ولایت فقیه در اندیشه سیاسی آیت الله میرعبدالفتاح حسینی مراغه‌ای

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 7، دوره 6، شماره 20، شهریور 1398، صفحه 163-183   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2019.667449

نویسنده

رشید رکابیان

استادیار، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران.

چکیده

ولایت فقیه یکی از مباحث کلامی و فقهی در اندیشه سیاسی شیعه می‌باشد که از دوران غیبت موردتوجه بوده و در اصل‌ آن بین فقها اختلافی وجود نداشته ‌است، بلکه در نحوه حدود و اختیارات ‌آن اختلاف نظر وجود دارد. بر این اساس فقهای زیادی از به بررسی دلایل ولایت فقیه پرداخته‌اند. یکی از فقهایی که بحث ولایت فقها را به صورت مبسوط مطرح و آن را استنباط نمود، آیت‌الله‌ عبدالفتاح ‌حسینی‌ مراغه‌ای در کتاب«العناوین» است. از دیدگاه مراغه‌ای ولایت اقسامی دارد، که براساس آن می‌توان گفت حکومت‌ها، در صورتی مشروع هستند که یکی از این ولایت‌ها بر آنها حکمرانی کند، این ولایت‌ها عبارتنداز: ولایت الله، ولایت پیامبر و امامان معصوم(ع) و ولایت فقیه. مراغه‌ای برای اثبات ولایت فقها به دلایل زیر استناد می‌کند: اجماع محصل، اجماع منقول، اجماع روایی. بر این اساس روایات را به 8 دسته تقسیم و ذیل بعضی از دسته‌ها یک روایت و ذیل بعضی دیگر چند روایت نقل کرده و معتقد است فقها نایبان معصومین(ع) می‌باشند، و حکومتی خارج از ولایت معصوم(ع)، یا نایب معصوم، حکومت جور و ولایتش نامشروع است.

کلیدواژه‌ها

ولایت‌فقیه؛ ولایت‌معصوم(ع)؛ عبدالفتاح‌ حسینی مراغه ای؛ کتاب العناوین

مراجع

قرآن. ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، ناصرمکارم شیرازی.

 نهج‌البلاغه. ترجمه محمد دشتی.

 

1. ابن اثیر، محمد (1385ق.). الکامل فی التاریخ. بیروت: داربیروت.
   1. آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن (بی‌تا). طبقات اعلام الشیعه. تحقیق علینقی منزوی. قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
   2. برجی، یعقوبعلی ( 1385). ولایت فقیه در اندیشه فقیهان. تهران: سمت.
   3. بیانات مقام معظم رهبری. روزنامه جمهوری اسلامی، 14خرداد،1378.
   4. بیگ‌باباپور،یوسف (1395). نگاهی به زندگی و آثار میرعبدالفتاح حسینی مراغه‌ای. تهران: منشور سمیر.
   5. جوادی آملی، عبدالله (1378). ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت. قم: اسراء.
   6. حسینی مراغه‌ای، میرعبدالفتاح (1392). عناوین الاصول و قوانین الفصول. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
   7. حلی، ابن ادریس (1417ق.). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: الاسلامی.
   8. خمینی، روح‌الله (1376). ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
   9. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1416ق.). المفردات فی غریب القرآن. دمشق: دارالقلم.
   10. شیخ مفید (1410ق.). المقنعه. قم: موسسه نشر اسلامی.
   11. صمیمی، سیدرشید (1384). تاثیرات نظرى عصر غیبت بر اندیشه سیاسى شیعه. قم: مرکز پژوهش‌هاى اسلامى صدا و سیما.
   12. طبرسی، فضل ابن حسن (1416ق.). مجمع البیان. تهران: ناصر خسرو، ج5.
   13. علیمحمدی، حجت الله (1387). سیر تحول اندیشه ولایت فقیه در فقه سیاسی شیعه. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
   14. فوزی، یحیی (1384). اندیشه سیاسی امام خمینی. قم: معارف.
   15. کربلایی پازوکی، علی (1392).ولایت فقیه پیشینه، ادله و حدود اختیارات. قم: معارف.
       1. مزینانی، محمدصادق (1375). قلمرو ولایت فقیه از دیدگاه مقدس اردبیلی. فقه،9: 115-146.
       2. مطهری، مرتضی (1379). ولاءها و ولایت‌ها. قم: صدرا.
       3. مقدس اردبیلی، احمد (بی‌تا). زبده البیان فی احکام القرآن. تهران: مکتبه المرتضوی.
          1. مقیمی، غلامحسن (1385). ‌مشروطیت، جمهوریت، اسلامیت. قم: پژوهش معناگرا.
          2. میراحمدی، منصور. (1395). فقه سیاسی. تهران: سمت.
          3. نجفی، محمدحسن (1430ق.). جواهر الکلام. بیروت: دار احیاء  التراث الوبی، ج21.
          4. نراقی، احمد (1365). عوائد الایام. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی:
          5. نصیری، محمدرضا (1384). از اثرآفرینان: زندگینامه نام‌آوران فرهنگی ایران (از آغاز تا 1300 شمسی). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، ج2.
             1. واعظی، احمد (1383). حکومت اسلامی درسنامه اندیشه سیاسی در اسلام. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
             2. وحید بهبهانی، محمدباقر (1424ق.). مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح الشرایع. تهران: وحید بهبهانی.