نقد اخلاقی متن تاریخی کارنامۀ اردشیر بابکان

فصلنامه تاریخ

مقاله 7، دوره 14، شماره 52، خرداد 1398، صفحه 151-166   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

آسیه ذبیح نیا^*

دانشگاه تهران

چکیده

کارنامۀ اردشیربابکان با قدمت چهارصد ساله یکی از متون پهلوی است که محتوی اندرزهای اردشیربابکان، مؤسس سلسلۀ ساسانی است. فضائل اخلاقی بسیاری در متن کارنامۀ اردشیر به وی نسبت داده شده و اورا تا درجۀ قهرمان ملی و حماسی که دارای تمامی صفات متعالی اخلاقی از جمله داد، دهش، مهربانی، بی باکی، تهور و قداست است، برمی‌کشد. به نظر می‌رسد اردشیرنماد هویت ملی ایران در مقابل انیران باشد. در این اندرزها با بیانی حکمت-آمیز و خردمندانه، حال و کار آدمی در عرصۀ گیتی به سنجش درمی‌آید و کوته نگری‌ها، هوسرانی‌ها، فزون‌خواهی‌ها و دیگر صفات اهریمنی سرزنش می‌شود. اندرز در همه زبان‌ها و در همه حال و همه جا و همیشه وجود داشته است و نزد هر ملتی یک نوع حالت عمومی دارد؛ از آن جایی که فضایل و رذایل اخلاقی ریشه در ذات انسان دارد، درتمام فرهنگ‌ها و زبان‌ها، مورد پذیرش همگان است. مقالۀ حاضر، با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی می‌کوشد تا به نقد دیدگاه اردشیر بابکان پیرامون مؤلّفه‌های اخلاقی مورد بررسی قرار دهد. با استناد به یافته‌های این بررسی، اندرزهای اردشیر بابکان عموماً وظایف انسان را نسبت به خود، خداوند و دیگران بازگو می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

اندرز؛ اخلاق فردی؛ اخلاق سیاسی؛ اردشیربابکان

مراجع