ساختمان مفهومی بسامدهای طبیعت در شعر منوچهری دامغانی و غزلیات مولانا

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 8، دوره 13، شماره 50، مرداد 1398، صفحه 157-181   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

شهره چلیپا¹؛ حبیب اله جدید الاسلام^{* 2}؛ احمدرضا کیخای فرزانه³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران(نویسنده مسئول)

³دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد زاهدان، ، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

شناخت بسامدهای طبیعت‌گرایانه در شعر منوچهری و مولانا می‌تواند راه را برای شناخت بهتر ساختار مفهومی تصویرگری در شعر آنان هموار سازد. بی‌تردید جذابیت و جاذبه ‌آفرینی‌های منوچهری از بازنمایی اجزاء طبیعت در شعرش منحصر به فرد است. استاد شفیعی کدکنی در حوزه تصویرهای حسی و مادی طبیعت، از او به عنوان بزرگ‌ترین شاعر در طول تاریخ ادب فارسی یاد می‌کند. مولانا نیز غواص اقیانوس معرفت است و در شعرش صورتی ترکیبی از صور خیال آفاقی و انفسی از طبیعت و تصاویر اجزاء طبیعت ارائه می‌دهد. مقایسه طیف‌های معمول و معناگرایانه از عناصر طبیعت در شعر منوچهری(طبیعت‌گرای صرف) و غزلیات مولانا به عنوان شاعری که نگاهی عرفانی به طبیعت دارد اساس این مقاله قرار گرفته است. بررسی تطبیقی جذابیت‌های بسامدهای طبیعت در شعر این دو شاعر چشم انداز تحلیل طبیعت‌گرایی در شعر فارسی را گسترده‌تر می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

تخیل؛ طبیعت؛ منوچهری؛ مولانا؛ تصویرگری

مراجع

کتابنامه

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1372ش، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگه.

شمیسا، سیروس. 1385ش، کلیات سبک شناسی، تهران: میترا.

شمیسا، سیروس. 1387ش، بیان و معانی، تهران: میترا.

فتوحی، محمود. 1389ش، بلاغت تصویر، چاپ اول، تهران: سخن.

فرشیدورد، خسرو. 1383ش، درباره ادبیات و نقد ادبی، بی جا: بی نا.

کروچه، بندتو. 1392ش، کلیات زیبایی شناسی، ترجمه فؤاد رحمانی، تهران: علمی فرهنگی.

گرکانی، شمس العلما. 1377ش، ابدع البدایة، تبریز: ستوده.

گمپرتس، تئودور. 1375ش. متفکران یونانی، ترجمه محمد حسن لطفی، انتشارات خوارزمی.

منوچهری دامغانی. 1385ش، دیوان منوچهری، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: قطره.

مولانا، جلال الدین محمد. 1388ش، دیوان شمس، تهران، بی نا.

مولانا، جلال الدین محمد. 1390ش، مثنوی معنوی، تهران: امیرکبیر.

میرصادقی، جمال. 1373ش، عناصر داستان، تهران، شفاء.

هاشمی، احمد. 1389ش، جواهر البلاغه، ترجمه حسن عرفان، قم: ایرانسال.

یوسفی، غلامحسین. 1369ش، چشمه روشن، تهران: علمی.

 

مقالات

ابراهیمی کاوری، صادق، 1387ش، «مقایسه موضوعی وصف طبیعت در شعر فارسی و عربی»، مطالعات ادبیات تطبیقی، شماره 5، ص 9.

براری ریسی، مرتضی و همکاران. 1397ش، «بررسی تطبیقی وصف خمر در شعر اعشی و منوچهری دامغانی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، شماره 45، صص 151-169.

تاجریان، الماس. 1390ش، «شخصیت راوی و مخاطب در غزلیات شمس، نشریه بهار ادب، سال چهارم، شماره چهارم.

سلمان‌پور، راضیه و همکاران. 1397ش، «اضطراب تنهایی و رفع آن از دید مولانا و یالوم»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، شماره 47، صص 313-336.