تلقیح مصنوعی از منظر فقهای اهل سنت

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 2، دوره 15، شماره 56، مرداد 1398، صفحه 33-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2019.666891

نویسندگان

سید رضا احسان پور^{* 1}؛ هادی عظیمی گرکانی²؛ مدیحه هاشم پور³

¹استادیار حقوق، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

²استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

از منظر فقهای اهل سنت حکم شرعی تلقیح مصنوعی محل اختلاف است. برحسب اینکه تلقیح مصنوعی، داخل رحمی یا خارج رحمی باشد مبانی اختلاف در حرمت و جواز آن نیز متعدد خواهد بود. در رابطه با تلقیح  مصنوعی داخل رحمی، غالب فقهای مخالف با تلقیح مصنوعی آن را مخالف با نصوص قرانی و روایات وارده از رسول خدا می‌دانند و قائل به اختلاط انساب در نتیجه مبادرت به این عملیات طبی هستند. از دیگر ادلّه مخالفان، حرمت استمناء در مقام اخذ اسپرم و حرمت نگاه به نامحرم در مقام تلقیح است. درمقابل موافقان به ادله طرف مقابل چنین پاسخ می‌دهندکه اولاً نصوص قرآنی و روایات وارده در این رابطه به هیچ وجه دلالتی بر ادعای مخالفان تلقیح مصنوعی ندارد، ثانیاً انجام این عمل طبی موجب اختلاط انساب نمی‌گردد و ثالثاً اخذ اسپرم از زوج توسط زوجه و انجام عملیات طبی توسط پزشک محرم حرمت مذکور را از بین خواهد برد. مضاف بر اینکه الضرورات تبیح المحظورات. در خصوص تلقیح اسپرم زوج متوفی به زوجه حیّ یا زوجین طلاق گرفته این اختلافات شدیدتر است. در مجموع فقهای اهل سنت تلقیح مصنوعی بنحو مزبور را مشروط به انجام آن در زمان عده فوت یا طلاق جایز و در غیر آن حرام می‌دانند. در رابطه با تلقیح مصنوعی خارج رحمی نیز ادلّه فوق مجرا است با این تفاوت که برخی از موافقان، پذیرش آن را مشروط به شروطی از جمله تضمین عدم نقض حق حیات جنین پس از تولد می‌دانند.

کلیدواژه‌ها

تلقیح مصنوعی؛ حرمت؛ جواز؛ فقهای اهل سنت

مراجع

1. قرآن کریم.
2. ابن قدامه، عبداله ابن احمد، (1405)، المغنی، دار الفکر، بیروت.
3. التمیمی، رجب (1986)، المناقشه، مجمع الفقه الاسلامیه، مکه المکرمه.
4. حمد الخلیلی، احمد، (1986)، المناقشه، مجمع الفقه الاسلامیه، مکه المکرمه.
5. الدارمی، ابو محمد عبد الله، (1407)، سنن الدارمی، دار الکتاب العربی، بیروت.
6. الزحیلی، وهبه، (1989)، الفقه الاسلامی و ادلته، دار الفکر، دمشق.
7. الزرقاء، مصطفی، (1986)، المناقشه، مجمع الفقه الاسلامیه، مکه المکرمه.
8. السیواسی، الکمال بن الهمام،  (بی­تا)، فتح القدیر فی شرح الهدایه، دار الکتب الفکر، بیروت.
9. السیوطی، عبد الرحمن، (1403)، الاشباه و النظائر، دار الکتب العلمیه، بیروت.
10. الشربینی، محمد الخطیب، (بی­تا)، مغنی المحتاج، دار الفکر، بیروت.
11. الصابونی، محمد، (1992)، صفوه التفاسیر، مکتبه الغزالی، دمشق.
12. هرموش، محمود عبود، (1994)، غایه المامول فی توضیح الفروع للاصول،  مکتبه البحوث الثقافیه، لبنان.
13. علی البار، محمد، (1986)، التلقیح الصناعی و اطفال الانابیب، مجمع الفقه الاسلامیه، مکه المکرمه.
14. الکاسانی، علاء الدین، (1982)، بدائع الصنائع، دار الکتاب العربی، بیروت.
15. مجمع الفقهی،  (1407)، القرارات، الدور الثانیه، مجمع الفقه الاسلامیه، مکه المکرمه.
16. الشریف، محمد، (1986)، المناقشه، مجمع الفقه الاسلامیه، مکه المکرمه.
17. محمود حمزه، محمد، (1428)، اجاره الارحام بین الطب و الشریعه الاسلامیه، دار الکتب العلمیه، بیروت.
18. الدسوقی، محمد، (بی­تا)، حاشیه الدسوقی، دار الفکر، بیروت.
19. بخاری، محمد بن اسمعیل، (1407)، صحیح البخاری، دار ابن کثیر، بیروت.