نقش نهادهای مذهبی در پیشگیری از جرم: چالش‌ها و راهکارهای مقابله با آن

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 3، دوره 15، شماره 56، مرداد 1398، صفحه 47-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2019.666893

نویسنده

حسن حاجی تبار^*

استادیار حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران

چکیده

   امروزه در جوامع اسلامی به ویژه کشور ایران، یکی از نهادهای اجتماعی مهم برای پیشبرد و ترویج فرهنگ اسلامی، نهادهای مذهبی می­باشند. این نهادها در یک جامعه در قالب تشکل­ها و مؤسسات دولتی و رسمی و نیز غیردولتی و مردم­نهاد متبلور می­شوند. یکی از وظایف اصلی این نهادها، پیشگیری از جرم از طریق مبارزه با عوامل و فرایندها و یا موقعیت­ها اوضاع و احوال مؤثر در وقوع جرم و نابهنجاری اجتماعی با الگوگیری مستقیم از آموزه­های دین اسلام (قرآن کریم و سنت معصومین (ع) و ...) می­باشد. بنابراین، نهادهای مذهبی می­توانند سهم بسزایی در تأمین سعادت اخلاقی و اجتماعی یک جامعه­ از طریق خشکاندن ریشه­ها، عوامل و موقعیت­های مؤثر در وقوع جرم داشته باشند؛ کمااینکه قانونگذار ایران نیز در قوانین و مقررات گوناگون از جمله در ماده­ی 106 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب 1383 به این نقش نهادهای مذهبی رسمیت قانونی بخشیده است. اما با این وجود، این نهادها در ایفای هر چه بهتر این نقش و رسالت­شان با برخی از موانع و چالش­های قانونی و عملی متعدد مواجه ­هستند که ضرورت شناسایی و تبیین این چالش­ها و موانع و ارائه راهکارهای لازم و مناسب برای مقابله با آنها بیش از پیش احساس می­شود که در این نوشتار به این چالش­ها و راهکارهای مقابله­ با آنها پرداخته شده است.   

کلیدواژه‌ها

پیشگیری از جرم؛ نهادهای مذهبی؛ چالش‌ها؛ راهکارها

مراجع

1. قرآن کریم.
2. ابراهیم زاده آملی، عبدالله. (1383)، دین­پژوهی، انتشارات پژوهشکده تحقیقات اسلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نشر تحسین، تهران، چاپ اول.
3.  ابراهیمی، شهرام، (1390)، جرم­شناسی پیشگیری، نشر میزان، جلد اول، تهران، چاپ اول.
4. ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414)، لسان العرب، انتشارات دارالصادر، جلد اول، بیروت، چاپ سوم.
5. اردبیلی، محمدعلی، (1383)، میزگرد: پیشگیری از جرم در حقوق کنونی ایران، مجله حقوقی دادگستری، شماره 49- 48.
6. اصغری، عبدالرضا، سرمدی واله، علی، (1391)، پیشگیری از جرم در قانون برنامه پنجم توسعه، مجله آموزه‌های حقوق کیفری دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 4 .
7. انوری، حسن، (1386)، فرهنگ بزرگ سخن، انتشارات سخن، جلد چهارم، تهران، چاپ چهارم.
8. ایرانشاهی، حمید، (1390)، پیشگیری از وقوع جرم و نقش سازمانهای مسئول در قوانین ایران، انتشارات جاودانه، تهران، چاپ دوم.
9. بابایی، حسن، (1393)، اهمیت پیشگیری از جرم با توجه به جنگ نرم و چالش‌های فرارو در امر پیشگیری از جرم، خبرنامه آموزشی داخلی مرکز پیشگری از جرم و آسیب‌های اجتماعی مرکز مطالعات اجتماعی وجرم شناسی معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم قوه قضاییه، شماره 8.
10.  پورزال، یدالله، (1392)، آموزه­های دینی و نقش آن در پیشگیری از جرم، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس.
11. حاجی ده ابادی، محمد علی، (1388)، نقش وقف در پیشگیری از بزهکاری و بزه­دیدگی، مجله حقوق اسلامی، شماره 22.
12. خسروشاهی، قدرت الله، (بی­تا)، پیشگیری از جرم در آموزه­های قرآنی، مجله بصیرت، سال دهم، شماره 30 و 31.
13. ربانی، هادی، (1383)، گزیده غررالحکم و درالکلم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، قم، چاپ اول.
14.  ساعد، محمد جعفر، (1386)، تأملی بر کارکرد امر به معروف و نهی از منکر از منظر جرم شناسی پیشگیرانه، فصلنامه مطالعات بسیج، شماره 37.
15.  صالحی، جواد و صادقی، الهام، (1390)، آموزه‌های اسلامی دریچه­ای به سوی پیشگیری از بزهکاری، ماهنامه مهندسی فرهنگی، شماره 61 و62.
16. صدوق، محمد بن علی، (1404)، من لایحضره الفقیه، انتشارات جامعه المدرسین، قم.
17.  صفاری، علی، (1389)، تحولات پیشگیری از جرم و اهمیت آن، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 52.
18.  صفاری، علی، (1380)، مبانی نظری پیشگیری از جرم، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 34- 33.
19.  طباطبائی، سید محمد حسین، (1417)، المیزان فی التفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه­ی مدرسین حوزه علمیه، جلد 16، قم، چاپ پنجم.
20. طوسی، محمد ابن حسن، (1414)، الامالی، نشر مؤسسه البعثه و دارالثقافه، بی­جا.
21.  علیزاده، مهدی، (1382)، نقش اسلام در پیشگیری و کاهش بزهکاری، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، چاپ اول.
22.  فرمهینی فراهانی، محسن، (1387)، پژوهشی نو در آسیب شناسی توسعه فرهنگ دینی با نگاهی به دو دهه گذشته، ماهنامه مهندسی فرهنگی، شماره 23-24.
23. لشنی پارسا، روح الله، (1387)، پیشگیری و مقابله با جرم: چالشها و راهکارها، دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، شماره 19.
24. مجلسی، محمدباقر، (1403)، بحارالانوار، جلد 75، نشر مؤسسه الوفاء، بی­جا.
25.  معین، محمد، (1348)، فرهنگ فارسی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
26.  منصورآبادی، عباس و ابراهیمی، شهرام، (1387)، تحولات مدیریت پیشگیری از جرم، فصلنامه مطالعات پیشگیری ازجرم، شماره 8.
27.  میرخلیلی، سید محمود، (1383)، پیشگیری وضعی از نگاه آموزه­های اسلام، فصلنامه فقه و حقوق، شماره 1.
28.  میرمحمد صادقی، حسین، (1381)، ملاحظاتی در موضوع پیشگیری از وقوع جرم، مجله تحقیقات حقوقی، شماره36- 35.
29.  نجفی ابرندآبادی، علی حسین، (1383)، پیشگیری عادلانه از جرم، علوم جنایی (مجموعه مقالات به مناسبت نکوداشت دکتر محمد آشوری)، انتشارات سمت، ، تهران، چاپ اول.
30.  نجفی ابرندآبادی، علی حسین، (1379-1380)، تقریرات درس جرم­شناسی، دوره دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
31.  نوری، میرزا حسین، (1368)، مستدرک الوسایل، انتشارات آل البیت، قم، جلد اول و دوم، چاپ اول.
32.  نیازپور، امیرحسن، (1383)، حقوق پیشگیری از بزهکاری در ایران، مجله حقوقی دادگستری، شماره 48-49.

 نیازپور، امیر حسن، (1385)، اقدام‌های دستگاه‌های دولتی ایران در زمینه پیشگیری از بزهکاری، مجله تخصصی الهیات و حقوق، شماره 20.