مبانی التزام در حقوق قراردادها

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 7، دوره 15، شماره 56، مرداد 1398، صفحه 131-148   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2019.666903

نویسندگان

امید غلامعلی تبار فیروزجائی^{* 1}؛ جلیل قنواتی²

¹دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

²دانشیار حقوق خصوصی، دانشکده حقوق پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

در تعامل حقوقی انسان­ها با یکدیگر قرارداد شکل می­گیرد و افراد خود را وفادار و ملزم به این قرارداد می­دانند و عهد شکستن را مذموم و سزاوار پرداخت خسارت می­شمارند و به حکم همین قرارداد است که شخص ملتزم و متعهد به انجام امری می­گردد و از سوی دیگر این تعهدات دارای قدرت اجبار کننده­ای می­باشند که به شکل ضمانت اجرای آن متبلور و از صرف وعده­های اخلاقی متمایز می­گردند. منشأ قدرت التزام از کجا نشأت می­گیرد؟ در مقام پاسخگویی به این مسأله نظریات متعدد مطرح گردید که هر یک از نظریات طرفداران بسیار دارند، از جمله حاکمیت اراده ، تراضی، قانون، عدالت و ...  از این میان طرفداران نظریه اراده که بر قصد تأکید می­کنند، اراده را تنها منشأ التزام به قرارداد تلقی می­نماید. اما به نظر نمی­آید تنها اراده فردی که معمولاً به دنبال جذب منافع شخصی است در این الزام و التزام مؤثر باشد، بلکه قرین این اراده فردی باید نقش اراده جمعی انسانها که در پی جذب مصالح و منافع عمومی تجلی می­نماید، توجه کرده و به آن اذعان نمود.

کلیدواژه‌ها

تراضی؛ قانون؛ عدالت؛ اخلاق؛ اعتماد؛ عوض

مراجع

1. ابن­ادریس، محمدبن منصور بن احمد، (1410)، السرائر الحاوی لتحریر الضاوی، جلد2، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم.
2. ابن­فهدحلی، جمال الدین احمدبن محمداسلامی، (1407)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، جلد 2، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم.
3. اردبیلی، احمد بن محمد، (1403)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، جلد 8، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
4. انصاری، شیخ مرتضی، (1422) کتاب المکاسب، جلد3 و 5(از مجموعه تراث الشیخ الاعظم)، مجمع الفکر الاسلامی، ط3، قم.
5. انورسلطان، (1983)، احکام الالتزام، دارالنهضه العربیه، بیروت.
6. آبی، زین الدین(فاضل آبی)، (بی­تا)، کشف الرموز، مؤسسه النشر الاسلامی، قم.
7. آل­کاشف­الغطاء، محمدحسین، (1359)، تحریرالمجله، چاپ نجف.
8. بحرانی، شیخ یوسف(محقق بحرانی)، (بی­تا)، الحدائق الناضره، مؤسسه النشر الاسلامی، قم.
9. جبعی­عاملی، زین­الدین(شهید ثانی)، (1403)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد 3، داراحیاء التراث العربی، بیروت.
10. جعفری­لنگرودی، محمدجعفر، (1369)، حقوق تعهدات، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چاپ دوم.
11. حسن­فرج، توفیق، (بی­تا)، النظریه العامه للالتزام فی مصادرالالتزام، الدارالجامعیه، بیروت، چاپ سوم.
12. حلی، محمدبن حسن بن یوسف (فخرالمحققین)، (1387)، ایضاح الفوائدفی شرح مشکلات القواعد، جلد3، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
13. خویی، سید ابوالقاسم، (بی­تا)، مصباح الفقاهه، جلد 7، مدرسه دارالعلم.
14. رمضان، ابوالسعود و ابراهیم­سعد، نبیل، (1994)، مبادی القانون(المصری و اللبنانی)، الدار الجامعیه، بیروت.
15. سبزواری، مولی محمدباقر(فاضل خراسانی)، (1423)، کفایه الاحکام(کفایه الفقه)، جلد2-1، مؤسسه النشر الاسلامی،  قم.
16. سنهوری، عبدالرزاق احمد، (بی تا)، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
17. شهیدی، مهدی، (1383)، اصول قراردادها و تعهدات، انتشارات مجد، چاپ سوم.
18. طباطبایی­یزدی، سیدمحمدکاظم، (1420) العروه الوثقی، جلد 5، مؤسسه النشرالاسلامی، قم.
19. طوسی، ابی جعفرمحمدبن حسن، (بی­تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، داراحیاء التراث العربی، بیروت.
20. عاملی، سیدمحمد، (1413)، نهایه المرام، مؤسسه النشر الاسلامی، قم.
21. کاتوزیان، ناصر، (1368)، قواعد عمومی قراردادها، 5 جلد، نشر بهنشر، تهران، چاپ اول.
22. کاتوزیان، ناصر، (1374)، قواعد عمومی تعهدات، مؤسسه نشر یلدا، تهران، چاپ اول.
23. کانت، امانوئل، (1378)، درس­های فلسفه اخلاق، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، انتشارات نقش و نگار، تهران، چاپ اول.
24. کرکی، علی بن الحسین(محقق ثانی)، (1411)، جامع المقاصد، جلد4، مؤسسه آل البیت(ع)، لاحیاء التراث، ط1، بیروت.
25. مراغی، سید میرعبدالفتاح، (1417)، العناوین الفقهیه، جلد2، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
26. مکارم شیرازی، ناصر، (1411)، القواعد الفقهیه، مدرسه الامام امیرالمومنین(ع)، قم، چاپ سوم.
27. موسوی­الخمینی (الامام­الخمینی)، روح الله، (1410)، الرسائل، مؤسسه اسماعیلیان، قم، الطبعه الثالثه.
28. نائینی، محمدحسین، (1418)، منیه الطالب فی شرح المکاسب، تقریرات درس به قلم شیخ موسی نجفی خوانساری، جلد1، مؤسسه النشرالاسلامی، قم.
29. نجفی­اصفهانی، محمدحسن، (1400) جواهرالکلام، جلد22، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
30. نراقی، مولی­احمد، (1417)، عوائدالایام، مرکز النشرالتابع لمکتب الاعلام الاسلامی، قم.
31. نقیب، عاطف، (1988)، نظریه العقد، منشورات عویدات، پاریس و بیروت.
32. همدانی، رضا(شیخ آقارضا)، (1403)، مصباح الفقیه، چاپ چهارم، مکتبه الصادق(ع)، تهران.
33. یزدی، محمدکاظم، (1376)، سؤال و جواب، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران.

Atiyah, P.S. (1988). Freedom of contract. Oxford: Oxford Press.

Atiyah, P. S. (1979). The rise and fall of freedom of contract. Oxford. Clerendon Press.

Atiyah, P. S. (1989). The law of contract. Oxford. Clerendon Press.

Barnett, R. (1986). A consent theory of contract. New York: Columbia Law Review.

Ghestin, J. (1980). Traite de Drort Civil. Paris: L.G.D.J.

Guest, A. (1986). Anson's law of contract. Oxford: Clerendon Press.

Harris, D. &Tallon, D. (1991). Contract law. Oxford: Clarendon Press.

Murray, J. E. (1990). Murray on contracts. Virginia: Michle Company.

Nicholas, B. (1992). French law of contract. Oxford: Clarendon Press.

Ripert, G. (1949). La regle Morale dans Les Obligation Civiles. Paris: Paris Publisher.

Thomas, S. (1996). A casebook on contract. London:  Sweet & Maxwell.

Treitel,G.H. (1995). The law of contract. London: Sweet & Maxwell.

Wheeler, S. (1994). Contract law. Oxford: Clarendon Press.

Zeimmerinan, R. (1996). The law of obligation. Oxford: Clarendon Press.