تحلیلی بر توزیع فضایی خدمات گردشگری (مطالعه موردی: شهر اصفهان)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 3، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، اسفند 1391، صفحه 31-43   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

مسعود تقوایی^{* 1}؛ ملیحه ایزدی²

¹دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه اصفهان

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه اصفهان

چکیده

چکیده
    شهرها دارای جاذبه‌های گردشگری فراوان می‌باشند و همواره گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌نمایند. لذا بررسی و تحلیل فضایی امکانات گردشگری موجود در سطح مناطق شهری اصفهان باعث می‌شود تا عدم تعادل در توزیع امکانات گردشگری بهتر مشخص شود و برنامه‌ریزی جهت توزیع عادلانه ی آن‌ها و دسترسی تمام افراد جامعه به خدمات مورد نظر، به نحو مطلوبی محقق گردد. هدف اصلی پژوهش، بررسی نحوة توزیع فضایی خدمات گردشگری در مناطق شهری می‌باشد. جامعه‌ی آماری پژوهش را، مناطق چهارده‌گانه‌ی شهر اصفهان تشکیل می‌دهد. این پژوهش از نوع توسعه‌ای-کاربردی و روش آن «توصیفی-کمی‌و تحلیلی» می‌باشد. در این پژوهش 39 شاخص با روش تحلیل عاملی خلاصه شده و به 8 عامل تقلیل یافته و سپس میزان اثرات هر یک از عامل‌ها در توسعه‌ی خدمات گردشگری مناطق مشخص و در نهایت جهت سطح بندی مناطق با استفاده از مدل موریس مناطق در پنج گروه (بسیار برخوردار، برخوردار، متوسط، محروم، بسیار محروم)سطح‌بندی شده‌اند. از طریق ایجاد رابطه‌ی رگرسیونی بین عوامل تأثیر گذار و درجه برخورداری، عامل‌هایی که در افزایش سطوح توسعه‌ی خدمات گردشگری مناطق مؤثرند مشخص گردید. نتایج نشان می‌دهد که، توزیع امکانات گردشگری در مناطق شهری اصفهان متعادل نیست و حاکی از تمرکز این خدمات در برخی از مناطق شهری است. به طوری که از مجموع 14 منطقه شهری، منطقه 6 با درجه 99/0 در سطح بسیار برخوردار و مناطق 8 و 14 به ترتیب با درجه 23/0 و 18/0 در سطح بسیار محروم قرار گرفته اند.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: تحلیل فضایی؛ گردشگری پایدار؛ شاخص‌های گردشگری؛ مناطق شهر اصفهان

مراجع

منابع

اکبرپور سراسکانرود، محمد، رحیمی، محسن و محمدی، فاضل(1390). سنجش تأثیرات گسترش گردشگری بر ابعاد توسعه پایدار مطالعه موردی: شهرستان هشترود، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال اول، شماره سوم.

بریس،نیکلا و ریچارد کمپ و رزمری سنلگار(1382)«تحلیل داده‌های روانشناختی با برنامه‌ی اس پی اس اس»مترجمان، خدیجه علی آبادی و علی صمدی، انتشارات نشر دوران ،چاپ اول.

سیف الدینی، فرانک و دیگران(1389)، سنجش کیفیت و ظرفیت گردشگری شهری بر اساس الگوی رفتاری گردشگران و جامعه میزبان، نمونه موردی : شهر اصفهان، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 71 ، بهار.

تقوایی، مسعود(1385)«تحلیل و طبقه بندی مناطق روستایی استان‌های کشور بر اساس شاخص توسعه ی انسانی» فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. شماره‌ی 82..

رحمانی، بیژن، شمس، مجید و حاتمی‌فر، ساناز(1389)، امکان سنجی توسعه پایدار گردشگری در شهر ملایر با استفاده از مدل SWOT، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی سال اول، شماره 3.

حمدی، کریم، وظیفه دوست، حسین، هنری حعفرپور، احمد(1388)، بررسی تاثیر توریسم تاریخی- فرهنگی برتوسعه پایدار شهری همدان، پژوهش نامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره اول،بهار.

زاهدی، شمس السادات(1382)، چالش‌های توسعة پایدار اکوتوریسم، مدرس علوم انسانی، شمارة 30.

سازمان جهانی جهانگردی(1379)، برنامه‌ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه‌ای، ترجمة بهرام رنجبران و محمد زاهدی، چاپ اول، انتشارات واخد دانشگاهی واحد اصفهان.

کارگر، بهمن(1386)، جغرافیا و توسعة گردشگری، مجلة سپهر، دورة شانزدهم، شمارة 62.

کلانتری، خلیل(1380)؛ برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای (تئوری و تکنیک‌ها)، انتشارات خوشبین، چاپ اول، تهران.

کلانتری، خلیل(1382)؛ نقدی بر متدولوژی سنجش توسعه‌ی انسانی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ی 61.

مافی، عزت الله، سقایی، مهدی(1388)، بررسی گردشگری در کلان شهرهای مذهبی (مطالعه موردی:کلان شهر مشهد)، همایش منطقه‌ای جغرافیا و توسعه پایدار شهرها دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان، 6 اردیبهشت1388.

موحد، علی (1386)؛ توزیع فضایی مراکز اقامتگاهی در شهرهای تاریخی مطالعه موردی شهر اصفهان، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 65.

موحد، علی(1386)، گردشگری پایدار، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.

میرسنجری، مهرداد(1385)، اهمیت GIS (سیستم اطلاعات جغرافیایی) در اکوتوریسم(گردشگری طبیعت) فصلنامة علمی خبری هند و ایران، شمارة 17 و 18.

وارثی، حمیدرضا، تقوایی، مسعود، رخشانی نسب، حمیدرضا(1389)، تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر عملکرد آژانس‌های مسافرت هوایی در ایران،

وارثی، حمیدرضا، تقوایی، مسعود، سلطانی، لیلا(1390)، تحلیل فضایی گردشگری پارک کوهستانی صفه براساس الگوی رفتاری و ادراک محیطی شهروندان اصفهانی،جغرافیا. فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، شماره 29، سال 9.

Altinay Mehmet, Hussain Kashif (2005), Sustainable tourism development: a case study of North Cyprus , International Journal of Contemporary Hospitality Management, Volume:17 Issue:3  pp:272 – 280

Roy, B., and Vincke, P. (1981), “Multicriteria analysis: survey and new directions.” European Journal of Operational Research, 8, 207-218.

Timothy, D Allen J. (2005), «Aspects of tourism, shopping tourism, retailing and leisure», Channel View Publications, Toronto.

Timothy, Dallen J and Geoffrey Wall,(1995), Tourist Accommodation in an Asian Historic City, the Journal of Tourism Studies, Vol.6, No.2.

Weaver, D. and Lawton, L. (2006), «Tourism Management», Third Edition, Wiley Publications.