جنبه های عارفانۀ حیا در غزلیات شمس

عرفان اسلامی

مقاله 4، دوره 16، شماره 60، شهریور 1398، صفحه 60-77   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجید فرحانی‌زاده¹؛ عباس محمدیان^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، ایران.

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه حکیم سبزواری،ایران.

چکیده

حیا از صفات بسیار مهم و برجسته در فرهنگ و اخلاق دینی و نیز یکی از اوصاف درخور و پر­اهمیت در مباحث عرفانی است که اطلاق آن هم بر حق - تعالی - و هم بر انسان جایز می‌باشد. به جهت جایگاه والایی که این صفت در تعالی روحی و معرفت الهی دارد، بسیار مورد توجة عارفان قرار گرفته است. در این پژوهش که با روشی توصیفی تحلیلی تدوین یافته، ضمن بررسی حیا و شرم در قرآن و سنّت و نگرش‌های مختلف عرفانی، به بررسی جنبه‌های عارفانۀ حیا از منظر مولوی با تکیه بر غزلیاتش پرداخته شده است. این بررسی نشان می‌دهد که با وجود تأکیدی که عارفان پیشین بر رعایت حیا درهمۀ مراحل سلوک دارند و برخی آن را ازاحوال مقربان می‌دانند؛ اما مفهوم و دریافت مولوی از این موضوع کاملا با دیگران متفاوت است. وی حیا را در ساحت عشق که از نظر او و سایر عارفان نهایت قرب الهی است؛ گاه لازم نمی­شمارد.

کلیدواژه‌ها

حیا؛ شرم؛ مولوی؛ غزلیات؛ عشق

مراجع