الحسین، الجزء الثالث، الطبعة الأولی، بغداد: مکتبة العین.

کزازی، میرجلال الدین. 1385ش، زیباشناسی سخن پارسی، جلد 3، چاپ ششم، تهران: نشر مرکزی.

گلی، احمد. 1387ش، بلاغت فارسی، چاپ اول، تبریز: آیدین.

محسنی، علی اکبر. 1390ش، دانش معانی، کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.

میر صادقی، میمنت. 1376ش، واژه­نامه­های هنر شاعری، چاپ دوم، تهران: مهناز.

الهاشمی، أحمد. 1425ق/ 1383ش، جواهر البلاغة فی المعانی والبیان والبدیع، تهران: انتشارات اسماعیلیان.

هاوکس، ترنس. 1377ش، استعاره، تهران: مرکز.

همایی، جلال الدّین. 1367ش، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: مؤسسه نشر هما.

 

مقالات

انصاری، نرگس. 1392ش، «شعر شیعی فارسی و عربی در گذر تاریخ»، فصلنامه ادبیات دینی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شماره 4، صص 165-192.

جدیدی فیقان، سمیه. 1391ش، «صور خیال شعر جنگ در اشعار سید حسن حسینی و سلمان هراتی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر عبدالله حسن زاده میرعلی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی سمنان.

صارمی مفرد، معصومه. 1396ش، «نقد و بررسی رثای اهل بیت در شعر مهدی جناح الکاظمی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر محمد نبی احمدی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه رازی کرمانشاه.

کریمی فرد، غلام رضا و فرزانه مهرگان. 1390ش، «پارادوکس و پیشینه آن در بلاغت عربی»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 19.

متحدین، ژاله. 1354ش، «تکرار ارزش صوتی و بلاغی آن»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال یازدهم، شماره 3.

مرادی، مریم. 1392ش، «تحلیل ساختاری و محتوایی شعر جودت قزوینی»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه رازی کرمانشاه.

ناظمیان، رضا. 1389ش، «زمان در شعر فروغ فرخزاد و نازک الملائکه»، نشریه دانشکده ادبیات شهید باهنر کرمان، سال اول، شماره 2.