بررسی سلامت‌زیست ساکنین محلات حاشیه‌نشین از ابعاد امنیت غذایی و سلامت تغذیه (مورد پژوهش؛ محلة شادقلی‌خان قم)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 4، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 18، اردیبهشت 1392، صفحه 53-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

حسین حاتمی نژاد¹؛ علی مهدی²؛ معصومه مهدیان بهنمیری³

¹عضو هیأت علمی دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران

²کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تهران، پژوهشگر پژوهش‌های کاربردی مرکزآموزش مدیریت دولتی

³کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه گلستان، مدرس دانشگاه پیام نور واحد هادی شهر

چکیده

چکیده
    امروزه مقولة سلامت زیست شهری در پرتو دسترسی به تغذیه سالم و امنیت غذایی با توجه به­رشد روزافزون جمعیت، شهرنشینی، مهاجرت، فقر و حاشیه­نشینی که به­روند غالب جهان، به­ویژه درکشورهای توسعه نیافته تبدیل شده، از اساسی­ترین مسائل مطرح در مباحث جغرافیای پزشکی و توسعة پایدار می­باشد. از این­رو مقاله حاضر با هدف بررسی امنیت غذایی و سلامت تغذیه(مصرف گوشت، شیر، میوه و سبزیجات، به­عنوان مهم­ترین گروه­های غذایی مؤثر بر سلامت افراد)که مسائل مطرح در زمینه بررسی سلامت زیست افراد است و با تدوین فرضیة به­نظر می­رسد حاشیه­نشینان شادقلی­خان از تنوع غذایی و سلامت تغذیه مناسبی برخوردار نمی­باشند. به­مطالعه موارد مذکور در  یکی از مهم‌ترین محلات حاشیه‌نشین شهرقم(شادقلی­خان) می­پردازد. روش مطالعه در مقالة حاضر، بر مطالعات میدانی و تحلیلی-توصیفی استوار بوده و تعداد380 پرسشنامه نیز بر اساس مدل کوکران درمیان ساکنین توزیع شد، طوری که نظرات سرپرست‌ خانوارهای محل‌ه از طریق پرسشنامه به دست آمده است. در ادامه جهت تحلیل پرسش­نامه از نرم­افزار SPSS و آزمون­هایی چون آزمون Chi-Square,Mann-Whitne استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان می­دهدکه به­علت ضعف مفرط اجتماعی، فرهنگی، بویژه اقتصادی، ساکنین محله مورد مطالعه، دسترسی مناسبی به امنیت غذایی و سلامت تغذیه ندارند که این عوامل منجر به اُفت سلامت زیست اهالی ساکن در محل شده است.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: حاشیه‌نشینی؛ سلامت زیست؛ سلامت تغذیه؛ امنیت غذایی؛ محلة شادقلی‌خان؛ شهرقم

مراجع

منابع

آزادبخت، لیلا، اسماعیل­زاده، احمد(1387)، تنوع غذایی: شاخصی از سلامت و کفایت تغذیه­ای، مجله علمی دانشگاه علوم پژشکی قزوین، سال سیزدهم، شماره دوم، صص97-88 .

اعظم­زاده شورکی، مهدی و صادق خلیلیان(1389)، بررسی اثر سیاست­های پولی برقیمت غذا در ایران، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد24، شماره 2،صص184-177 .

بختیاری، صادق، نصراللهی، خدیجه و مصطفی عمادزاده(1381)، سیاست‌های تعدیل اجرا شده در برنامه اول عمرانی و امنیت غذایی در استان اصفهان، پژوهشنامه بازرگانی، 134-99 .

بختیاری، صادق و زهرا حقی(1382)، بررسی امینت غذایی و توسعه انسانی در کشورهای اسلامی، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال یازدهم، شماره 44 و 43، صص52-22.

سلطان­زاده، محمدحسین(1387)، تغذیه سالم، ماهنامه کودک، ماهنامه آموزش، اطلاع رسانی، شماره45 .

شکوئی، حسین(1382)،فلسفه­های محیطی ومکتب­های جغرافیایی، انتشارات گیتاشناسی، جلددوم، تهران.

شکوری، علی(1383)، امنیت غذایی و دسترسی به آن در ایران، پژوهش نامه علوم اجتماعی، شماره24، پژوهش­نامه علوم اجتماعی، شماره 24، صص160-133.

عابدین­درکوش، سعید(1364)،درآمدی بر اقتصاد شهری، چاپ اول، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، تهران.

قادری مطلق، قرنی(1387)، علل شکل­گیری اسکان غیررسمی در شهرمهاباد؛ مطالعه موردی: کانی صوفیه رشید، دانشگاه تهران، رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری.

کرم­سلطانی، زهرا، درستی، احمدرضا، اشرافیان، سیاسی، فریدون وابوالقسم جزایری(1386)، چاقی و امنیت غذایی درکودکان دبستانی شهر یزد، مجله دانشکده­ پزشکی، دانشگاه تهران، دوره65، شماره7، صص 76- 68.

محلاتی، صلاح­الدین(1380)، ارتباط تنگاتنگ و خطرناک فرهنگ، اقتصاد، سیاست و نظام غذایی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، صص630-615 .

محمدپورکلده، محمود، فولادوند، مرادعلی ومهران آوخ­کیسمی(1389)، عدم امنیت غذایی به­عنوان عامل خطرجهت چاقی درخانم­های کم­درآمد بوشهری، فصلنامه طب جنوب، سال13، شماره4 ،صص 272-263 .

محمدزاده، آسیه، درستی مطلق، احمدرضا و محمدرضا اشرافیان(1389)، رابطه امنیت غذایی با عوامل اجتماعی- اقتصادی و وضعیت وزن و جوانان، مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، سال پنجم، شمارة 1، بهار 1389، صص62-5 .

میرمیران، پروین، آزادبخت، لیلا و فریدون عزیزی(1383)، شاخص تغذیه سالم و ارتباط آن با کفایت رژیم غذایی در نوجوانان تهران: مطالعه قند و لیپید تهران، مجله دانشگاه علوم پزشکی ایران، سال یازدهم، شماره 43، صص840- 829 .

میره، محمد(1384)، بررسی وساماندهی اسکان غیررسمی درشهرقم؛ مورد، شیخ­آباد، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تهران .

هوشیارراد، آناهیتا و معصومه غفارپور(1385)، سبدغذایی مطلوب پیشنهادی کشور، مطالعات و یافته­های اولیه، انتشارات انستیتو و تحقیقات تغذیه­ای و صنایع غذایی کشور، چاپ دوم .

هیل، مایکل(1387)، محیط زیست و سیاست اجتماعی، مترجمان حسین حاتمی­نژاد وسهراب امیریان، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران .

یوسفی، عبدارضا و همکاران(1386)،ترویج تغذیه سالم، فصلنامه بهروز، سال هجدهم، شماره سوم، پاییز 1386 .

یزدی­زاده، بهاره و همکارن (1388)، بهره­برداری از پژوهش­ها برای تصمیم­گیری­های نظام سلامت، مجله پژوهشی حکیم، تابستان 1388، دوره دوازدهم، شماره دوم، صص10- .

Ali, S.I, Hall K.R, Aronson,K. Philip L(2009), Humanitarian engineering in Mylai Balaji Nagar: An integrated water, environment and public health project for slums in the Indian Subcontinent, www.Elsevier.com, pp.418-427 .

Arimah, Benche(2010), the face of urban poverty ,Explaining the Prevalence of Slums in Developing Countries, united nation university.

Asthana Sheena(1995),Variation in Poverty and Health Between Slum Settlement:Contadictiory Findings From Visakhapantnam, India, www . Elsevier.com,Vol.40. No 2, pp.177-188 .

Chakraborty,Raja, Kaushik Bose, Samiran Bisai(2009), Relationship of Family Income and House Type to Body Mass Index and Chronic Energy Deficiency Among Urban Bengalee Male Slum Dwellers of Kolkata, India, www.Elsevier.com,pp. 45-75 .

Chowdhury,Farhat Jahan Nurul Amin A.T.M(2006), Environmental assessment in slum improvement programs:Some evidence from a study on infrastructure projects in two Dhaka slums, www.Elsevier.com, pp. 530-552 .

Lall, Somik, Mattias, Lundberg and Zmarak Shalizi (2008),Implications of alternate policies on welfare of slum dwellers: Evidence from Pune, India, Journal of Urban Economics, www. Elsevier .com, pp.56-73 .

Nijman ,Jan(2008),Against the odds:Slum rehabilitation in neoliberal Mumbai , www.elsevier.com/locate/cities,73-85 .

Ozener, Bariş and Bernhard Fink(2010), Facial symmetry in young girls and boys from a slum and a control area of Ankara, Turkey, journal Evolution and Human Behavior , www.elsevier.com, pp. 436-441 .

Semba, Richard, SaskiadePee, Klaus Kraemer, KaiSun, Andrew Thorne Lymanb, Regina Moench-Pfanner, MayangSari, Nasima Akhter and Martin W. Bloem(2009),Journal of Int.J.Hyg.Environ.Health 212,www.elsevier.pp.387-397.

Taleshi,mostaf,(2009),Informal Settlements and Sustainable Urban Development Case Study:Metropolis of Mashhad in Northeastern of Iran, World Applied Sciences Journal ,IDOSI PublicationsWorld Applied Sciences Journal 7(10):1235-1238, 2009 .

Tsujita ,yuko(2009),deprivation of education in urban areas: a basic profile of slum children in delhi ,india.institute of developing economies.ide discussion paper no.199.

Verhagen, Hans, Vos, Ellen, Francl, Sheila , Heinonen, Marina and Henk van Loveren(2010), Status of nutrition and health claims in Europe, journal homepage: www.elsevier.com/ locate/yabbi,pp 6-15 .

Zhao,Y, S. Cui,J. Yang,W. Wang, A.Guo, Y.Liu,W. Liang (2010), Basic Public Health Services Delivered in an Urban Community:a Qualitative Study, www .Elsevier.com,pp. 1-10

www.health news.com

www.pezeshk.us

www.world food.com

www.google earth.com