تحلیل مبانی طنزپردازی در داستان‌های شهرام شفیعی و سعید هاشمی بر مبنای نظریه طنز ایوان فوناژی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 10، دوره 13، شماره 50، مرداد 1398، صفحه 213-227   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مهدخت پورخالقی چترودی¹؛ علیرضا سزاوار²؛ مریم جلالی³؛ اعظم استاجی⁴

¹دکتری زبان و ادبیات فارسی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشجوی دکتری ادبیات و زبان فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³دکتری زبان و ادبیات فارسی، هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

⁴دکتری زبان شناسی همگانی، دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

از آنجا که مهم‌ترین ویژگی داستان‌های شفیعی و سعید هاشمی، طنزپردازی است و نظریه طنز ایوان فوناژی از قابلیت بالایی برای بررسی طنز در آثار ادبی، برخوردار است، لذا در این مقاله چند اثر از این دو نویسنده بر مبنای نظریه فوناژی بررسی می‌شود. فوناژی آراء متنوعی در باب طنز در گروه سنی کودک و نوجوان دارد که می‌توان آن‌ها را در سیزده مؤلّفه جمع کرد. ابعاد سیزده‌گانه طنز در نظریه فوناژی از این قرار هستند: صنعت جناس، دومعنایی، انحراف از هنجار، چندمعنایی، هم‌نویسی، هم‌آوایی، ابهام‌های نحوی، ابهام در روساخت جمله، ابهام در ژرف ساخت، اختلاط و ابهام ژرف ساخت و روساخت، تضاد معنا میان روساخت و ژرف ساخت، تأکید آوایی، مکث آوایی، تحریف آوایی(ادغام و قلب). نتایج نشان می‌دهد شفیعی مهارت عجیبی در آفرینش انحراف از معیار از طریق انواع مصادیق آن دارد. همچنین هاشمی تضاد میان روساخت و ژرف ساخت را بسیار بهتر پرورانده و به کار برده است.

کلیدواژه‌ها

فوناژی؛ طنز کودک و نوجوان؛ شهرام شفیعی؛ سعید هاشمی

مراجع

کتابنامه

شفیعی، شهرام. 1384ش، داستان‌های پاشنه طلا، جلد 1، تهران: قدیانی.

شفیعی، شهرام. 1392ش، آوازهای پینه بسته، چاپ دوم، تهران: قدیانی.

شفیعی، شهرام. 1393ش، داستان‌های پاشنه طلا، جلد 2، چاپ سوم، تهران: قدیانی.

شولتز، دوان پی. و سیدنی الن شولتز. 1389ش، نظریه‌های شخصیت، ترجمه یحیی سیدمحمدی، چاپ هفدهم، تهران: ویرایش.

کانلی، فرانسیس. 1383ش، گروتسک، دائره المعارف زیبایی شناسی، ترجمه مشیت علایی و دیگران، چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات هنری.

هاشمی، سعید. 1383ش، توی پرانتز، تهران: چرخ و فلک.

هاشمی، سعید. 1391ش، روزهای زندگی یک دیکتاتور نسبتاً بزرگ، تهران: نسیم اندیشه.

هاشمی، سعید. 1392ش، محله میکروب خان، قم: نسیم اندیشه. 

کتب انگلیسی

fonagy, Ivan.(2001). Language within language, john Benjamin publishing company. 

fonagy, Ivan and kawaguchi, yuji ,(2002). Prosody and syntax, Amsterdam: john Benjamin.

fonagy, Ivan.(1996). The approaches of satire in the literature, Paris University: the linguistics journal, no 19, pp 106-121.

fonagy, Ivan (2001). Language within language, Amsterdam: john Benjamin publishing company. 

fonagy, Ivan.(1998). satire as a language, Amsterdam: john Benjamin publishing company. 

fonagy, Ivan.(1989). Psychology and human, Amsterdam: university of Amsterdam.

Smith, Aron.(2009). Fonagy and satire, oxford: the association of literature studies journal, no 69, pp 56-71.

 

مقالات

شیخ‌الاسلامی، حسین. 1389ش، «رمان نوجوان و زیست نوجوانانه»، ویژه‌نامه‌ همایش رمان کودک و نوجوان: ایده‌ها و دشواری‌ها، چهاردهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان، صص102-119.