بررسی و ارزیابی میزان تاب آوری ساختاری- کالبدی کاربری اراضی شهری در برابر بلایا(مطالعه موردی: منطقه ی یک شهرداری تهران)

فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس

مقاله 6، دوره 11، شماره 39، اردیبهشت 1398، صفحه 135-157   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یاسر معرب^{* 1}؛ امید حیدری²؛ اسماعیل صالحی³؛ پیمان گلچین⁴

¹دانشجوی دکتری رشته برنامه ریزی محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران

³دانشیار گروه برنامه‌ریزی، مدیریت و آموزش محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، ایران

⁴کارشناس ارشد مهندسی طراحی محیط زیست دانشگاه تهران، مربی گروه مهندسی فضای سبز دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ فعالیت های اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ، ﺷﻬﺮ ﺑﺴﺘﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻓﺮﻫﻨﮓ از طریق فعالیت ها و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ جریان می افتد. شهرها، محل تراکم بالای جمعیت و پدیده های انسان ساخت هستند. در صورت وقوع زلزله در شهرها با تراکم جمعیتی بالا و  نبود آمادگی برای مقابله با این بلایای طبیعی، احتمال بروز خسارات جانی و مالی بالا می رود. به منظور جلوگیری ازاین امر، پرداختن به تاب آوری ساختاری کالبدی کاربری اراضی شهری از اهمیت و ضرورت دو چندانی برخوردار می گردد. هدف از پژوهش حاضر، بدست آوردن عوامل تاثیرگذار در میزان تاب آوری ساختاری – کالبدی کاربری اراضی شهری و تعیین میزان اهمیت نقش هر یک از معیارهای تاب آوری و بررسی آن ها در منطقه ی یک شهر تهران، که دارای جمعیت زیاد و موقعیت ویژه زمین شناسی است، می باشد. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی تحلیلی، و ماهیت آن کاربردی است. در این پژوهش به منظور بررسی میزان تاب آوری ساختاری- کالبدی کاربری اراضی، معیارهای تاب آوری براساس نظرات کارشناسان و بررسی پژوهش های قبلی، تعیین گردید. همچنین به منظور بررسی نهایی میزان تاب آوری، از روش FAHP، GIS و Idrisi، TOPSIS و SWOT استفاده شد. بررسی ها نشان داد که میانگین تاب آوری ساختاری- کالبدی کاربری اراضی منطقه ی یک تهران، معادل 53/0 است. بر این اساس و با در نظر گرفتن یافته های تحقیق، راهکارها و پیشنهاداتی در قالب چهار راهبرد بازنگری، تهاجمی، تدافعی و تنوع به منظور بهبود و ارتقاء میزان تاب آوری منطقه یک ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

تاب آوری؛ کاربری اراضی؛ آسیب پذیری؛ ساختاری – فیزیکی؛ شهرتهران