امکان‌سنجی نبرد تمدنی در بحران سوریه: دلایل و پیامدها

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 4، دوره 6، شماره 20، شهریور 1398، صفحه 69-98   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2019.667453

نویسندگان

مهدی هدایتی شهیدانی^{* 1}؛ دانیال رضاپور²

¹استادیار روابط بین‌الملل، گروه علوم سیاسی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.

²دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.

چکیده

مسئله اصلی پژوهش حاضر تبیین و تحلیل دلایل تصادم چند تمدن در خاورمیانه و به صورت تخصصی در بحران سوریه می­باشد. این مقاله در زمرۀ پژوهش‌های بنیادی قرار دارد و برای انجام آن از منابع اسنادی، کتابخانه‌ای و اینترنتی بهره برده شده است که با استفاده از تحلیل‌های استنباطی در چارچوب روش توصیفی و تحلیلی به رشته تحریر در آمده است. یافته­های پژوهش نشان داد، امروزه ما شاهد یک جنگ تمدنی تمام عیار هستیم که سه تمدن اسلام، ارتدوکس و کنفوسیوس در عرصه نبرد تمدنی با تمدن غربی درگیرند. پهنه‌ی این نبرد، دنیای اسلام است و هم اکنون سوریه میدان اصلی و آزمونی برای کنش این چهار تمدن است. با توجه به کاهش ساختاری توان دنیای غرب در مهار آشوب و بی‌ثباتی جهانی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و نظامی، و با توجه به پیشرفت روز افزون تمدن‌های شرقی همچون اسلاو-ارتدوکس و تمدن کنفوسیوسی، آنچه هم اکنون در سوریه و عراق می‌گذرد را می‌توان آخرین تلاش‌های تمدن غرب برای حفظ وضعیت سابق و مقاومت تمدن‌های شرقی در قبال خواسته‌هایش در عرصه‌ی نبرد تمدن‌ها دانست. علاوه بر این، در این منازعات، فرهنگی نوین با تأسی از اسلام به حمایت از جنبش‌های مقاومت اسلامی متأثر از این جغرافیای فرهنگی نوین می‌پردازد تا به این وسیله ضمن گستراندن حوزه‌ی نفوذ خود، کشورهای غربی را از محیط امنیتی و فرهنگی خود بیرون کند. هدف نهایی این بحران برای دنیای اسلام، آزادی و رهایی تمام ملت‌های مظلوم جهان اسلام و دنیا برای رهایی از ظلم و سلطه‌ی ظالمان می‌باشد. از این رو، درگیری‌های خونین در سوریه، بازتابی از جنگ تمدن‌ها و تغییر وضعیت ژئوپلیتیکی منطقه و تولد نظم نوین در صحنه‌ی بین‌الملل است.

کلیدواژه‌ها

سوریه؛ ایران؛ غرب؛ روسیه؛ نبرد تمدن‌ها

مراجع

1. اباذری، یوسف؛ شریعتی، سارا؛ فرجی، مهدی (1390). فراروایت تمدن یا فرآیند تمدن‌ها؟ خوانشی از پروبلماتیک فرهنگ- تمدن.تحقیقات فرهنگی،4(2): 19-1.
2. پایگاه بین‌المللی همکاری‌های خبری (1394). الکساندر دوگین: روسیه در سوریه برای یک جهان چندقطبی می‌جنگد.
3. جانسیز، احمد؛ قاسمیان، روح‌الله (1392). جریان‌شناسی مخالفان بومی و غیربومی در بحران سوریه. سیاست جهانی، 2(3): 131- 109.
4. جاودانی‌مقدم، مهدی (1391). ژئوپلتیک نوین تشیع در خاورمیانه و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. ژئوپلتیک، 8(2): 62-29.
5. حیدرپور، ماشاالله؛ نجف‌آبادی، محمدمهدی (1393). خاورمیانه اسلامی؛ محور سیاست خارجی آمریکا در دو دهه اخیر.پژوهش‌های سیاست اسلامی،2(5): 182- 155
6. دورانت، ویل (1386). تاریخ تمدن: مشرق زمین، گاهواره تمدن. ترجمه احمد آرام و دیگران. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
7. سلطانی، ناصر؛ خورشیدی، ناصر (1392). تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا و درک سیاست خارجی آمریکا: با تاکید بر تحولات بحرین و سوریه. سیاست خارجی، 27(4): 964- 933.
8. سیمبر، رضا؛ هدایتی شهیدانی، مهدی (1392). روندهای متحول در روابط روسیه و ایالات متحده آمریکا (مذاکره و همکاری، رقابت و تعارض). آسیای مرکزی و قفقاز،81: 87- 59.
9. شاد، محمد (1394). خاستگاه هویتی تنش در روابط روسیه و آمریکا و تاثیر آن بر منافع جمهوری اسلامی ایران.مطالعات راهبردی، 18(70): 156-121.
10. شیرخانی، محمدعلی؛ پیروز، بیژن (1389). امنیت انرژی خاورمیانه و توسعه اقتصادی امنیتی آسیا و اقیانوسیه: شباهت‌های در حال شکل‌گیری. سیاست، 42(4): 185- 165.
11. فوزی، یحیی؛ پایاب، بهروز (1391). تاثیر ژئوپلیتیک بر الگوی سیاسی مورد حمایت شیعیان در کشورهای مختلف.مطالعات انقلاب اسلامی، 9(30): 102- 87..
12. لوی، جک (1377). نظریه‌های متعارض ستیز بین‌المللی: رهیافت سطح تحلیل. ترجمه پیروز ایزدی. سیاست دفاعی، 23-24: 25-23.
13. لیک، دیوید؛ مورگان، پاتریک (1381). نظم‌های منطقه‌ای امنیت‌سازی در جهان نوین. ترجمه سیدجلال دهقانی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
14. متقی، ابراهیم (1388). رویارویی غرب معاصر با جهان اسلام. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
15. محمدی، منوچهر (1388). برخورد تمدن‌ها یا برخورد با نظام سلطه.مطالعات انقلاب اسلامی، 5(16): 42- 11.
16. نادری، احمد (1393). از ژئوپلیتیک دولت‌محور به ژئو کالچر تمدن‌محور؛ خاورمیانه عرصه نبرد تمدن‌ها. مطالعات قدرت نرم، 4(10): 142- 123.
17. نیاکوئی، امیر؛ بهمنش، حسین (1391). بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها. روابط خارجی، 4(4): 135- 97.
18. نیاکوئی، امیر؛ ستوده، علی‌اصغر (1394). تاثیر منازعات داخلی سوریه و عراق بر مجموعه امنیتی خاورمیانه. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 4(15): 177- 153.
19. ولدبیگی، آرام (1396). آیا سوریه به مناطق نفوذ روسیه و آمریکا تبدیل خواهد شد؟. دیپلماسی ایرانی: سایت دیپلماسی ایرانی.
20. هانتینگتون، ساموئل (1381). اسلام و غرب از رویارویی تا گفتگو. ترجمه محمّدرضا رضایی. گفتمان، 6 :300-315.
21. هدایتی شهیدانی، مهدی؛ پینکفتسف، رمان (1394). الگوهای رفتاری روسیه و آمریکا در مدیریت بحران‌های منطقه‌ای؛ مطالعه موردی بحران سوریه.پژوهش‌های راهبردی سیاست، 3(12): 85- 61.

12.    الکساندر دوگین: روسیه در سوریه برای یک جهان چندقطبی می جنگد. قابل دسترس در: https://fa.shafaqna.com/news/118440/

 

 

 

1. Ahmed, N. (2013). Syria intervention plan fueled by oil interests, not chemical weapon concern. The Guardian Newspaper. Available at:  http://www.theguardian.com/environment/earth-insight/2013/aug/30/syria-chemical-attack-war-intervention-oil-gas-energy-pipelines

24. Anderson, T. (2016). Dirty War on Syria; Washington, Regime Change and Resistance. Canada :Global Research, Montreal.

1. Barzegar, K. )2007(. Iran’s Foreign Policy towards Iraq and Syria. Turkish Policy Quarterly, 6(2):75-85.

26. Brzezinski, Z. (1997). The Grand Chessboard, American Primacyand Its Geostrategic Imperative. New York: Basic Books.

27. Brzezinski, Z. (2016). Toward a Global Realignment. The American Interest,11(6).See online on: http://www.the-american-interest.com/2016/04/17/toward-a-global-realignment/

28. Dw.de (2012). Russland and China blockieren erneut Syrien-Resolution.See online on: https://www.dw.com/.

29. Gelbert, J. (2010). The Iran-Syria Axis a Critical Investigation. Stanford Journal of International Relations, 12(1): 36- 42.

30. Huntington, S. P. (1993). The Clash of Civilizations?. Foreign Affairs, 72(3):22-49. DOI: 10.2307/20045621

31. Huntington, S.P. (1996). The Clash of Civilizations and the Remaking of World order. New York: New York Publication.

32. Ikenberry, J. (2002). America’s imperial ambition: The lures of preemption. Foreign Affairs, 81(5):44- 60.

33. Lewis, B. (1990). The Roots of Muslim Rage: Why So Many Muslims Deeply Resent the West and Why Their Bitterness Will not be Easily Mollified?. The Atlantic Monthly,266(3):47-58.

34. Robertson, R. (2006). Civilization. Theory, Culture & Society, 23(2-3), 421- 427.

1. Snyder, M. (2013). Is The United States Going To Go To War With Syria Over A Natural Gas Pipeline?.The Economic Collapse, Available at:  http://theeconomiccollapseblog.com/archives/is-the-united-states-going-to-go-to-war-with-syria-over-a-natural-gas-pipeline

36. Tiryakian, E.A. (2001). The Civilization of Modernity and the Modernity of Civilizations. International Sociology, 16 (3):277-292.

37. Дугин, А. (2014). Геополитика России, учебное пособи. Москва, Академический Проект.

38. Примоков, Е. (2009). Мир без России? К чему ведет политическая близорукость. Москва, Российская газета.