تطبیق انتقادی داستان «دریا هنوز آرام است» از احمد محمود با مؤلفه‌های مکتب ناتورالیسم

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 5، دوره 2، شماره 5، آذر 1397، صفحه 19-35   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

رضا جلیلی^*

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی نیشابور، نیشابور، ایران.

چکیده

مکتب­های ادبی به این دلیل که نشان­دهندۀ مؤلفه­های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره هستند، معیارهایی مهم برای درک ویژگی­های ادبی ادوار مختلف محسوب می­شوند. یکی از این مکتب­ها ناتورالیسم است که در آغاز از طریق ترجمۀ آثار نویسندگان آمریکایی و اروپایی در دورۀ مشروطه به ادبیات داستانی فارسی راه یافت. احمد محمود به‌عنوان یکی از نمایندگان برجستۀ ناتورالیسم، قواعد و مؤلفه­های این مکتب را به نیت بازگویی نقدهای اجتماعی و تشریح احوالات مردم در داستان­های خود دخالت داده است. بررسی توصیفی- تحلیلی مهم­ترین ویژگی­های ناتورالیستی «دریا هنوز آرام است» نشان می­دهد که با توجه به عناصری همچون «جنبه­های فیزیولوژیکی»، «شکستن حرمت کاذب واژگان»، «نفی آزادی و باور به جبر تاریخی و اجتماعی»، «سبک محاوره­ای»، «توصیف دقیق و شرح جزئیات»، «محدودیت توانایی­های جسمانی»، «خلق شخصیت­هایی با خوی حیوانی» و «پایان غم­انگیز داستان»، داستان مذکور واکنشی ادبی نسبت به ضعف­ها و محرومیت­های عمدتاً اقتصادی جامعۀ ایران در دهه­های سی و چهل خورشیدی به شمار می­آید. محمود در مواردی با توجه به بافت فرهنگی و دینی گروه هدف، از برخی مؤلفه­های ناتورالیسم عدول کرده که «عدم توجه به تأثیر ژنتیک در زندگی افراد»، «بسامد پایین واژگان تابو» و «پرداختن به مسائل ورای طبیعت در سطحی محدود» از آن جمله است.

کلیدواژه‌ها

ناتورالیسم؛ احمد محمود؛ دریا هنوز آرام است

مراجع